سازمان سمت منابع درسی فلسفه اسلامی و غرب را تدوین می کند

به گزارش خبرنگار تبیان به نقل از مهر حجت الاسلام حمید شهریاری، مدیر گروه فلسفه و الهیات مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی (سازمان سمت)،  گفت :  از آنجا که فلسفه و زیر شاخه های آن در رشته های مختلفی تدریس می شوند، لازم است کتابهای درسی فلسفه با مخاطبان خاص خود در رشته های مختلف به تناسب حال آن رشته و مخاطبان آن تدوین شوند.

دکتر حمید شهریاری که به تازگی مدیریت گروه فلسفه را در این سازمان بر عهده گرفته است اظهار داشت : این برنامه به تصویب رسیده، و رویکرد اصلی آن به منابع درسی و کمک درسی است. با توجه به اینکه مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی نیز از مراکز وابسته به سمت است، در مواردی که نگارش منابع درسی نیازمند پژوهشهای مستقلی باشد، این موارد در دستور کار مرکز تحقیق قرار خواهد گرفت تا با ارائه تحقیقات و پژوهشهای بنیادین و زیربنایی ادبیات لازم جهت نگارش کتابهای درسی نیز به موازات آن تولید شود.

دکتر شهریاری که معاونت پژوهشی این مرکز تحقیق را نیز بر عهده دارد، متذکر شد: از آنجا که شهر مقدس قم خاستگاه اصلی علوم اسلامی و علوم تابع آن است، سازمان سمت دفتری را در این شهر زیر نظر معاونت پژوهشی سمت دائر کرده است تا از توان موجود در این شهر نیز استفاده شود.

دکتر شهریاری درباره این طرح اظهار داشت : این برنامه شامل پنج قسمت است که برخی از آنها مربوط به تدوین منابع درسی و کمک درسی و بخشی از آن مربوط به تولید اندیشه و فکر فلسفی و مقدمات لازم برای آن به هدف نهضت نرم افزاری در حوزه فلسفه است. بخش اول: شامل معرفی مکاتب فلسفه اسلامی با رویکردهای  مختلف از جمله مشاء، اشراق و حکمت متعالیه و شروح متعاقب و تدوین هر یک به صورت کتاب درسی به چهار صورت است. صورت اول کتابهای درسی در سه سطح آشنایی، میانی، و تخصصی. صورت دوم: کتابهای توصیفی به همراه نقد و بررسی مبانی و ادله در زمینه مکاتب فلسفه اسلامی و شخصیتهای معروف آن. صورت سوم: بررسی های تاریخی در زمینه فلسفه اسلامی و مکاتب مختلف درون آن با رویکردهای مختلف (اندیشه محور، فیلسوف محور) جهت آشنایی با افکار فیلسوفان اسلامی و اخذ و اقتباسها و تأثیرات بعدی. صورت چهارم: نقد و بررسی های لازم جهت ارتقا کمی و کیفی مسائل موجود در فلسفه اسلامی به همراه حذف و اضافات ضروری منطبق بر نیازهای وضعیت موجود در عصر حاضر.

وی همچنین موارد بخش دوم را نیز چنین بر شمرد : بخش دوم شامل معرفی فلسفه های مضاف  در سطوح مختلف و نقد و بررسی آنها طی سه مرحله است: مرحله اول- ترجمه یک کتاب در هر حوزه به منظور آشنایی با آن حوزه در صورتی که ادبیات موجود کافی تشخیص داده نشود. مرحله دوم - معرفی مسائل و جمع آوری ادله موجود در هر مسأله در هر یک از حوزه ها. مرحله سوم - نقد و بررسی ادله جمع آوری شده و تدوین و نظریه پردازی منطبق بر معیارهای فرهنگ دینی در هر یک از حوزه ها و تولید اندیشه جدید.  فلسفه های مضاف البته شامل فلسفه معرفت،  متافیزیک،  فلسفه نفس، فلسفه دین، فلسفه علم، فلسفه اخلاق، فلسفه هنر، فلسفه زبان، فلسفه سیاسی، فلسفه تاریخ و مانند آن هستند.

