چگونه از منابع آموزشی آزاد برای دوره های آنلاین استفاده کنیم (1)

در دنیای امروز و با رشد تکنولوژی، منابع آموزشی به طور گسترده ای (برخی از ان ها به صورت رایگان) در دسترس هستند اما چگونگی استفاده صحیح از آن ها به گونه ای که باعث رشد و ایجاد منفعت در دوره های آموزشی آنلاین شود، خود بخشی گسترده و قابل تامل است.

در این نوشتار قصد بر آن است تا 7 راهنمایی در مورد چگونگی استفاده از منابع آموزشی آزاد بدون ایجاد سردرگمی برای مخاطب را ارائه دهیم. تمرکز مطالب ما بر روی دوره های آموزشی آموزشی است که به صورت آنلاین و غیر حضوری برگزار می گردد.

1. حقوق استفاده را چک کنید.

منابع آزاد مانند نرم افزارهای آزاد متن باز (Open source) دارای مجوزهای مختلفی هستند. اگرچه در کشور ما داشتن حق کپی رایت چندان رعایت نمی شود اما دانستن قوانین جهانی خالی از لطف نیست. زیرا اگر شما قصد گسترش کار خود و یا سطح آموزش خود را داشته باشید، امکان برقراری ارتباط با خارج از مرزهای کشور و نیاز به دانستن قوانین بین المللی وجود دارد. منابع آموزشی آنلاین مجوزهای (Creative Commons) دارند. این بدان معناست که این منابع آموزشی به طور کلی رایگان استفاده می شوند البته این مجوزها انواع مختلف دارند و از مقررات متفاوتی نیز تبعیت می کند. به طور مثال برخی از این منابع برای استفاده، از شما یک تصدیق مالکیت می خواهند. این بدین معناست که اگر شما قصد استفاده از منابع را مثلا در دوره آموزشی خود و یا در شرکت خود برای کارکنانتان داشته باشید باید حتما به سایت آن ها لینک کنید. بدین معنا که لینک صفحه اصلی یا عنوان آن ها باید وجود داشته باشد. (بنابراین این دسته منابع آموزشی معمولا از شما می خواهند تا خود یا شریک خود را معرفی کنید.) این در حالی است که در برخی دیگر از این منابع آموزشی نیازی به چنین فرایندی ندارند اما به طور کلی اگر شما تغییری در منابع اولیه ایجاد کنید و از آن ها دوباره استفاده کنید مثلا بخشی از محتوا را در فایل آموزشی خود قرار دهید نیازی نیست که به سازنده منبع اصلی لینک کنید.

2. اطمینان حاصل کنید که منابع آنلاین شما آزمون تضمین کیفیت را گذرانده اند.

منابع آموزشی آنلاین زیادی ممکن است وجود داشته باشد اما آیا همگی آن ها ارزش اضافه شدن به یک دوره آموزشی را دارند؟ هر منبع اموزشی (OERs) باید آزمون تضمین گیفیت را گذرانده باشد تا مطمئن شوید که مطلب ارائه شده در ان واقعی است و هم راستا با اهداف یادگیری! اطمینان حاصل کنید مفاهیم به طور صحیح انتقال یافته سات. آیا آماری که در ان ها ارائه می شود توسط منابع معتبر پشتیبانی می شود؟ (در حال حاضر شاهد ارائه آمارها و ارقام گوناگونی در شبکه های اجتماعی از جمله تلگرام هستیم که اصلا موثق بودن منابع آن ها مشخص نیست، باید مراقب باشیم که در دنیای وفور داده، صحیح بودن آمار و ارقام و مطالب بیش از پیش حائز اهمیت است. آیا منبع شما دارای کیفیت مناسب از نظر نوشتاری و گرافیکی برخوردار است؟ آیا مفاهیم را به خوبی منتقل می کند و از دادن اطلاعات اضافی به مخاطب جلوگیری می کند؟ قسمتی که از مطالب آنلاین می شود تمامی موارد فوق را می سنجد و اگر دارای کیفیت مناسب باشد برگه تضمین کیفیت آموزشی را دریافت می کند. منابع آنلاین باید تمامی موارد فوق الذکر را داشته باشند تا شما آن ها را به دوره آموزشی خود اضافه کنید. علاوه بر این عاقلانه است تا کارشناس آموزشی هم داشته باشید تا تمامی محتواها را بار دیگر چک کند قبل از آن که شما آن ها را بر دوره آموزشی خود اضافه کنیدو یا در اختیار کارمندان و کارکنان گزارید. به یاد داشته باشید که تاوان یادگیری یک موضوع به صورت نادرست، سنگین است! اگر شما چیزی نیاموزید بهتر از آن است که غلط باموزید چرا که تصحیح یک آموزش غلط انرژی بسیاری می گیرد.

3. انباری برای OER های خود ایجاد کنید.

راز موفقیت OER سادگی دسترسی به آن هاست. کارمندان و مخاطبان شما هم باید بتوانند به محض ورود به سیستم بلافاصله امکان دسترسی به منابع آموزشی آنلاین را داشته باشند. بنابراین این عاقلانه است که انباری از این منابع ایجاد کرده که به طور مثال بخشی از این منبع امکان جستجو داشته باشد و منابع OER را لیست کرده باشد. بخشی دیگر ابزارهای مهارتی "لحظه نیاز" (Moment of need) برای هر مهارت یا کار را ارائه داده باشد. همچنین می توان در این بخش امکان اضافه کردن محتوا را به کارکنان (یا مخاطبان) داد که آن ها مسیر شخصی که خود برای یادگیری پیموده اند را به اشتراک گذارند. به طور مثال یکی از کارکنان فروش شما برای یادگیری مهارت ارتباطی خود، یکی از منابع OER را به صفحه و بخش خود اضافه کند. فرد برای یادگیری اش نیاز به آن منبع داشته!