آشنایی با روش های جمع آوری و شناسایی حشرات، جلسه پنجم
نتایج قابل مشاهده
نتایج قابل مشاهدهانجام این پروژه، برای آشنایی با نحوه جمع آوری انواع حشرات بوده و به نوعی می تواند مقدمه ای برای انجام پروژه های دیگری در زمینه حشره شناسی باشد که تعدادی از این پروژه های تكمیلی در بخش معرفی پروژه آورده شده است.
در این پروژه علاوه بر درست کردن تابلوی حشرات می توان انواع حشرات موجود در منطقه ای خاص را شناسایی کرد.
چند نمونه از حشراتی كه ممكن است بیشتر با آن ها مواجه شوید:
راسته بی بالان (Apterygota) مثل ماهی نقره ای ها، دم‌چنگالی ها، دم‌فنری ها
راسته بی بالان (Apterygota) مثل ماهی نقره ای ها، دم‌چنگالی ها، دم‌فنری ها- مكان هایی كه یافت می شوند: خاك، برگ ها و چوب های پوسیده، زیر سنگ ها، لانه مورچه ها و موریانه ها، گوشه و كنار خانه ها (مخصوصاً خانه های قدیمی)
- روش های جمع آوری: استفاده از لوله مك، قیف برلز، قلموی مرطوب شده با الكل
- روش های نگه داری: الكل 70 درصد
راسته یك روزه ها (Ephemeroptera)
راسته یك روزه ها (Ephemeroptera)- مكان هایی كه یافت می شوند: این حشرات دارای مراحل نابالغ آب زی و بالغ خشكی زی هستند. حشرات بالغ عمر بسیار كوتاهی دارند و نزدیك آب ها یافت می شوند.
- روش های جمع آوری: فرم نابالغ را با تورهای غواص و فرم بالغ را با تور زدن، ضربه زدن به شاخ و برگ ها و تله های نوری می توان شكار كرد.
- روش های نگه داری: الكل 70 درصد؛ گاهی هم سنجاق زده می شوند.
راسته طیاره مانند ها (Odonota) مثل سنجاقك ها و آسیابك ها
راسته طیاره مانند ها (Odonota) مثل سنجاقك ها و آسیابك ها- مكان هایی كه یافت می شوند: مراحل نابالغ (نمف) آبزی بوده و فرم های بالغ نزدیك آب پرواز می كنند. نزدیك غروب می توان شكار خوبی از آنها داشت.
- روش های جمع آوری: فرم نابالغ را با تورهای غواص و فرم بالغ را با تور زدن شكار می كنند.
- روش های نگه داری: نمف طیاره مانند‌ها را در الكل 70 درصد نگه داری شده و فرم بالغ را سنجاق می زنند.
راسته باف بالان مثل مگس های سنگ (Plecoptera)
راسته باف بالان مثل مگس های سنگ (Plecoptera)- مكان هایی كه یافت می شوند: روی سنگ ها، تنه درختان و علف هایی كه در حاشیه رودخانه ها و دریاچه ها وجود دارند.
- روش های جمع آوری: با ضربه زدن به درختچه ها و درخت ها و تور زدن می توان آن ها را در طول روز شكار كرد.
- روش های نگه داری: الكل70 درصد، سنجاق زدن
راسته راست بالان (Ortoptera) مانند ملخ ها، آبدزدك ها و سیرسیرك ها و جیرجیرك ها
راسته راست بالان (Ortoptera) مانند ملخ ها، آبدزدك ها و سیرسیرك ها و جیرجیرك ها- مكان هایی كه یافت می شوند: در زیستگاه های متنوعی می توان آن ها را پیدا كرد. روی درختان، بوته ها، علف ها، زیر سنگ ها و ...
- روش های جمع آوری: تور زدن و ضربه زدن به بوته ها و درختان. برخی از آن ها را به راحتی می توان با دست گرفت.
- روش های نگه داری: سنجاق زدن، نمونه های كوچك را در الكل هم نگه داری می كنند.
راسته چوبك مانند ها (Phasmida I phasmatodea)
راسته چوبك مانند ها (Phasmida I phasmatodea)- این حشرات به خوبی خود را استتار می كنند و دارای شكل هایی شبیه برگ، ساقه، شاخه خشك، و حتی خزه هستند.
- مكان هایی كه یافت می شوند: اغلب روی درختان و بوته ها به آرامی در حركت اند.
- روش های جمع آوری: ضربه زدن به تنه درخت و بوته ها از بهترین راه های شكار چوبك مانندهاست.
- روش های نگه داری: سنجاق زدن
راسته سوسری ها (Blattodea)
راسته سوسری ها (Blattodea)- مكان هایی كه یافت می شوند: مكان های سر بسته و محفوظ مانند منازل و لانه برخی از جانوران.
- روش های جمع آوری: گرفتن با دست یا پنس (البته اگر در صورت مواجه شدن با آن با دمپایی توی سرش نزنید!)
- روش های نگه داری: سنجاق زدن
راسته گوشخیزك ها یا بال پوستی ها (Dermaptera)
راسته گوشخیزك ها یا بال پوستی ها (Dermaptera)- در این حشرات بال های جلویی پوست مانند هستند.
- بر‌خلاف باور عمومی گوش خیزك ها علاقه ای به وارد شدن به گوش آدمیزاد ندارند و سمی هم نیستند!
- مكان هایی كه یافت می شوند: مكان های مرطوب و نسبتاً تاریك مثل زمین های مردابی، زیرِ سنگ ها، توده های كود و ... . این حشرات شب فعال بوده و در طول روز در محل های تاریك پنهان می شوند.
