از مصحف فاطمه(علیهاالسلام) چه می دانیم؟!

کتاب فاطمه یا اسم معروف تر آن مصحف فاطمه که از دیرباز مورد عنایت ائمه معصومین و به فراخور دستورات ایشان، مورد توجه علمای اسلامی بوده است دارای نکات مهم و ارزشمندی تاریخی - روایی است.

فرآوری: محمد باعزم - بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان

دانش و آگاهی اهل بیت عصمت و طهارت (سلام الله علیهم اجمعین) برگرفته از علم الهی و فراتر و گسترده تر از معارف بشری است و بدین جهت سرشار از حکمت و معرفت است و درک و تحلیل آن برای سایر انسان ها، مشکل و یا غیر ممکن است.

اصولاً کتاب ها و رساله هایی که از سوی اهل بیت(علیهم السلام) تدوین یافته و یا به آنان نسبت داده شده است به سه دسته می توان تقسیم کرد:

1-  کتاب هایی که از سخنان و وصایای آنان گردآوری شده و بعدها به صورت کتاب مدون درآمدند.

برجسته ترین و متقن ترین این نوع کتاب ها، کتاب گرانسنگ " نهج البلاغه " است، که از خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار امیر مؤمنان(علیه السلام)، توسط سید رضی گردآوری و تألیف گردید. هم چنین می توان کتاب " الجعفریات " و کتاب " تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(علیه السلام) " را در این دسته برشمرد.

2- کتاب هایی که از سوی آنان نوشته شده و در اختیار عموم مردم قرار گرفت، تا همگان از آن ها بهره مند گردند. مانند "صحیفه سجادیه" و "رساله حقوق" که توسط امام زین العابدین(علیه السلام) به رشته تحریر درآمدند.

3- کتاب ها و یا به عبارت صحیح تر، علومی که اهل بیت(علیهم السلام) حاملان و رازداران آنان هستند. برای مثال می توان به الواحی اشاره کرد که روایات از آن ها خبر داده اند و بیان کرده اند که ائمه معصومین علیهم السلام از طریق خواندن آنها، به دانش هایی دست می یافته اند که قابل درک برای همگان نبوده است.(در این مورد بعدا اشاره خواهد شد.)

کتاب فاطمه علیهاالسلام

این مصحف پس از رحلت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و به دست امیر المؤمنین(علیه السلام) تدوین شد و سخنانی است که فرشته الهی به حضرت زهرا گفته است. البته در برخی از روایات که نسبت به روایات قبلی کمتر هستند، این گونه به دست می‌آید که این مصحف در زمان خود رسول الله (صلی الله علیه و آله) نوشته شده است. سید جعفر مرتضی عاملی (از دانشمندان معاصر شیعه در علم تاریخ) برای از بین بردن این اختلاف و جمع بین روایات می‌نویسد: شروع تدوین مصحف در زمان رسول اکرم بوده است و قسمتی از این صحیفه در زمان حیات پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) نوشته شده و ادامه ی آن هم پس از رسول خدا نگارش یافته است.

این که فرشته الهی با حضرت زهرا(علیهاالسلام) سخن گفته باشد، چیز بعیدی نیست و در طول تاریخ اول باری نیست که یک فرشته با یک انسان صحبت می کند. پیش از این نیز با به روایتی که قرآن ارائه می دهد با حضرت مریم، همسر حضرت ابراهیم و مادر حضرت موسی هم کلام شده است. همان گونه که در قرآن آمده است که: «و چون فرشتگان گفتند: ای مریم خداوند تو را برگزید و پاکیزه گردانید و برتری بخشید بر زنان جهانیان».

این در حالی است که حضرت مریم تنها سرور زنان زمان خویش بود، ولی فاطمه سرور زنان هستی از آغاز تا انجام است. به خوبی می دانیم که هیچ کدام از این سه نفر رسولان خداوند نبوده اند و صرفا به جهت پاکی و ارزشمندی وجودی خود، به این مرتبه رسیده اند. بنابراین هم کلامی فرشته با حضرت زهرا سلام الله علیها چیز غیر معقولی نیست. تا کنون بسیاری از اندیشمندان تلاش کرده اند تا حد توان به موضوعات مورد بحث در این کتاب بپردازند. حتی دانشمندان غیر مسلمان در غرب (مستشرقان) در این موضوع تحقیقات بسیاری انجام داده اند اما به صورت قطعی نمی توان نتیجه ای مثبت در این باره ارائه کرد و صرفا بر اساس نقل های تاریخی می توان قضاوت نمود.