اسکرامبلازها

یکی از ویژگی‌های مهم لیپیدهای غشایی خصوصیت آمفی پاتیکی آنهاست.

یکی از تفاوت‌های کلیدی بین لیپید رفت و غشای پلاسمایی این است که آنها از ترکیبات لیپیدی مشتق شده‌اند. محققان نشان داده‌اند که لیپد رفت عموماً محتوی ۳ تا ۵ برابر از کلسترول در غشای دولایه وجود دارد.

همچنین لیپید رفت غنی است از اسفنگولیپیدهایی از جمله اسفنگومیلین که عموماً بالای ۵۰٪ نسبت به غشای پلاسمایی حاوی آن است. سطح‌های اسفنگولیپیدها بالا و سطح‌های فسفاتیدیل کولین پایین است. از آنجاییکه سطح‌های لیپیدهای مشابه آن و کولین دار بین رفت‌ها و غشای دولایه‌ها احاطه شده است.

اسفنگولیپیدها به سبب ساختارشان و اشباعیت شاخه‌های هیدروکربنی با کلسترول میانکنش دارند اگرچه انحصاری نیست. اگرچه همه فسفولیپیدها در لیپید رفت اشباع کامل نیستند شاخه‌های هیدروفوب لیپیدها در لیپید رفت بیشتر اشباع و بصورت بسته‌های منظم در غشای دولایه احاطه شده‌اند.

لیپیدهای آمفی پاتیک یک سر قطبی هیدروفیلی و یک ناحیه هیدروفوبی غیر قطبی دارند. پس باید توجه شودکه کلسترول توانایی پک کردن در بین لیپیدها را در لیپید رفت دارد و یک مولکول فضاگیر و پرکننده هر جای خالی بین انجمن‌های اسفنگولیپیدها است.

اسکرامبلازها فسفولیپیدها را به طور غیر اختصاصی و در هر دو جهت، بین دو برگچه منتقل می کنند. این پروتئین ها از عدم تقارن در توزیع فسفولیپیدهای غشا می کاهند. وجود اسکرامبلازها در مواردی ضروری است، برای مثال، تولید انواع فسفولیپیدها در برگچه سیتوزولی غشای شبکه آندوپلاسمی روی می دهد. اسکرامبلازها باعث می شوند که فسفولیپیدهای تازه ساخته شده در یک برگچه تجمع زیادی در مقایسه با برگچه دیگر پیدا نکنند.

توزیع فسفولیپیدها در سطح غشا نیز یکسان نمی باشد. برای نمونه، درسطح غشای پلاسمایی مناطقی به قطر متوسط حدود 70 نانومتر موسوم به ریز دومین های غشایی یا رفت های لیپیدی وجود دارد که عموما غنی از اسفینگو لیپیدها، کلسترول و پروتئین های غشایی هستند. این رفت های لیپیدی در سازمان دهی پروتئین های مرتبط با غشا از جمله پروتئین های درگیر در پیام رسانی نقش دارند. (شکل1)

شکل1: رفت های لیپیدی

رفت های لیپیدی غنی از اسفینگو لیپیدها و کلسترول هستند و در مقایسه با سایر مناطق غشای پلاسمایی ضخامتی بیش تر و سیالیتی کمتر دارند. در برگچه اگزوپلاسمس این رفت ها، پروتئین هایی که با لنگر GPl به غشا متصل شده اند، فراوانند. در قسمت سیتوزولی نیز انواع پروتئین ها از جمله گیرنده های تراغشایی و پروتئین های پیرامونی لنگر انداخته با دم های اسیل چرب حضور دارند. برخی پروتئین ها هم به طور ویژه از رفت های لیپیدی طرد می شوند و در آن حضور ندارند. رفت های لیپیدی در فعالیت های زیستی غشا از جمله تغییر شکل و خم شدگی غشا، ترافیک غشایی و پیام رسانی سلولی نقش دارند و فعالیت پروتئین های مرتبط با خود را سازمان دهی می کنند.

استخراج زمانی سودمند است که از دترجنت‌های غیر یونی پایدار کننده استفاده شود مثل:تریتون 100x یا بریج-۹۸ در دمای کم مثل ۴ درجه سانتی گراد زمانیکه به سلول ها دترجنت اضافه می‌شود  غشای مایع حل می‌شود از آنجاییکه رفت‌های لیپیدی ممکن است دست نخورده باقی بماند و می‌توان استخراج کرد.

همچنین گفته می‌شود رفت‌های لیپیدی کمپلکس‌های غنی از گلیکولیپیدهای نامحلول در دترجنت (GEMs)یا DIGs یا غشاهای پایدار دترجنتی(DRMs) هستند زیرا ترکیب آنها و دترجنت‌ها پایدارند، بنابراین ارزش روش دترجنت‌های پایداری غشاها اخیراً مورد سؤال قرار گرفته به سبب ابهام در لیپیدها و پروتین‌ها بهبود یافته و مشاهده کردند که آنها می‌توانند همچنین ناحیه‌های جامدی را که از قبل اینگونه نبوده‌اند بوجود بیاورند.

منبع: https://fa.wikipedia.org/wiki

مرکز یادگیری سایت تبیان، مرجان سلیمانیان