اثر دما بر دگردیسی قورباغه، جلسه دوم
اندام های داخلی
برای دیدن اندام های داخلی یك قورباغه لازم است وسط شكم آن با قیچی یك شكاف طولی ایجاد كرد و سپس دو خط افقی در بالا و پایین بریدگی اول ایجاد نمود (به این ترتیب شكافی به شكل I ایجاد می شود). ابتدا باید پوست را باز كرده و سپس لایه های عضلانی را برید (هنگامی كه پوست را باز می كنید به عروق خونی فراوان آن توجه كنید). با قطع كردن استخوان های كمربند سینه ای، قلب مشخص می شود.
حفره بدن یا سلوم (Coelom) محلی است كه اندام های داخلی در آن قرار دارد. پرده ای شفاف اندام های داخلی را به هم و به دیواره پشتی بدن وصل می كند. عروق خونی روی این پرده ها به فراوانی دیده می شود. به غیر از سلوم، حفره دیگری به نام آبشامه (Pericardivm) قلب را در بر گرفته است.
قلب قورباغه یك اندام مخروطی شكل است كه قسمت عضلانی تر پایین آن بطن بوده كه به دو كیسه كوچك تر در بالا به نام دهلیز متصل است.
كبد در سلوم به شكل یك اندام بزرگ به رنگ قرمز تیره وجود دارد. كیسه كوچك تیره ای در پشت كبد دیده می شود كه كیسه صفرا نام دارد. معده پشت كبد قرار گرفته است و زیر آن یك اندام گرد، كوچك و پر خون به نام طحال وجود دارد. ریه ها در بالای حفره سلومی قرار دارند؛ البته اندازه ریه در قورباغه خیلی بزرگ نیست چرا كه بیشتر تبادلات گازی از طریق تنفس پوستی صورت می گیرد. در ادامه معده و روده كوچك قرار دارد. به نواحی ابتدایی روده، لوزالمعده متصل است. پس از روده كوچك، روده بزرگ قرار دارد كه طول آن كوتاه بوده و در جذب آب و املاح نقش دارد و در نهایت به محفظه ای به نام كلوآك (Cloaca ) ختم می شود.
كلیه های قورباغه در قسمت پشتی بدن و زیر سایر اندام ها قرار دارد. در قورباغه های نر، یك جفت بیضه تخم مرغی شكل به سطح شكمی كلیه ها متصل است و بافت چربی زرد رنگی هم در جلوی بیضه ها وجود دارد. تخمدان ها در جنس ماده یك اندام كاملاً مشخص نیست، بلكه عضوی چند قسمتی است كه به سطح شكمی كلیه ها متصل بوده و اندازه آن در فصل‌های تخم ریزی بزرگ تر می شود. در جنس ماده هم بافت چربی زرد رنگ روی تخمدان ها وجود دارد.
در دوزیستان منفذ مشتركی برای خروج سلو ل‌های جنسی و مدفوع وجود دارد. در واقع مجاری خروج سلولی های جنسی، انتهای لوله گوارش و همین طور مجاری ادراری به كلوآك رسیده و محتویات خود را داخل آن می ریزند و سپس مدفوع و سلول های جنسی از منفذ خروجی كلوآك از بدن خارج شده و ادرار پس از رفتن به مثانه از طریق منفذ ادراری خارج می شود.
غده هیپوفیز و گنادوتروپین ها
هیپوفیز (Piturary gland) غده کوچکی در زیر مغز است که كارهایی بسیار مهم و حیاتی برای تنظیم اتفاقات درونی بدن جانوران انجام می دهد. این غده دارای دو قسمت اصلی به نام‌های هیپوفیز عصبی (Neurohypophyse) و هیپوفیز غده‌ای (Adenohypophyse) است و مسئول ترشح بسیاری از هورمون‌های مهم بدن از جمله هورمون رشد و هورمون های محرك غدد جنسی یا گنادوتروپین ها (Gonadotropins ) است.
در بهار هر سال تحت‌تأثیر گنادوتروپین ها، تخمك گذاری در قورباغه ها صورت می گیرد، یعنی تخمك ها از تخمدان ها آزاد شده و با عبور از مجاری تخم بر به سمت خارج هدایت می شوند. در این مرحله، لایه هایی ژله ای آن ها را احاطه می كند. تخمك ها در طی دو روز به كیسه تخم رسیده و هنگامی كه قورباغه نر شروع به نزدیک شدن به قورباغه ماده می كند وارد كلوآك شده و سپس از راه مجرای كلوآك از بدن قورباغه‌ی ماده خارج می شود.
در این مرحله قورباغه نر شروع به ریختن اسپرم در محیط كرده و اسپرم ها سریعاً در تخمك ها نفوذ می كنند و در واقع پدیده لقاح صورت می گیرد. لایه های ژله ای اطراف تخم ها آب جذب كرده و متورم می شوند و از جنین در طول رشد و نمو آن محافظت می كند.
مدتی بعد از لقاح تخم ها شروع به تقسیم می كنند. این تقسیم سلولی با سایر تقسیمات میتوزی كه در بدن موجودات زنده وجود دارد، متفاوت است. در یك تقسیم میتوز معمولی، هر سلول بعد از تقسیم رشد می‌‌كند تا به اندازه‌ی سلول اولیه برسد و دوباره تقسیم می شود، اما در تقسیمات اولیه سلول تخم، افزایش اندازه یا رشد وجود ندارد. بنابراین 2 سلول حاصل از تقسیم اول، اندازه ای مشابه یك سلول تخم اولیه دارد. این تقسیمات همین طور ادامه پیدا می كند تا جنین تبدیل به یك توده گرد سلولی (Blastula ) شود. از این مرحله به بعد سلول های حاصل از تقسیم رشد کرده و بنابراین اندازه جنین بزرگ تر می شود. سلول ها شروع به حركت كرده و هر دسته از آن ها مسئول ایجاد نوع خاصی از بافت ها و یا اندامی ویژه می شوند. در ابتدا حفره گوارشی ایجاد شده و در ادامه لوله عصبی تشكیل می شود. قلب، چشم ها، لوله گوارش و سایر اندام ها نیز در ادامه آن توسط سلول های ویژه ای ساخته می شوند.
مطالب مرتبط:
اثر دما بر دگردیسی قورباغه، جلسه اول
اثر دما بر دگردیسی قورباغه، جلسه دوم
اثر دما بر دگردیسی قورباغه، جلسه سوم
اثر دما بر دگردیسی قورباغه، جلسه چهارم
اثر دما بر دگردیسی قورباغه، جلسه پنجم
بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه: پریسا صحرانورد فرد
تنظیم: زینب شاه مرادی
