نوشدارویی بعد از مرگ سهراب ها
این روزها، کسبه پلاسکو، حال و روز خوبی ندارند. تجربه تلخی است از دست دادن کل دارایی و سرمایه در عرض چند ساعت. آنها به این فکر می کنند که چه باید بکنند؟اعضای شورای پلاسکو این روزها جلسه پشت جلسه برگزار می‌کنند. می‌گویند روزهای سختی در راه دارند؛ به ویژه که به ایام پایان سال هم نزدیک می شویم. آنها معتقدند تنها همدلی و در کنار هم بودن می‌تواند شرایط روحی‌شان را بهتر کند. آنها نگرانند که نکند بعد از اتمام این روزها و فروکش کردن تب این حادثه، به فراموشی سپرده شوند.
فرآوری فاطمه ناظم زاده- بخش اجتماعی تبیان
روایت همسایه های ساختمان پلاسکو، در زمان وقوع حادثه، شنیدنی و تلخ بود. روایت مردانی که با چشمانی اشک بار بر سر خود می زدند که هستی مان سوخت.
در همین راستا، روزنامه ایران نوشت: «نابود شدم همه زندگی‌ام رفت، دیدید شب عید چه بلایی سرمان آمد؟ حالا خودم هیچی طفلک ۳۰ نفر کارگرم هم نابود شدند. هر روز زنگ می‌زنند، می‌گویند شب عید جواب زن و بچه‌هایمان را چی باید بدهیم. آخر من چه جوابی دارم که به آنها بدهم؟» اینها حرف‌های محمد کریمی یکی از کسبه ساختمان پلاسکو است. او با بغض حرف می‌زند و تقریباً ترجیع‌بند هر جمله‌اش این است: «دیدید چه بلایی سرمان آمد، چه خاکی به سرمان شد، وای که بدبخت شدیم.»!»
ساختمان پلاسکو فروریخت و عده‌ای را داغدار و بسیاری را بیکار و نگران آینده‌شان کرد. ۵۶۰ واحد تولیدی در پلاسکو مشغول فعالیت بودند که فقط حدود ۱۱۰ واحد آن بیمه بوده‌اند. اما کریمی هم مانند اغلب مغازه‌داران پلاسکو فقط ناراحت وضعیت خودش نیست. بارها از آتش‌نشان‌هایی که جانشان را در این حادثه از دست داده‌اند هم حرف می‌زند: «واقعاً نمی‌دانم درباره درد خانواده آتش‌نشان‌ها چه بگویم. فقط همه‌شان بدانند که ما تا آخر عمر قدردان‌شان هستیم.» »
کریمی هم مثل اغلب مغازه‌داران پلاسکو ساعتی قبل از فروریختن ساختمان به توصیه آتش‌نشان‌ها آنجا را ترک کرد: «توی مغازه همه‌مان پیک‌نیکی بود برای داغ کردن غذا. من با خودم آوردمش بیرون. کاش همه همکارها این کار را کرده باشند، وای از این همه درد.»
کریمی اداره کننده یک تولیدی از آنهایی است که نه اجناسش بیمه بوده و نه مغازه‌اش. او هم مثل اغلب مغازه‌داران پلاسکو تولید کننده پیراهن مردانه است: «۲۰۰ میلیون جنس توی مغازه‌ام بود. حدود ۲۵۰ میلیون تومان سند و چک هم توی گاوصندوق، موعد همه‌شان هم برج ۱۱ و ۱۲. رفتم آگاهی مرکز گفتند، برو آگاهی بهارستان. آنجا گفتند برو چهارراه استانبول. آنجا گفتند برو با اجاره‌نامه و مبایعه‌نامه بیا. می‌گویم آخر اجاره‌نامه‌ام کجاست؟ همه توی گاوصندوق بود و سوخت. گفتند فرم بگیرید پر کنید. می‌ترسم همه این حرف‌ها را بزنند و بعد یادشان برود. برخی از همکارها برای همین چک و سفته، سوختند. این مال‌دوستی نیست ترس از آبروست.»
علی ربیعی، وزیر کار و رفاه اجتماعی روز شنبه اعلام کرد: «برای کاهش آلام مردم در گام اول از فردا صبح کارگران بیکار می‌توانند به اداره کار وزارت رفاه در خیابان حافظ مراجعه و برای دریافت بیمه بیکاری ثبت‌نام کنند. البته کسانی که بیمه شده تأمین اجتماعی باشند.» هر چند کریمی می‌گوید هیچ‌کدام از کارگرانش بیمه نبوده‌اند.