دکتر شهریاری موارد بخشهای بعدی را نیز تشریح کرد: بخش سوم: نگارش تاریخ فلسفه غرب در قالبهایی چون ترجمه یک دوره تاریخ فلسفه غرب از ناشران معتبر و نگارش دوره های تاریخ فلسفه غرب در سطوح مختلف مذکور در سرفصلهای درسی دوره های آشنایی، میانی و تخصصی. بخش چهارم: معرفی مکاتب فلسفی غرب در دوره جدید و پساجدید و اندیشمندان در هر مکتب و نقد و بررسی ایشان: مانند نیچه، هیوم، کانت، راولز، مک اینتایر و غیره. بخش پنجم: نظریه پردازی و تولید علم در فلسفه اسلامی مبتنی بر شرح و بسطها، و نقد و ارزیابی های صورت گرفته در مکاتب مختلف فلسفه اسلامی به ویژه حکمت متعالیه و عرضه آن در قالب کتابهای مبنایی و تولیدی.

دکتر شهریاری در ادامه به نهضت نرم افزاری و تولید علوم که چند سالی که در کشور ما برپا شده اشاره کرد و گفت : این نهضت نیازمند مقدماتی است که آموزشهای صحیح مبتنی بر کتابهای درسی متنوع و متقن از موارد ضروری آن است. وقتی نهضتی برپا می شود که ریشه ای عمیق در بین جامعه علمی داشته باشد و این با آثار یک یا دو اندیشمند فراهم نمی شود.

وی با تأکید بر این نکته که باید برای جامعه محققان فضایی ایجاد شود تا حرکتی جمعی را در پی داشته باشد تصریح کرد: این امر بدون آموزش صحیح در سطوح مختلف میسور نیست. در حال حاضر یکی از ملزومات این کار، منابع و کتب درسی در زمینه های مختلف است. سازمان سمت که وظیفه اصلی آن مطالعه و تدوین کتب درسی است در نظر دارد این مهم را به انجام رساند.

مدیر گروه فلسفه و الهیات مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی افزود: از آنجا که نظریه پردازی و تولید علم به معنای حقیقی کلمه محتاج طی مقدماتی ضروری و اساسی است، در این طرح بر آنیم تا این مقدمات را درون آن بگنجانیم تا ضمن عمق بخشیدن به محتواهای موجود در ادبیات فلسفی، آشنایی با زیر رشته های جدید در فلسفه، و تمرکز بر نقاط قوت سنت فلسفی خویش، بتوانیم با اصلاحات لازم در محتوا و قالب، ساختار جدیدی در فلسفه اسلامی که منطبق بر اقتضای فضای جدید تفکر فلسفی است و در عین حال با پیشینه سنت فلسفی ما نیز تطبیق دارد بنیان نهیم.

وی همچنین بر این نکته تاکید کرد که اگر نخواهیم صرفاً منتظر باشیم که هر از چندی محققی برجسته با توانمندیهای شخصی خویش شکوفا شود، باید به نحوه تربیت دانش آموختگان حوزه فلسفی توجهی جدی کنیم. بدون شک از دانش آموختگانی می توان توقع نظریه پردازی داشت که مراحل آموزشی ایشان مبتنی بر کتب و منابعی که جامع، غنی و مبتنی بر نیازمندی های روزگار ماست صورت گرفته باشد تا تربیت مستدام تولید کنندگان فکری را به همراه داشته باشد. و شاهد شکوفایی جمعی جامعه فلسفی باشیم.

دکتر شهریاری در پایان گفت : این کار سترگ البته نیازمند مساعدت، همفکری، همدلی و همراهی تمامی اهل حکمت و فلسفه است. به همین جهت از همه اندیشمندان حوزه فلسفه و مراکز پژوهشی فعال در این حوزه دعوت می کنیم تا در این طرح عظیم مشارکت کنند و نظرات و پیشنهادات خود را به سازمان سمت ارسال دارند. و با ارسال طرحهای تکمیلی به غنای برنامه بیافزایند.