وقتی لب کودک شکاف دارد

هنگامی شکاف لب و کام رخ می دهند که بافت کافی برای ایجاد لب و کام وجود ندارد. پارگی یا بسته نشدن کامل لب را ، لب شکری و شکاف سقف دهان را شکاف کام می گویند. هر دوی این موارد از نواقص مادرزادی بوده و با درمان های ارتودنسی و جراحی قابل درمان هستند.

فرآوری : نیره ولدخانی - بخش سلامت تبیان

«این بیماری یک بیماری ارثی و صرفا مادرزادی است و به دلیل تکامل جدا از هم لب و کام، امکان دارد بچه‌ای فقط با شکاف لب، فقط با شکاف کام و یا هر دو به دنیا بیاید.

شکاف لب می‌تواند به صورت یک طرفه یا دو طرفه رخ دهد. شکاف لب می‌تواند از یک شیار کوچک تا یک بریدگی‌ کامل از لب بالا تا سوراخ‌های بینی متغیر باشد. گاهی اوقات پدر و مادر در روزهای اولیه زندگی نوزاد متوجه این بیماری نمی‌شوند و این بیماری به مرور زمان خودش را نشان می‌دهد.

کودکانی که درگیر این بیماری هستند، اغلب هنگام شیر خوردن با مشکل مواجه هستند که می توان با وسایل مخصوص، مشکل تغذیه کودک را برطرف کرد.

برای درمان این بیماری از روش جراحی استفاده می‌شود و جهت ترمیم شکاف کام، چندین جراحی انجام خواهد شد که بسته به عمق و بزرگی سوراخ متفاوت است.»

دکتر مهدی فتحی، فوق تخصص جراحی پلاستیک نیز معتقد است:

«بیماری شکاف لب و کام یک بیماری مادرزادی‌ست و معمولا این ناهنجاری مادرزادی با بیماری‌های دیگر مانند بیماری‌های قلبی و یا مشکلاتی در دست همراه است که مجموعا به آن سندروم گفته‌می‌شود، یعنی در واقع شکاف لب و کام سندروم‌هایی است که مشکلات دیگر نیز همراه آن هست و نوزاد غالبا دچار مشکلات دیگر هم هست.»

عوامل ایجادکننده شکاف لب و کام در کودکان

عوامل موثر در ایجاد شکاف لب شامل ارث، عوامل محیطی و عوامل روانی است.

عامل ارث

در 33 تا 36 درصد موارد، رابطه مثبتی بین شکاف لب و عامل ارث وجود دارد. اگر کودکی با شکاف دهانی متولد شود، شانس ابتلا برای بچه بعدی، پنج درصد اضافه می‌شود. اگر یکی از والدین کودک نیز مبتلا به این شکاف باشد، شانس ابتلا برای کودک بعدی تا 15 درصد بیشتر افزایش خواهد یافت.

عوامل محیطی

بیماری‌های عفونی مادر، اختلالات هورمونی (کم کاری تیروئید، دیابت و درمان با داروهای کورتونی)، داروها ( مصرف داروهای آرام‌بخش، ضد تشنج و ضد صرع)، ویتامین‌ها (کمبود ریبوفلاوین، اسید فولیک، ویتامین B6، ویتامین A و حتی در بعضی موارد مقادیر بیش از حد ویتامین A) و هیپوکسی (سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری منجر به هیپوکسی در کودک می شود) از جمله عوامل موثر محیطی بر ایجاد شکاف لب و کام هستند.

عوامل روانی

عوامل روحی و روانی که با ایجاد تنش‌های ضربه زننده ممکن است در اتیولوژی شکاف در انسان نقش مهمی داشته باشند، از دیگر عوامل شکاف لب و کام به شمار می‌روند.

مشکلات مبتلایان به شکاف لب و کام

علاوه بر اینکه شکاف لب و کام بر روی زیبایی فرد تاثیر دارد ، ممکن است اثرات روحی روانی مخربی بر روی بیمار داشته باشد، اما با درمان به موقع می توان از تمام این عوارض پیشگیری کرد.

شایع‌ترین مشکل، فقدان مادرزادی و یا وجود دندان های شیری اضافی در منطقه شکاف است.

