تبیان، دستیار زندگی
کده بندی فعالیت ها و واکنش های مختلف سلول را از هم مجزا می کند. هر کده محیط شیمیایی و فیزیکی متفاوتی دارد که برای فعالیت آن مناسب می باشد. برای مثال محیط درون شبکه آندوپلاسمی به تا شدن درست پروتئین های دارای پل های دی سولفیدی کمک می کند...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

کده بندی

سلول واحد ساختاری مشترک در تمام موجودات زنده است. سلول عنصری مستقل ، کوچک و دارای اندازه میکروسکوپی است.

کده بندی

پیشتر دانستید که هر سلول از اجزای مختلفی تشکیل شده است که به طور عمده سیتو پلاسم، غشای سیتوپلاسمی و هسته هستند. در این مطلب در مورد کده بندی و مجزا کردن فعالیت سلول ها صحبت خواهیم کرد.

در یک توده سلولی همگن سازنده یک بافت ، همه سلول ها دارای یک اندازه و یک شکل و معمولا چند وجهی‌اند. در گیاهان آلی اندازه سلول ها متناسب با کار آنهاست و بر حسب ماهیت بافت و نقشی که در گیاه دارند اندازه آنها متفاوت است. اندازه و طول سلول های سازنده پیکر گیاهان به ماهیت و ویژگی آن سلول بستگی دارد و به طول ملکول های پروتئینی موجود در آنها و همچنین به میزان فعالیت هسته سلول و دوره استراحت آن ارتباط دارد.

تکامل سیستم غشایی درونی و اندامک های غشادار ممکن است قبل یا بعد از کسب میتوکندری صورت گرفته باشد. نتیجه پیدایش غشاهای درونی کده بندی می باشد.

کده بندی فعالیت ها و واکنش های مختلف سلول را از هم مجزا می کند. هر کده محیط شیمیایی و فیزیکی متفاوتی دارد که برای فعالیت آن مناسب می باشد. برای مثال محیط درون شبکه آندوپلاسمی به تا شدن درست پروتئین های دارای پل های دی سولفیدی کمک می کند. به علاوه، کده بندی انجام همزمان یک واکنش و عکس آن را در یک سلول تسهیل می کند.

سلول می تواند عناصر و اجزای لازم برای یک فعالیت خاص را در یک اندامک متمرکز کند تا آن فعالیت با بازده و سرعت بالاتری انجام شود. به این ترتیب، سلول ها دارای اندامک هایی تخصصی می شوند. مثلا فتوسنتز در گیاهان در کارخانه هایی به نام کلروپلاست صورت می گیرد.

 واکنش هایی که در برخی اندامک ها رخ می دهند، در صورت نبود مرز مناسب می توانند اثرهای مخربی برای ساختارهای سلولی دیگر داشته باشند. آنزیم های لیزوزومی در صورت دسترسی به سیتوپلاسم، ممکن است اجزای آن را تخریب کنند.

کده بندی می تواند سطحی از تنظیم را فراهم آورد. فعالیت برخی فاکتورهای تنظیم کننده رونویسی با کنترل ورودشان به هسته تنظیم می شود.

کده بندی راهی برای انتقال مواد و تردد انواع ماکرو مولکول ها در سلول فراهم می کند. سلول های یوکاریوتی می توانند پروتئین های ترشحی خود را بدون آن که با پروتئین های سیتوپلاسمی مخلوط شوند، از طریق وزیکول ها به بیرون سلول هدایت کنند.

کده بندی

کده بندی این امکان را می دهد تا شیب های پتانسیل الکتروشیمیایی در داخل سلول تشکیل شوند. شیب pH در دو طرف غشای درونی میتوکندری نقش یک باتری را برای تامین انرژی تولید ATP سلولی ایفا می کند.

کده بندی باعث افزایش سطح غشایی سلول می شود و نسبت سطح غشایی به حجم را افزایش می دهد. این کار اجازه می دهد تا سلول های بزرگ تری بتوانند تشکیل شوند.

