یافتن تنوع اكولوژیكی میكروب ها، جلسه سوم
هدف: در این پروژه می خواهیم بدانیم که تنوع زیستگاهی باکتری ها تا چه اندازه است و قادر به تحمل چه شرایط سختی هستند. همچنین باکتری هایی که از نقاط مختلف جمع آوری و کشت داده شده اند را از نظر شکل ماکروسکوپی و میکروسکوپی با یكدیگر مقایسه کنیم.ادامۀ روش کار...
گاهی در آزمایش های خود نیاز به استفاده از محیط کشت مایع است. برای ساخت این محیط از پودر محیط کشت نوترینت براث (Nutrient Broth) (براث = مایع) استفاده کنید و همانند روش ذکر شده محیط را بسازید اما از آنجایی كه در مواد تشكیل دهنده این محیط آگار استفاده نشده است برای همگن نمودن آن نیاز به حرارت نیست. محیط مایع را به جای پلیت در لوله های آزمایش بریزید و آن را در انتهای کار اتوکلاو کنید.
جعبه ابزار زیستی
اتوکلاو (Autoclave)
اتوکلاو یکی از دستگاههایی است که برای استریل کردن وسایل آزمایشگاه استفاده می شود. اساس کار این دستگاه بر مبنای ایجاد بخار آب گرم در فشار بالاست. اتوکلاو وسایل ما را در دمای 121 درجه سانتی گراد و فشار 5/1 اتمسفر در مدت 15 دقیقه استریل میکند.
همان طور که در تصویر دیده می شود این دستگاه به شکل استوانه است و دهانه آن به وسیله سرپوش مخصوصی که در اطراف آن گیره هایی وجود دارد محکم بسته می شود. روی این سرپوش درجه فشار هوا و سوپاپ بخار قرار دارد. درون این استوانه صفحه ای مشبک تعبیه شده که زیر آن از آب پر می شود و روی آن وسایلی که باید استریل شوند قرار می گیرد.
برای به کار انداختن اتوکلاو بهترتیب زیر عمل کنید:
1- ابتدا اتوکلاو را تا قسمت مخصوص خود آب کنید (منظور تا زیر صفحه مشبک است که در همه اتوکلاوها علامت گذاری شده است).
2- وسایلی که می خواهید استریل شوند را ابتدا در کیسه پلاستیکی محکمی قرار داده، سپس درون اتوکلاو قرار دهید و درِ آن را بندید. دقت شود که گیره ها محکم بسته شوند.
3- چند دقیقه ای صبر کنید تا دمای اتوکلاو به 100 برسد در این زمان شیر بخار را باز کنید تا هوای اشباع به همراه کمی بخار آب از آن خارج شود. زمانی که بخار اصطلاحاً به شکل دم روباه از آن خارج شد، شیر را ببندید.
4- از این زمان به بعد کم کم عقربه فشار سنج بالا رفته تا به 5/1 اتمسفر برسد و دما نیز در این حین به 121 درجه سانتیگراد می رسد. از این زمان به بعد زمان سنج اتوکلاوهای دیجیتال به کار افتاده تا 15 دقیقه کامل شود و به صورت اتومات خاموش می شود. اگر دستگاه زمان سنج نداشت، خودتان بعد از رسیدن دمای دستگاه به 121 درجه سانتیگراد، 15 دقیقه زمان بگیرید و بعد دستگاه را خاموش کنید.
5- دستگاه را به طور کامل خاموش كنید (از برق در آورید) شیر بخار آن را باز كنید و صبر كنید تا عقربه فشارسنج به صفر برسد.
6- حال می توان گیره های در اتوکلاو را باز کرد و وسایل خود را از آن خارج کرد.
توجه توجه!! هیچ گاه قبل از رسیدن درجه اتوكلاو به صفر درِ آن را باز نكنید زیرا به علت اختلاف فشار داخل اتوكلاو و فضای آزمایشگاه، وسایل داخل اتوكلاو به بیرون پرتاب شده و بخار آب با فشار خارج می شود و خدای نكرده دچار سوختگی با بخار خواهید شد!اگر اتوكلاو نداشتیم چهكار كنیم؟
باید دست به دامان مادرمان شویم! و زودتر آشپزخانه را از او مدت كوتاهی قرض بگیریم. زودپز با بخار آب تحت فشار تا حدود زیادی وسایل ما را عاری از میكروب كند.
مرحله دوم: جمع آوری نمونه و کشت دادن
نمونه هایی که ما از جوامع میکروبی تهیه می کنیم باید شاخص و نمایانگر تنوع و تراکم موجودات در کل محیط نمونه برداری شده باشد. هر نمونه منفردی در مقایسه با کل محیط نمونه برداری شده بسیار کوچک است بنابراین ممکن است فراوانی را کمتر و یا بیشتر از حد واقعی تخمین بزند، این مطلب بهخصوص در مورد میکروارگانیسمها صدق میکند.
شکل 22- پخش به کمک میله شیشه ای سر کج
نمونهگیری از آب: اگر بخواهیم آب های مختلف را آزمایش کنیم مثل آب لوله کشی، آب معدنی، آب استخری که در آن شنا می کنیم، آب رودخانه، آب چشمهی آب گرمی که در مسافرت به آنجا رفته ایم و غیره لازم است یک عدد فالکون (یا هر ظرف مناسب دردار كه قابل استریل كردن باشد) استریل همراه خود داشته باشیم. و از عمق آب آن را پر کنیم. لازم نیست برای این کار لباس غواصی بپوشید! تنها چند سانتی متر از عمق کافی است.
برای کشت آب کافی است چند قطره از آن را روی محیط های جامد نوترینت آگار بریزیم و بعد آن را با میله شیشه ای و یا سواب استریل در سطح محیط پخش کنیم.
جعبه ابزار زیستی
سواب (Swab)
همان طورکه در شکل می بینیم سواب وسیله ای است با دسته ای چوبی و سری پنبه ای که از آن برای کشت دادن و نمونه گیری استفاده میشود.
برای استریل کردن، سواب را به تعداد مورد نیاز درون لوله آزمایشی گذاشته، سر آن را پنبه گذاشته و روی پنبه را با یك لایه فویل بپوشانید، سپس لوله را اتوکلاو كنید. در پایان کار هم یادمان باشد که سر سواب را روی شعله بسوزانید.
اگر سواب نداشتیم چه کار کنیم؟ از گوش پاک کن استفاده میکنیم!
مطالب مرتبط:
یافتن تنوع اكولوژیكی میكروب ها، جلسه اول
یافتن تنوع اكولوژیكی میكروب ها، جلسه دوم
یافتن تنوع اكولوژیكی میكروب ها، جلسه سوم
یافتن تنوع اكولوژیكی میكروب ها، جلسه چهارم
یافتن تنوع اكولوژیكی میكروب ها، جلسه پنجم
یافتن تنوع اكولوژیكی میكروب ها، جلسه ششم
یافتن تنوع اكولوژیكی میكروب ها، جلسه هفتم
بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه: مهبان رحیمی فرد
تنظیم: زینب شاه مرادی