همچنین در این بیماران متوسط اندازه دندان‌های دائمی نسبت به افراد بدون شکاف، کمتر بوده و رویش تمام دندان‌های دائمی در شکاف لب و کام تاخیر دارد.

در این افراد، فقدان مادرزادی دندان ها و وجود دندان های فیوز شده (دندان های متصل به هم با ریشه مشترک) و نیز دندان میخی شکل، چهار برابر افراد بدون شکاف است.

همچنین عدم تناسب بین اندازه، شکل و موقعیت فک‌ها در افراد دارای شکاف لب و کام دیده می‌شود، ولی تحقیقات ابتلا به بیماری مفصل گیجگاهی – فکی را نشان نداده‌اند.

ناهنجاری بینی، مشکلات تغذیه‌ای، مشکلات گوارشی و اشکال در تکلم از دیگر مشکلات گزارش شده است.

در بیشتر مطالعات، پوسیدگی هم در دندان های شیری و هم در دندان های دائمی کودکان مبتلا به شکاف از شیوع بیشتری برخوردار است.

همچنین مطالعات نشان داده اند که میزان سلامت دهانی افراد بزرگسال دارای شکاف پایین بوده و اغلب دچار التهاب لثه هستند. اما تا کنون شواهد لازم در مورد بالا بودن خطر ابتلا به بیماری‌های پیشرفته پریودونتال یافت نشده است.

درمان مبتلایان به شکاف لب و کام

بهترین زمان درمان نوزادانی که به شکاف لب و کام مبتلا هستند، بین سه ماهگی تا یک سالگی است.

درمان این نوزادان به رشد نوزاد و همراه بودن یا نبودن شکاف لب و کام با مشکلات دیگر بستگی دارد، ولی در مجموع بر اساس برنامه درمانی که در دنیا وجود دارد، در سه ماهگی شکاف لب باید درمان بشود و شکاف کام در یک سالگی باید درمان بشود، هر چند در برخی نقاط بر درمان شکاف کام در هشت ماهگی یا شش ماهگی تاکید می‌کنند.

درمان این بیماران منحصر به یک عمل جراحی بر روی لب و کام نیست. دندان های این بیماران بعد از جراحی شکاف لب و کام، باید ارتودنسی شوند و اگر ناهنجاری در فک آنها ایجاد شده‌ است، باید این ناهنجاری درمان شود و نهایتا نیاز به جراحی ترمیمی بر روی بینی خود دارند.

روند درمانی این نوزادان از بدو تولد شروع می‌شود و تا بیست سالگی ادامه دارد و تیم کاملی از متخصصین باید روی این نوزادان کار کنند، نه فقط یک پزشک متخصص. در این تیم، پزشک متخصص جراحی پلاستیک و ارتودنسی نقش اصلی را بازی می‌کنند و باید در تمام طول این مدت با این بیماران باشند.

در عین حال نیاز به دیگر متخصصین هم وجود دارد، از جمله یک متخصص اطفال جهت تغذیه نوزاد، متخصص گفتار درمانی و متخصص گوش و حلق و بینی، به خصوص اگر این نوزادان بر اثر شکاف دچار مشکل شنوایی شده باشند.

عوارض عدم درمان به موقع

عدم شناسایی و درمان به موقع  نوزادان مبتلا به شکاف لب و کام، مشکلاتی را برای آنها به وجود می آورد، مثلا اگر شما در سه ماهگی نتوانید لب بچه را درمان کنید و بگذارید برای یک سالگی، دندان‌های بچه و شکل فک او آنچنان بدشکل می‌شوند که شاید تا آخر عمرش دیگر نتواند آنها را درست کند.

و یا اگر در یک سالگی نتوانید شکاف کام کودک را درمان کنید، این مشکل بر روی گوش او، فک او و تکلم او اثرات جبران ناپذیر و غیر قابل اصلاحی می‌گذارد و شاید دیگر هیچ گاه این بچه نتواند به عنوان یک آدم طبیعی به جامعه برگردد.

اغلب هم چنین افرادی که مشکل‌شان به موقع برطرف نشده ‌است، با مشکلات کمرویی و کمبود اعتماد به نفس در جامعه مواجه می‌شوند که تبعات خاص خودش را دارد.

منابع:

ایسنا

سلامت نیوز

فارس

وبسایت دکتر عبدالرضا جمیلیان - متخصص ارتودنسی