ژنتیک در گیاهان (1)

سلول مادری تخم تقسیم میوز ناقص انجام می‌دهد و در نتیجه سلول تخم همانند گیاه مادری دیپلوئید بوده و جنین  غیرجنسی نیز که دیپلوئید می‌باشد.

پیشتر دانستید که در بعضی نهان دانگان (دو لپه ای ها)، مواد غذایی آلبومن به طور كامل جذب رویان می شود و این دانه ها فاقد آلبومن هستند، حال در اینجا ابتدا آمیزش ناهمسان پسندانه و سپس بکرزایی را مورد بررسی قرار می دهیم. (ژنتیک را در گیاهان قبلا بررسی نمودید.)

در هر جاندار، اعم از اینکه تک جنسی باشد یا هرمافرودیت، بسیار اتفاق می‌افتد که نتوانند جفت مناسبی پیدا کنند. بیشتر چنین گامت های ناموفقی پس از اندک زمانی متلاشی می‌شوند. اما در موارد استثنایی، گامت های منفرد می‌توانند رشد کنند و افراد بالغ طبیعی بوجود آورند. این پدیده را بکرزایی (Parthenogenesis) گویند. از آنجا که هیچ جاندار نری در این نوع تولید مثل شرکت ندارد تا ماده ژنتیک خود را به اشتراک بگذارد، فرزندان حاصل کاملا شبیه مادر هستند و در واقع یک کلون هستند. در طبیعت کلونها در نتیجه تولید مثل غیر جنسی پدید می‌آیند. بکرزایی ، شکل ویژه‌ای از کلون کردن است که به انواع تولید مثل تعلق دارد.

آمیزش ناهمسان پسندانه

 این ژن در برخی گیاهان گلدار(نهان دانه) مانند شبدر وجود دارد.

 یک ژن چند آللی است ( در شبدر ۵آللی است که البته هیچ ربطی به من و شما ندارد!)

یادآوری : ژن گروه خونی اصلی (A/B/O) در انسان هم یک ژن چند آللی( ۳ آللی ) است.

 عامل آمیزش ناهمسان پسندانه است./ پس یکی از علل لقاح غیر تصادفی است / یکی از علل به هم خوردن تعادل است

نتیجه بسیار مهم: جمعیت شبدرها به خاطر وجود ژن خودناسازگار هیچ گاه از قوانین تعادل هاردی- واینبرگ پیروی نمی‌کند و نمی توان از  فرمول های تعادل جمعیت برای شبدر ها استفاده کرد.

تمام زیگوت های شبدر از نظر ژن خودناسازگار، حتما هتروزیگوت هستند، می توان گفت، تمام سلول های دوره اسپوروفیتی حاصل از  تولید مثل جنسی در گیاه شبدر، ناخالص هستند.

اگر دانه گرده رسیده دارای اللی متفاوت با هر دو الل کلاله مادگی باشد، لوله گرده از رویش سلول رویشی به وجود می آید و درون آن آنتروزوئیدها شکل گرفته و با سلول تخم زا و سلول دو هسته ای لقاح می یابد.

مثال: اگر در شبدرها برای صفت ژن خودناسازگاری 4 الل a3,a2,a1 و a4 در نظر بگیریم، از آمیزش شبدر ماده ای با ژنوتیپ        و شبدر نری با ژنوتیپ                   امکان ندارد، شبدری با ژنوتیپ a1a3 به وجود آید.

در اینجا گزینه 4 درست می باشد زیرا آمیزش در گیاه شبدر با توجه به ژن خودناسازگاری انجام می گیرد. در واقع الل های این ژن تعیین می کنند که آمیزش صورت بگیرد یا نه. در این مثال اگر گیاه ماده a3a1 باشد، باید دانه گرده ای که می خواهد در آمیزش شرکت کند. فاقد الل های a1 و a3 باشد. پس گیاه نر با ژنوتیپ a2a1 در صورت آمیزش با این گیاه ماده گیاهانی با ژنوتیپ a2a1 و a2a3 به وجود می آورد.

ادامه دارد ...

منبع: http://daneshnameh.roshd.ir      http://www.octazist.com

مرکز یادگیری سایت تبیان، مرجان سلیمانیان