محمد ۳۲ ساله یکی از کارگران اوست: «کارگاه ما نزدیک «جمهوری» است. بیمه هم نبودیم. همه‌مان شب عید بیکار شدیم. دلخوشی همه‌مان عیدی و کارانه شب عید بود. حالا چه کار کنیم.
یکی از اعضای شورای پلاسکو که جمعه شب جلسه‌ای را با حضور ۷۰ نفر در خانه یکی از اعضا برگزار کرده در گفت‌وگو با ما
نابود شدم همه زندگی‌ام رفت، دیدید شب عید چه بلایی سرمان آمد؟ حالا خودم هیچی طفلک ۳۰ نفر کارگرم هم نابود شدند. هر روز زنگ می‌زنند، می‌گویند شب عید جواب زن و بچه‌هایمان را چی باید بدهیم. آخر من چه جوابی دارم که به آنها بدهم؟
می‌گوید: «ما نگران وضعیت روحی کسبه هستیم. برخی از شدت ناراحتی، قلب‌شان چند بار گرفته و راهی بیمارستان شده‌اند. می‌دانید مالباختگی در این سطح اصلاً چیز کمی نیست. کاش همه صحبت از شرایط مالی این افراد نکنند. یکی هم برای نجات شرایط روحی به دادشان برسد؛ وگرنه در این میان چند نفر دیگر هم می‌میرند. این بار بدون آتش و خفگی.»
شاید برای همین است که این کسبه گروهی به نام «داغداران پلاسکو» تشکیل داده‌اند و معتقدند این روزها تنها کنار هم بودن می‌تواند نجات‌شان دهد. در همین گروه مجازی، مرکز روانشناسی و مشاوره «نگاه سبز» به همه کسبه معرفی شده تا از شنبه ۲ بهمن تا ۱۴ بهمن به مدت دو هفته به همه آسیب‌دیدگان مالی و روانی پلاسکو مشاوره رایگان بدهد.
مولایی یکی دیگر از کسبه پلاسکوست. او هم مثل اغلب کسبه ساختمان پلاسکو دو کارگاه تولیدی‌اش بیرون از ساختمان بوده: «دو کارگاه دارم با ۵۰ کارگر. یعنی داشتم. بدبختی این بود که اگر برج ۸ این اتفاق می‌افتاد آن قدر بدبخت نمی‌شدیم. تمام این مدت داشتیم برای شب عید انبار می‌کردیم. هر چه داشتیم گذاشته بودیم شب عید ارائه بکنیم. همه شب عید بیکاریم، بیکار. برای بیمه بیکاری هم گفتند باید بیمه تأمین اجتماعی داشته باشیم. کارگران من بیمه نیستند.»
او می‌گوید: «۵۰ سال از خدا عمر گرفته‌ام و با آبرو زندگی کرده‌ام. در یک شب همه چیز دود شد و رفت هوا. تازه همه داغیم. دو روز دیگر پارچه‌فروش‌ها که ازشان جنس بردیم می‌ریزند سرمان و حساب‌شان را می‌خواهند. آنها می‌گویند به ما چه؟ طلب‌مان را می‌خواهیم. خانه‌ات را بفروش! ماشین‌ات را بفروش! اما دریغ! نه ماشین دارم، نه خانه. اجاره‌نشینم همه را فروختم و خرج بازار خراب این سال‌ها کردم تا ورشکست نشوم. وای از دل خانواده آتش‌نشان‌ها که دیگر نمی‌دانم چه بگویم.»
علی ملکیان از دیگر کسبه پلاسکوست: «فقط از شما می‌خواهم واقعیت را بنویسید. این روزها هر چه شنیدم دروغ بود. من اجناسم بیمه بود اما چه فایده دارد؟ مغازه از دست رفت، ملک هم برای بنیاد مستضعفان بود و متأسفانه تا حالا هیچ واکنشی نشان نداده‌اند. چرا مدام تکرار می‌کنند ۳۰ بار درباره ناایمن بودن ساختمان اخطار داده‌ایم؟ به کی اخطار داده‌اید؟ باید این اخطارها را به بنیاد مستضعفان می‌دادند نه نگهبانی پلاسکو که اخطارنامه‌ها را امضا کرده.»(1)
او امیدوار است اتحادیه و شورای اصناف، پیگیر حقوق از دست رفته‌شان باشند. رئیس اتاق اصناف ایران هم در گفت‌وگو با خبرگزاری‌ها احیای پلاسکو را منوط به تصمیم بنیاد مستضعفان یعنی مالک ساختمان دانسته است: «خطر مشابه ساختمان پلاسکو در کمین بازار بزرگ تهران است.»
