زونا، خطرناك و ناشناخته

هریس زوستر(زونا)، یك بیماری عفونی حاد است كه در اثر دوباره فعال شدن ویروس واریسلا زوستر( آبله مرغان) ایجاد می شود . ویروس آبله مرغان بعد از سپری شدن این بیماری به صورت غیرفعال در بدن باقی می ماند و دراثرعواملی چون استرس، پیری و ضعیف شدن دستگاه ایمنی بدن دوباره فعال می شود. احساس درد و سوزش در یك ناحیه از بدن از علائم اولیه این بیماری به شمار می رود كه این درد، ناشی از هجوم ویروس واریسلا زوستر به سیستم اعصاب نخاعی است. در مرحله بعدی بیماری، یعنی 2 تا 3 روز بعد ازتحمل درد، این ویروس به ناحیه ای از پوست كه توسط فیبرهای عصبی ، یك ریشه واحد خلفی نخاعی عصب دهی می شوند، انتقال یافته و منجر به بروز وزیكولهای ( تاولهای) متعدد در سطح پوست می شود. این تاولها اغلب به صورت یك نوار مستطیلی شكل از ناحیه ستون فقرات شروع شده و تا جناغ سینه امتداد می یابند.

تعداد این تاولها به مدت 3 تا 5 روز افزایش یافته و بعد از چند روز، مایع درون تاولها خارج شده و به صورت زخم های كوچك ظاهر می شود كه بعد از گذشت 2 تا 3 هفته این زخم ها به مرور التیام پیدا می كنند. گاهی اوقات، این علائم در ناحیه صورت و گردن دیده می شود كه علت این امر هجوم ویروس آبله مرغان به عصب تری ژمینال است. عصب تری ژمینال در سطح خارجی پل مغزی قرار گرفته وشامل 3 شاخه فوقانی، میانی و تحتانی است كه به ترتیب در نواحی پیشانی و چشم ها، میانه صورت و قسمت چانه و گردن گسترده شده است . در صورت گرفتار شدن عصب تری ژمینال، سندرم "رامسی هانت" ایجاد می شود كه حواس چشایی، شنوایی و بینایی را دچار اختلال می كند و در بعضی از موارد، به علت پیشرفت بیماری و عدم درمان به موقع، فرد بیمار، بینایی خود را از دست می دهد. همان طور كه ذكر شد احساس درد كشنده، یكی از علائم این بیماری است كه اكثر بیماران به ویژه افراد مسن قادر به تحمل آن نیستند و گاهی اوقات علی رغم بهبودی ظاهر پوست، فرد بیمار ماهها و حتی سالها از وجود آن رنج می برد . در آمریكا هر سال از هر یك میلیون نفر، 600 هزارنفر به بیماری زونا مبتلا می شوند.

عوامل بروز بیماری

عوامل متعددی در بروز این بیماری نقش دارند از جمله تماس مستقیم با فرد بیمار، ضعیف شدن دستگاه ایمنی بدن به علت بیماری هایی چون ایدز، سرطان و مصرف داروهای متعدد، پیری. افرادی كه هرگز بیماری آبله مرغان را تجربه نكرده و كودكانی كه قبل از سن یك سالگی به این بیماری مبتلا شده اند، در معرض ابتلا به بیماری زونا قرار دارند این گروه و افرادی كه تا به حال در برابر بیماری آبله مرغان واكسینه نشده اند می توانند با تلقیح این واكسن از بروز زونا جلوگیری كنند.

درمان

اسیكلوویر، یكی از داروهای موثر برای درمان این بیماری است كه در نابودی ویروس واریسلا زوستر، كاهش درد و تقویت سیستم ایمنی بیماران نقش به سزایی دارد. در صورت تشخیص بیماری زونا توسط پزشك، مصرف قرص اسیكلوویر 24 ساعت بعد از احساس درد و سوزش و حتی قبل از بروز بشورات جلدی، توصیه شده است دسیكلوویر، فامسیكلوویر، و پنسیكلوویر از جمله داروهایی هستند كه گاهی اوقات به جای اسیكلوویر برای درمان بیماری زونا به كار می روند.

كورتیكو استروئیدها نظیر پردنیسون، برای كاهش التهاب و مهار پاسخ ایمنی بدن مورد استفاده قرار می گیرد. تاثیر این دارو بر روی افراد مسن به مراتب بیشتر از افراد جوان است، البته این دارو را باید با تجویز پزشك و با احتیاط مصرف كرد. برای كاهش درد می توان از آنالژزیك ( تشكیل دهنده های درد) نظیر كپسول و همچنین كمپرس آب سرد استفاده كرد. مصرف محلول كالامین ( پودر سرخ رنگ حاوی روی) و آنتی هیستامین ( قرص و پماد)، برای كاهش خارش توصیه شده است. زوستریكس، پمادی است كه از كپزاسین تهیه شده و برای جلوگیری از درد حمله ای كه در امتداد عصب ها ایجاد می شود، موثر است و مصرف ویتامین های (C,D,E) مولتی ویتامین و ب – كمپلس هم برای تقویت سیستم دفاعی بدن و ترمیم بافتهای آسیب دیده ، مفید هستند.

تغذیه و نكات بهداشتی

در مدت بیماری از غلات ، برنج قهوه ای، مخمر آبجو، میوه و سبزی خام، بیشتر استفاده كنید. از مصرف فرآورده های استامینوفن پرهیز كنید، چون باعث طولانی تر شدن بیماری می شود . جدا كردن وسایل شخصی بیمار، تمیز نگه داشتن پوست، مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشك، اجتناب از خاراندن و كندن تاولها و قرار دادن موضع آسیب دیده در معرض نور خورشید برای مدت چند دقیقه، از جمله مواردی است كه باید رعایت شود.