- روش های جمع آوری: جمع آوری با پنس
- روش های نگه داری: سنجاق زدن
راسته مساوی بالان (Isoptera) مانند موریانه ها
راسته مساوی بالان (Isoptera) مانند موریانه ها- مكان هایی كه یافت می شوند: تپه های خاكی و دالان های زیرزمینی، روی گیاهان، چوب ها، كتاب ها و سایر مواد آلی.
- روش های جمع آوری: گرفتن با پنس و استفاده از قیف برلز.
- روش های نگه داری: الكل70 درصد، گاهی هم از روش سنجاق زدن استفاده می شود.
راسته شپش های چوب (Psocoptera)
راسته شپش های چوب (Psocoptera)- مكان هایی كه یافت می شوند: این حشرات عادت به جویدن بافت های گیاهی مثل چوب دارند و اكثراً در روی پوسته، برگ و ساقه درختان و درختچه ها یافت می شوند. هم چنین در لانه پرندگان، مورچه ها و زنبورها می توان آن ها را دید. برخی از گونه ها در منازل مسكونی و لابلای كتاب ها و سایر اشیاء كاغذی زندگی می كنند.
- روش های جمع آوری: با استفاده از ضربه زدن، تور زدن، قیف برلز و لوله مك می توان آن ها را گرفت. در مواردی نیز كافی است آن ها را با پنس از روی سطوح جمع آوری كرد.
- روش های نگه داری: سنجاق زدن (به خاطر اندازه كوچك روی مقواهای سه گوش چسبانده می شوند)، نگه داری در الكل70 درصد.
راسته شپش های جانوران (Phthiraptera)
راسته شپش های جانوران (Phthiraptera)- مكان هایی كه یافت می شوند: لابلای پر پرندگان و موهای پستانداران
- روش های جمع آوری: جمع آوری با پنس از روی بدن جانوران
- روش های نگه داری: الكل70 درصد، ثابت كردن روی لام
راسته بال‌توری ها (Neuroptera)
راسته بال‌توری ها (Neuroptera)- مكان هایی كه یافت می شوند: روی گیاهان زندگی می كنند و به سمت نور جذب می شوند.
- روش های جمع آوری: تور زدن، تله نوری و گرفتن با دست یا پنس
روش های نگه داری: سنجاق زدن
راسته بال پولك داران (lepidoptera) مانند پروانه ها و شب پره ها
راسته بال پولك داران (lepidoptera) مانند پروانه ها و شب پره ها- مكان هایی كه یافت می شوند: زیستگاه های بسیار متنوعی دارند اما بر روی بوته ها در طول روز به فراوانی دیده شده و به نور جذب می شوند.
- روش های جمع آوری: تور زدن، تله های نوری و تله های طعمه ای
- روش های نگه داری: سنجاق زدن و قاب كردن
راسته سخت بال پوشان (Coleoptera)
راسته سخت بال پوشان (Coleoptera)- مكان هایی كه یافت می شوند: زیرِ سنگ ها، تنه، پوست، ساقه و ریشه درختان، لابلای خزه ها و در آب می توان آن ها را پیدا كرد.
- روش های جمع آوری: گرفتن با دست یا پنس، تور زدن و ضربه زدن. از قیف برلز نیز می توان استفاده كرد.
- روش های نگه داری: سنجاق زدن و در مورد نمونه های كوچك‌تر، نصب روی مقواهای سه گوش
راسته دوبالان (Diptera)
راسته دوبالان (Diptera)- مكان هایی كه یافت می شوند: انواع مختلف دوبالان را به عنوان انگل گیاهان و جانوران، در خاك و برگ های پوسیده، و در حال پرواز روی گیاهان می توان پیدا كرد.
- روش های جمع آوری: با تور زدن، تله نوری، لوله مك، تله های طعمه ای و با استفاده از پنس می توان آن ها را شكار كرد.
- روش های نگه داری: نمونه های بزرگ تر را می توان سنجاق زده و نمونه های كوچك تر را در الكل70 درصد نگه داری كرد.
سؤالاتی كه بعد از انجام پروژه می توانید به آن ها پاسخ گویید.
سؤالاتی كه بعد از انجام پروژه می توانید به آن ها پاسخ گویید.1- چه نوع حشراتی كه در پیرامون شما بیشتر یافت می شود؟
2- تنوع كدام جانوران در اطراف شما از سایرین بیشتر است؟
3- چگونه و براساس چه ویژگی هایی می توان حشرات را رده بندی كرد؟
4- كسب اطلاع در زمینة تنوع حشرات چه فوایدی دارد؟
منابع
منابع1- روش های جمع آوری، نگه‌‌داری و بررسی حشرات ـ ترجمه دكتر حسن ملكی میلانی ـ انتشارات پیشتاز علم. 1371.
2- اصول رده بندی جانوران ـ ترجمه دكتر احد صحرا گرد ـ دكتر جلیل حاجی زاده ـ انتشارات دانشگاه گیلان. 1380.
* سایت انجمن حشره‌شناسی ایران
مطالب مرتبط:
آشنایی با روش های جمع آوری و شناسایی حشرات، جلسه اول
آشنایی با روش های جمع آوری و شناسایی حشرات، جلسه دوم
آشنایی با روش های جمع آوری و شناسایی حشرات، جلسه سوم
آشنایی با روش های جمع آوری و شناسایی حشرات، جلسه چهارم
آشنایی با روش های جمع آوری و شناسایی حشرات، جلسه پنجم
بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه: پریسا صحرانورد فرد
تنظیم: زینب شاه مرادی
