تبیان، دستیار زندگی
واژه تغییر جنسیت در اصطلاح پزشکی با معنای لغوی و آن چه میان مردم شایع است تفاوت چندانی نداشته به گونه ای که زن به مرد و یا برعکس تبدیل گردد و نیز تبدیل خنثی و یا دو جنسی به یکی از مرد یا زن به معنای تغییر جنسیت است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تغییر جنسیت و مساله ارث

واژه تغییر جنسیت در  اصطلاح  پزشکی  با معنای لغوی و آن چه میان مردم شایع است تفاوت چندانی نداشته به گونه ای که زن به مرد و یا برعکس تبدیل گردد و نیز تبدیل خنثی و یا دوجنسی به یکی از دو جنس مرد یا زن به معنای تغییر جنسیت است.

فرآوری: فاطمه نوری_ بخش حقوق تبیان

تغییر جنسیت

تغییر جنسیت تاثیر زیادی بر زندگی فردی و اجتماعی شخص می گذارد .اگر تغییر جنسیت پس از ازدواج باشد ،ازدواج سابق باطل و منحل می شود ؛چون ازدواج دو مرد یا دو زن از نظر اسلام حرام وممنوع است .بلکه مرد پس از تغییر جنسیت و تبدیل شدن به یک زن می تواند با یک مرد دیگر ازدواج کند ،همچنین یک زن پس از تغییر جنسیت و تبدیل شدن به یک مرد می تواند با یک زن دیگر ازدواج کند .اگر هریک از برادر یا خواهر تغییر جنسیت دهد و به جنس مخالف در آید ،نسبت خانوادگی میان آن دو عوض می شود ؛یعنی برادر ،خواهر می شود و خواهر ،برادر و اگر عمو تغییر جنسیت دهد به عمه بدل و اگر عمه تغییر جنسیت دهد به عمو و همچنین دایی به خاله و خاله به دایی تغییر می کنند .و نکته جالب و ضروری اینکه پدر با تغییر جنسیت ؛هیچ گاه به مادر تبدیل نمی گردد و نیز مادر پس از تغییر جنسیت به عنوان پدر شناخته نمی شود و هیچ گاه بر کودکانش ولایت پیدا نمی کند بلکه با نبود پدر و جدپدری ،ولایت کودکان به عهده حاکم شرع خواهد بود.

تغییر جنسیت و وضعیت ارث :

وضعیت ارث از موارد حائز اهمیت در این زمینه است .گرچه در خصوص تغییر جنس فرزندان ،مشکل زیادی وجودندارد ،چون ایشان بر اساس جنس پس از عمل ؛ارث خواهند برد اما آنچه جای بحث دارد ،درمورد پدرومادری است که تغییر جنسیت داده اند چون نه پدر محسوب می شوند و نه مادر ،پس رسیدن ارث به ایشان محل تردید واقع شده است  ،البته می توان ملاک تقسیم ارث را زمان انعقاد نطفه فرزندشان در نظر گرفت و با توجه به اینکه در آن زمان ،کدام پدربوده و کدام مادر  تقسیم می شود؛ در این باره امام  خمینی (ره) می فرمایند : بهتر است بین ورثه مساله با مصالحه حل شود و حتی در خصوص اقربیت نیز مساله به این شکل است که اگر خواهری عمل تغییر جنسیت انجام دهد ،انتساب وی با اعضای خانواده قطع نمی شود و برادر محسوب می گردد .این حکم در مورد عموکه پس از عمل ،عمه خواهد شد نیز جاری است ؛همچنین در مورد سایرین هم به همین شکل می باشد ،اما موضوع مهمتر اینکه آیا محرمیت نیز کماکان برقرار خواهد بود ،به عنوان مثال پدری که عمل کرده و پس از عمل ،مادر پسرش محسوب نمی شود آیا به پسرش محرم خواهد بود؟که محل تردید واقع شده و امام خمینی (ره) می فرمایند :بعید نیست که محرم باشند.(برگرفته از کتاب تحریر الوسیله امام خمینی ره و کتاب مستند تحریر الوسیله آقای احمد مطهری ).

تغییر جنسیت از موانع ارث محسوب نمی شود، در مواد قانونی در خصوص موانع ارث به قتل و کافر و لعان و انکار سببیت و ولد الزنا اشاره شده است ولی به تغییر جنسیت اشاره و ماده ای در این خصوص ارائه و بیان نشده است .

تغییر جنسیت از موانع ارث محسوب نمی شود که در مواد قانونی در خصوص موانع ارث به قتل و کافر و لعان و انکار سببیت و ولد الزنا اشاره شده است ولی به تغییر جنسیت اشاره و ماده ای در این خصوص ارائه و بیان نشده است .

حال به این سوال توجه کنید: با سلام. اگر دختری تغییر جنسیت بدهد در مورد ارث چگونه می تواند از سهم فرزندان ذکور بهره مند شود؟

پاسخ : اگر یکى از کسانِ پسر یا دختر تغییر جنس داده بمیرد (مثل پدر یا مادر)، پسرِ فعلى دو برابر دختر فعلى ارث مى برد و همچنین است در سایر طبقات ارث; پس اگر دختر به جنس پسر، تغییر جنسیّت دهد، دو برابر دختر ارث مى برد و بالعکس. دلیل آن این است که ظاهر ادّله شرعیه، اراده نموده اند فردى را که درحین موت مورِّث، مذکریامونث باشد.

مثل آیه شریفه: «لِلْذَکَرَ مِثْلُ حَظّ الانثیین»;سهم میراث پسر،به اندازه سهم دودختر باشد.۱۵ قانون مدنى در ماده ۹۰۷ مى گوید: «... اگر اولاد متعدد باشند و بعضى از آن ها پسر و بعضى دختر، پسر دو برابر دختر مى برد». در مورد ارث بردن فرزند از والدین اختلاف بین فقها وجود ندارد. تقریباً تمام کسانى که مساله تغییر جنسیت را مطرح ساخته اند، ملاک را جنسیّتِ فعلى در زمان موت مورِّث مدّ نظر قرار داده اند.

منابع: مرکز تخصصی حقوق و قضای اسلامی حوزه علمیه قم
راه مقصود