چهار برج ؛ روستای عجیب خراسان شمالی

علت شهرت بسیاری از روستاهای عجیب، علت‌های پسندیده و خوبی نیست. نمونه‌اش روستای چهاربرج در خراسان شمالی است که به‌ دلیل آمار بالای نابینایانش اسم و رسمی به هم زده است.اسم و رسمی که با غمها و دردهای ساکنین روستا عجین شده است! سفر به مناطقی از این دست نوع خاصی از گردشگری تراژدیک را رقم می زند.

فرآوری: علیرضا عابدینی-بخش گردشگری تبیان

دوغ، شیر و ماست اهالی روستا را نمی خرند! تا آنجا که بتوانند نه به ساکنان این آبادی دختر می دهند، نه از آنها عروس می گیرند! خیلی ها فکر می کنند این روستا نفرین شده یا بیماری عجیبی یقه مردم و حیوانات ساکن آن را گرفته است. اینجا پدر و مادرها با دلشوره انتظار تولد فرزندشان را می کشند. اهالی روستای چهاربرج علاوه بر اینکه با محرومیت دست و پنجه نرم می کنند، گرفتار مشکل بزرگ تری هم هستند؛ شیوع یک بیماری ژنتیکی بین بیشتر اهالی این روستا مشکلات زیادی را برایشان ایجاد کرده؛ مشکلی که باعث نابینا به دنیا آمدن بیشتر نوزادان اهالی این روستا شده و بر وضعیت اقتصادی آنها هم اثر گذاشته است.

آمار بالای نابینایی سکنه روستا و نابینایی مادرزادی حیوانات اهلی!

این روستا با آمار 2500 نفری سکنه‌اش،  حدود 90 نابینا دارد؛ نابینایانی که هیچ دلیلی برای نابینایی آنها وجود نداشته است. چیزی که عجیب است، این است ‌که اکثریت افراد، به صورت مادرزادی نابینا به دنیا آمده‌اند.‌نکته عجیب تر هم این است ‌که حیوانات اهلی همانند گاو و گوسفند و حتی گربه‌ها نیز در این روستا نابینا به دنیا می‌آیند!

این مشکل از حدود 20 تا 25 سال قبل آغاز شده است و به همین دلیل خیلی از ساکنان روستا ترک وطن کرده و به شهرها مهاجرت کرده‌اند و اکنون حاضر نیستند به دلیل این بیماری ناشناخته به روستا بازگردند

روستای «چهاربرج» مرکز دهستان «دامنکوه» است که در ۳۵ کیلومتری شهرستان اسفراین در استان خراسان شمالی قرارگرفته است . این روستا در دامنه کوه «سالوک» واقع شده و دارای آب وهوای معتدل است .

موقعیت جغرافیایی روستا

بعد از پشت سرگذاشتن ده کیلومتر از جاده اصلی اسفراین – بجنورد، در سمت چپ جاده به راهی فرعی می رسید که روی تابلوی آن اسم روستاها و امامزاده های منطقه نوشته شده است. در این فهرست، روستای چهاربرج به دلیل مشکلی که برای اهالی اش پیش آمده شناخته شده ترین روستای این منطقه است. برای رسیدن به این روستا باید 20 کیلومتر هم در جاده فرعی جلو بروید تا در سمت راست جاده، روستای چهاربرج نمایان شود.

در ورودی روستا بلوار کشی کوتاهی انجام شده و خیابان اصلی که از وسط روستا می گذرد نصفه نیمه آسفالت شده، اما کوچه پس کوچه ها و خانه ها که حالا فرسوده شده اند، بافت قدیمی شان را حفظ کرده اند.

ویژگی های روستا

این روستا دارای پیشینه تاریخی است و در مسیرکاروانهایی که به شمال شرق ایران رفت و آمد می کردند ، قرارداشت و از باراندازهای مهم این مسیر محسوب می شده است .ساکنین روستا هم کرد هستند و گویش کردی  کُرمانجی دارند. بانوان روستا هنوز اصالتشان را حفظ کرده اند و لباس های رنگارنگ و بلند کُرمانجی می پوشند. از آنجا که چهاربرج در جنوب غربی خراسان شمالی قرار گرفته است، آب و هوای گرمی دارد و پوشش گیاهی اش هم از بقیه مناطق خراسان شمالی فقیرتر است.

برای نخستین‌بار در سال ۷۴ اکیپی تحقیقاتی برای یافتن علت نابینایی اهالی روستا، به این منطقه اعزام شد و پس از ماه‌ها تحقیقات، ارتباط نابینایی‌ها با آب و هوا و خاک را که بسیار در میان اهالی شایع بود را رد کردند و موضوع را به یک جهش ژنتیکی نسبت دادند.تحقیقات پزشکان به همین جا ختم نشد. یک تیم پزشکی از ژاپن برای بررسی علت نابینایی اهالی به چهاربرج اعزام شدند و سرانجام علت نابینایی اهالی روستا به گردن یک ژن مغلوب افتاد.

مهار مشکل نابینایی

هر چند در سال 91 معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان خراسان اعلام کرد این اختلال در این منطقه مهار شده است و اکنون هیچ فرد زیر دو سال در این روستا حضور ندارد که نابینا باشد، بسیاری دلیل این اختلال را ناآگاهی مردم ، ازدواج‌های فامیلی ، اختلال ژنتیک و... ‌دانسته‌اند.

بااین حال، محمد یکی از ساکنان روستای چهاربرج درباره علت نابینایی تعدادی از اهالی روستایشان می گوید: «34 سال است که در این روستا زندگی می کنم. به نظر من آلودگی خاک و آب باعث این بیماری شده است. این مشکل نمی تواند به ازدواج های فامیلی ربط داشته باشد زیرا افرادی در روستا وجود دارند که هیچ نسبتی با یکدیگر ندارند اما فرزندانشان نابینا به دنیا آمده اند. علاوه بر این در روستای ما حیوانات هم نابینا متولد شده اند»!

منابع : جام جم آنلاین، آرک توریسم، راسخون