سطح برای برهمکنش و انواع تبادل با محیط پیرامون سلول اهمیت دارد. در سلول های بزرگ تر که نسبت سطح به حجم آنها کوچک تر است، انتشار مواد برای انتقال آنها بین درون و بیرون سلول کندتر صورت می گیرد. مواد ضروری دشوارتر وارد سلول می شوند و مواد دفعی سخت تر از سلول خارج می شوند. علاوه بر این موارد، برخی مشاهده ها در سلول های پروکاریوتی که تقریبا همه فعالیت های خود را در یک کده (سیتوپلاسم) گرد آورده اند، بر اهمیت (سطح) تاکید می کند.

در این سلول ها بسیاری از آنزیم ها و پروتئین های دیگر به سطح غشا متصل هستند و فعالیت آنها وابسته به این اتصال است. این پدیده که لنگر اندازی نام دارد، انتشار سه بعدی و پراکندگی این پروتئین ها را در فضای سیتوپلاسم محدود می کند و باعث می شود تراکم واقعی آنها در نزدیکی غشا بارها بیش از تراکم کلی آنها در سلول باشد، همچنین در این صورت، تنظیم فعالیت این پروتئین ها و کنترل دسترسی انواع لیگاندهای فرادست و فرودست به آنها در سطح دو بعدی غشا راحت تر است. بسیاری از فرآیندهای ضروری سلول نه در فضای آزاد سیتوپلاسم بلکه در ارتباط با سطوح و یا رشته های درون سلولی صورت می گیرند.

کده بندی

این کار به اختصاصی بودن این فرآیندها و سرعت و بازدهی شان کمک می کند و سازمان دهی فعالیت های مختلف را آسان تر می کند. در سلول های یوکاریوتی غشاهای درونی نقش مهمی در این زمینه دارند. در این سلول ها معمولا غشای پلاسمایی کمتر از 10 درصد غشاهای سلولی را تشکیل می دهد و این غشاهای درونی هستند که با تا خوردگی های زیاد خود، سطح وسیع لازم برای ادامه زندگی سلول را تامین کرده اند.

با توجه به اینکه سلول قادر است همه اعمال یک موجود زنده را بطور کامل انجام دهد، بنابراین به عنوان واحد حیات محسوب می‌گردد. ولی از آنجا که همه بافت ها و ارگان های بدن از اجتماع سلول ها تشکیل شده، بطور مرسوم سلول را واحد ساختمان بدن نامیده‌اند. ماده حیاتی تشکیل دهنده سلول را پروتوپلاسم (Protoplasm) می‌نامند که عمده قسمت آن غیر از هسته سلول ، سیتوپلاسم، محتویات هسته (Karyoplasm) می‌باشد. پروتوپلاسم بوسیله غشایی از محیط اطراف جدا شده است که آن را غشای سلولی یا cell membrane می‌نامند. پروتوپلاسم از آب، الکترولیت ها، املاح و ماکرومولکول های آلی مانندپروتئین ها، پلی ساکاریدها، لیپیدها و اسیدهای نوکلئیک تشکیل شده است که محیط و بستر مناسبی را برای فعالیتهای سلول فراهم می‌کند.

ارگانل ها organelles، ساختمان های تخصص یافته‌ای هستند که اعمال مختلفی را هدایت می‌کنند و در داخل سیتوپلاسم پراکنده‌اند. در گذشته، سیتوپلاسم منهای ارگانل ها را محلولی بی‌شکل محسوب می‌نمودند و آنرا سیتوزول (مایع سلولی Sytosolee) می‌نامیدند. استفاده از تکنیک های پیشرفته بیانگر آن است که سیتوپلاسم سلول حاوی شبکه بسیار ظریف و پیچیده‌ای از الیاف باریک  microtrabecular می‌باشد که همراه اجزای محلول آن در مجموع ماتریکس سلولی (cytomatrixx) نامیده می‌شود.

منبع: http://cellstructure.blogfa.com

مرکز یادگیری سایت تبیان، مرجان سلیمانیان