سیگار الکترونیک؛ دشمن مکار سلامتی

تصور عامه مردم بر این است که استفاده از سیگارهای الکترونیکی، مضرات سیگارهای تنباکویی را ندارد و خیلی کمتر از آنها آسیب رسان است. اما در تحقیقات صورت گرفته در این باره، برعکس این تصور به اثبات رسیده است.

صادق مظفری - بخش سلامت تبیان

سازمان بهداشت جهانی از چند سال قبل به جمع آوری و بررسی مدارک و شواهدی در رابطه با مضرات استفاده از سیگار الکترونیکی پرداخته است.

تحقیقات نشان می دهد که میزان خطر ابتلا به بیماری های قلبی در افرادی که از سیگارهای الکترونیک استفاده می کنند، بیشتر از سایر افراد است. محققان با بررسی تعدادی از مصرف کنندگان سیگار الکترونیک به این نتیجه رسیدند که در این افراد دو شاخص ابتلا به بیماری قلبی بیشتر مشاهده می شود.

تصور عامه مردم بر این است که استفاده از سیگارهای الکترونیکی، مضرات سیگارهای تنباکویی را ندارد و خیلی کمتر از آنها آسیب رسان است. این در حالی است که تحقیقات، برعکس این تصور را به اثبات می رسانند.

دانشمندان در کمال تعجب دریافتند که بسیاری از عواملی که در افراد مصرف کننده ی سیگارهای معمولی گزارش شده ، در افرادی که از سیگارهای الکترونیکی استفاده می کنند نیز وجود دارد و یکی از این عوامل، عامل افزایش دهنده ی بیماری های قلبی است.

البته دانشمندان هنوز به نتایج قطعی در این خصوص نرسیده اند، اما چیزی که به طور قطع می توان گفت این است که استفاده از سیگارهای الکترونیک از عوارض جانبی فیزیولوژیک برخوردار است.  عوارضی که به هیچ وجه بی ضرر نیستند.

سیگارهای الکترونیک سال هاست که در میان افراد جوامع مختلف شناخته شده و متأسفانه موارد استفاده ی آن در حال افزایش روز افزون است. بنا بر تحقیقات موسسات مبارزه با دخانیات، بیش از 250 نام تجاری از این محصول در سرتاسر دنیا در حال فعالیت و توزیع است.

برای پی بردن به مضرات احتمالی این سیگارها، مطالعه ای بر روی تعدادی از افراد بین 25 تا 40 سال که همگی سالم و سابقه ی مصرف سیگارهای الکترونیک به صورت روزانه و برای حداقل یک سال را داشتند انجام پذیرفت.

قابل ذکر است که هیچ کدام از این افراد سابقه ی مصرف سیگارهای معمولی را نداشتند.

از تمامی این افراد و تعدادی از افرادی که هیچ گونه استفاده ای از دخانیات (هر دو شکل) را نداشتند، آزمایش خون و تست نوسان ضربان قلب گرفته شد.

نتایج مطالعه نشان داد که کاربران سیگارهای الکترونیک در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به «استرس اکسیداتیو» قرار داشتند که در آن میزان تولید رادیکال های آزاد در بدن شروع به افزایش و رسیدن به سطح مضر خود می کند.

تحقیقات دیگر نیز نشان داده است که میزان رادیکال های آزاد ناشی از استعمال سیگار الکترونیک، فقط یک درصد کمتر از دود سیگار معمولی است.

برخی از محققان اعتقاد دارند، با وجود اینکه ممکن است سیگارهای الکترونیک اجزای شیمیایی کمتری را نسبت به سیگارهای سنتی به مصرف کنندگان خود انتقال می دهند، اما همین سیگارها نیز اجزایی مانند نیکوتین را در خود دارند که به هیچ وجه نمی توان از مضرات آن چشم پوشی کرد.

همچنین مشخص شده است که این افراد در معرض تشدید خطر «فعالیت سمپاتیک قلب» قرار می گیرند که این امر نیز ناشی از افزایش سطح هورمون های تولید شده توسط غده ی آدرنال (غده فوق کلیه) است و این واکنش نهایتا منجر به افزایش میزان ضربان قلب و فشار خون می شود.

البته اینکه چرا استفاده از سیگارهای الکترونیک سبب افزایش مشکلات قلبی می شود، هنوز به طور کامل برای دانشمندان روشن نشده است. آنها به این امر معتقدند که نیکوتین استنشاقی می تواند دلیل اصلی این عوارض باشد، زیرا نیکوتین فعال ترین جزء بیولوژیکی ذرات متصاعد شده از این سیگارهاست که سبب تحریک راه های تنفسی می شود. نیکوتین سبب افزایش سطح آدرنالین می شود و می تواند تعدادی از سیستم های جانبی را که در درازمدت مضر هستند فعال کند.

همچنین در اثر استفاده از سیگارهای الکترونیک، مقادیر قابل توجهی از 30 ماده شیمیایی زیان آور و سمی دیگر نیز منتشر می شود.

پژوهش ها پیش از این نیز انتشار مواد شیمیایی سمی از سیگارهای الکترونیکی را اثبات کرده بودند. در یک پژوهش نشان داده شد که سیگارهای الکترونیکی انتشار دهنده فرمالدئید هستند؛ یک ماده سرطان زا که در دود سیگارهای معمولی نیز وجود دارد.

اما پژوهش جدید نشان می دهد دو ماده شیمیایی دیگر نیز که در یافته های پیشین ثبت نشده بود، در دود سیگارهای الکترونیکی وجود دارد: اکسید پروپیلن و گلیدیسول، دو ماده شیمیایی که سرطان زا هستند.

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، دود حاصل از سیگار های الکترونیک صرفا بخار آب نیست، بلکه حاوی نیکوتین و ذرات معلقی است که انتشار آن در محیط های بسته می تواند برای سلامت افراد مضر باشد.