تبیان، دستیار زندگی
پس از بعثت پیامبر اکرم و از همان ابتدا،مسئله جانشینی منصوص ایشان، از جانب شخص پیامبر به عنوان موضوع مهمی همواره و در طی مناسبت های مختلف،به پیروان ایشان، بیان می شد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

معرفی ائمه از زبان پیامبر(صلی الله علیه و آله)

پس از بعثت پیامبر اکرم و از همان ابتدا، مسئله جانشینی منصوص ایشان، از جانب شخص پیامبر به عنوان موضوع مهمی همواره و در طی مناسبت های مختلف، به پیروان ایشان، بیان می شد.

فرآوری: محمد باعزم - بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان

ن

امامت در نظرگاه شیعه

بنابر آموزه‌های شیعه، پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) از ابتدای دوران رسالت به معرفی خلیفه خویش و امام مسلمانان پس از وفات خود، اهتمام جدی داشت. اقدامات آن حضرت در این مسیر، از نخستین دعوت علنی، با معرفی امام علی(علیه السلام) به عنوان خلیفه و جانشینِ بعد از خود آغاز شد و تا آخرین روزهای زندگانی ایشان، در راه بازگشت از حجة الوداع در ۱۸ ذی‌الحجه در غدیر خم ادامه یافت.

مسلمانان اهل سنت به ضرورت وجود امام و لزوم تبعیت از دستوراتش تصریح دارند، ولی معتقدند انتخاب امام به دست مردم است و پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) کسی را به عنوان خلیفه بعد از خویش معرفی نکرده است.

اگر امام معصوم فردی است که سخنان و احکام خداوند را در میان مردم جاری ساخته و بر اساس قرآن عمل خواهد کرد، بدین ترتیب شایسته است که از جانب خداوند تعیین و مشخص گردد زیرا خداوند به صلاح بندگان آگاه تر است. این است که پیامبر اسلام بر مبنای دستور الهی، جانشین خود را که وظیفه راهبری جامعه اسلامی را دارد در غدیر خم معرفی کرده و ایشان را به هر مناسبتی به عنوان خلیفه الهی و منصوب از جانب خداوند، معرفی می کردند.

امامت در تعاریف دو مکتب شیعه و اهل سنت دارای معنای متفاوت و در گاهی موارد، اختلافی است. اهل سنت در نگاه خویش به امام، به نحوی که شیعه بدان اهتمام دارد،توجه نمی کند و این موضع اختلاف میان دو مکتب شده است.

از این منظر نقش اساسی ائمه را می توان احیا کننده دینی دانست که پس از شهادت پیامبر اسلام، راهی غیر از راه حقیقی خودش پیمود. در این میان شناخت فردی که به عنوان امام و جانشین پیامبر معرفی می شود، بسیار ضروری است اما این نکته را باید دانست که این شناخت چگونه حاصل می شود؟

تعداد ائمه در منابع روایی

در کتب معتبر از منابع اهل سنت و شیعه، روایاتی وجود دارد که نشان می دهد که ائمه دوازده گانه ما، به عنوان جانشینان پیامبر، معرفی شده اند. جابر از پیامبر نقل کرده است که من با پدرم به محضر رسول اکرم صلی الله علیه و آله رفته بودیم آن بزرگوار فرمود:همیشه و همیشه دین باقی خواهد ماند تا هنگام بر پا شدن رستاخیز؛ تا وقتی که بر شما دوازده خلیفه باشند که همه ایشان از قریشند. در این روایت بیش از این نقل نشده است، ولی امیرالمومنین علی علیه السلام در نهج البلاغه قسمتی را که از آن حذف شده است، چنین بیان فرموده اند: امامان از قریش ، در این بطن و شاخه از خاندان هاشم قرار داده شده اند، و این مقام جز برای ایشان صلاحیت ندارد، و والیان و زمامدارانی غیر از ایشان برای مردم سزاوار نیستند.

اما در حدیث دیگری از جابر به روشنی روایت شده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: «اى جابر! أُولوا الامر خلیفه‏هاى من و جانشینان من بعد از من هستند كه امامان و پیشوایان مسلمانانند. اوّل آنها علىّ بن أبى طالب و پس از او حسن و سپس حسن و سپس حسین و بعد از او علىّ بن الحسین و آنگه محمّد بن علىّ كه در تورات به باقر معروف است، و اى جابر تو او را درخواهى یافت و چون او را ملاقات نمودى سلام مرا به او برسان، و پس از او جعفر بن محمّد الصادق و سپس موسى بن جعفر و بعد از او علىّ بن موسى و بعد از او محمّد بن علىّ و پس از او علىّ بن محمّد و سپس حسن بن على و بعداً فرزندش، كه هم اسم و هم كنیه من است. اوست حجّت خدا در روى زمین و بقیه‏ خدا  در میان شهرهاى خدا. و او همان كسى است كه از شیعیان خود غیبتى طولانى خواهد نمود كه هیچیك از افرادى كه قائل به امامت او هستند پایدار نخواهند ماند مگر آن كس كه خداوند قلب او را به مراتب ایمان و یقین آزموده باشد.»

همچنین در مسند احمد و مستدرک حاکم و... نقل شده است، مردی به نام مسروق که راوی روایت است می گوید: ما در کوفه نزد عبدالله بن مسعود نشسته بودیم، او به ما قرآن درس می داد. مردی از وی سوال کرد: ای ابوعبدالرحمن، آیا شما از پیامبر نپرسیدید که این امت چند خلیفه خواهد داشت؟

عبدالله در جواب این مرد گرفت: از آن هنگام که من به عراق آمده ام جز تو کسی از من این سوال را نکرده است، آنگاه افزود: آری ما از پیامبر از این مساله سوال کردیم، و آن حضرت فرمود:(اثنی عشر کعده نقباء بنی اسرائیل): دوازده تن به تعداد نقیبان بنی اسرائیل .


منابع:
1. دو مکتب در اسلام
2. دانشنامه اهل بیت
3. نقش ائمه در احیای دین

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.