یکی دیگر از کسبه پلاسکو هم که در طبقه هشتم مغازه داشته، چند روز اخیر شب‌ها و روزهای سختی را سپری کرده: «هیچ‌کس به فکر حال کسبه نیست. پدرم بعد از این ماجرا آن قدر فشار خونش بالا رفت که شب گذشته را در بیمارستان گذراند. نگرانی‌اش هم بدهی‌ها و پول مردم است. قوه قضائیه هر چه زودتر باید به بحث پلاسکو ورود کند و یک شعبه برای اسناد از بین رفته و چک‌های برگشتی ایجاد کند، چون پیگیری این مسأله در شورای حل اختلاف ماه‌ها طول می‌کشد. خیلی‌ها به خاطر چک‌های برگشتی قلب‌شان گرفته. فکر نکنید این مسأله منحصر به پلاسکوست. خیلی‌ها در بازار بافت و پارچه هم شرایط روحی بسیار نامناسبی دارند.»
این مغازه‌دار پلاسکو هم حدود ۴۰۰ میلیون دارایی‌اش را از دست داده: «ما اجناس‌مان بیمه بود اما حدود ۱۰۰ میلیون تا یک میلیارد گردش مالی داریم و حالا همه چک‌هایمان در آتش سوخته. بیشتر مغازه‌ها هم جنس‌هایشان را می‌دادند شهرستان‌ها که همه این اسناد هم نابود شده. ما همه منتظر پاسخگویی بنیاد مستضعفان هستیم تا گام‌های بعدی‌مان را برداریم.
طراحی محل جایگزین برای کسبه پلاسکو
رئیس اتاق اصناف ایران با اشاره به فعالیت کارگروهی درکمیته بررسی سانحه ساختمان پلاسکو، گفت: جلوگیری از افزایش قیمت پوشاک و طراحی محل برای استقرار اصناف در دستور قرار دارد.
علی فاضلی در گفتگویی در خصوص آخرین وضعیت بررسی سانحه آتش سوزی در ساختمان پلاسکو، گفت: کمیته ویژه حادثه پلاسکو ابعاد مختلف این حادثه را تحت بررسی قرار داده است.
وی، افزود: احتمال بروز حادثه ساختمان پلاسکو برای بخش قالب بازارها و ساختمانهای تجاری کشور وجود دارد و مجموعه مدیریت شهری باید برای شرایط ویژه و بحرانی آمادگی داشته باشد.
رئیس اتاق اصناف ایران با اعلام اینکه انتظار است تا برای تامین خسارت آسیب دیدگان و مهیا کردن ادامه کسب و کار افراد شاغل در ساختمان چاره اندیشی شود، اظهار داشت: کارگروهی در کمیته بررسی این سانحه مشغول تهیه گزارشی برای تمامی جوانب این آتش سوزی و آثار آن است.
فاضلی ادامه داد: راه های تامین خسارات اصناف، طراحی محل یا محل هایی برای استقرار اصناف آسیب دیده، پیش بینی و راهکارهایی برای جلوگیری از افزایش قیمت کالاهایی که در این ساختمان عرضه می شد در دستور کار کمیته بررسی این سانحه قرار دارد.(2)
آنچه مهم است اینکه در شرایط فعلی همه نهادها با همکاری و مشارکت، به کسبه مال باخته این مجتمع تجاری کمک کنند که آنها در شرایط روحی بسیار سخت و ناگواری قرار دارند. اکنون زمان آن نیست که به دنبال مقصر باشیم و هر روز، انگشت اتهام به سوی کسی دراز کنیم و در جستجوی متهم باشیم. آنچه مهم است سر و سامان دادن به وضعیت چندین هزار فردی است که در پی این حادثه، ضررهای گسترده ای را متحمل شدند.
پی نوشت:1-"حال و روز کسبه پلاسکو بعد از آتش سوزی"، ایسنا، 1395
2-"طراحی محل جایگزین برای کسبه پلاسکو"، الف، 1395
منابع: ایسنا، الف
