پیام جامعه شناسانه پلاسکو برای ما چه بود؟

رخدادها در تمامی طول تاریخ و در طول مسیر تمدن بشری همیشه وجود داشته و در همه مقاطع زمانی به شکل و شمایلی خود را نشان داده اند و در آینده نیز نشان خواهند داد‌. فاجعه تخریب ساختمان پلاسکو، یک رخداد مهم بود که حواشی بسیاری داشت، یکی از مهم ترین ابعاد این حادثه، که بسیار درباره آن صحبت به میان آمد و در تذکرات مسئولان حاضر در حادثه مدام تاکید می شد، حضور مردم در صحنه ها بود.

فرآوری: فاطمه ناظم زاده-بخش اجتماعی تبیان

*رخدادها و 'پدیده های مثبت' *رخدادها و 'پدیده های منفی' و مخرب

این یک تقسیم بندی است که در این مجال نگاه ما به پدیده های نوع دوم یا همان فجایع، معطوف می باشد که در بازشناسی علل آن، می توان عوامل متعددی را درجهت تبیین آن بیان کرد. از منظر 'جامعه شناسی بحران ' همه وقایع و فجایع ریشه در یکی از عوامل یا ترکیبی از آنها دارد:

1.' علل طبیعی' مانند زلزله و رانش زمین یا خشکسالی.

2. 'علل انسانی- اجتماعی' مانند جنگ ها، تخریب منابع طبیعی، مهاجرت ومرگ و میر و...

3. 'دسته سوم عوامل ترکیبی' که از تلفیق دوعامل اول حادث می شوند مانند فقر، بخشی از مهاجرت ها، یا فروچال ها.

آنچه در اینجا مدنظر ماست، نقش و جایگاه عوامل انسانی و اجتماعی در وقوع و اشاعه فجایع در کشور است، نقشی که خود باز تولید کننده فجایع در یک نگرش فرآیندی است.(1)

مردم در حاشیه پلاسکو

این روزها نقدهای زیادی درباره حادثه پلاسکو می شنویم. بخشی از این نقدها به حضور مردم در صحنه حادثه مربوط می شود. نقشی که بسیاری به آن سابقه می دادند و مردم را تنها مزاحم در امدادرسانی می خواندند، مثال های دیگری هم در این باره زده شد اینکه مردم در این حادثه تنها تماشاگرند و عطوفت و مهربانی رنگ باخته است و غیره ... حتی یکی از مسئولان شهری در برنامه زنده تلویزیونی رسما مردم را باعث کشته شدن آتش نشانان دانست. اما حالا امان الله قرایی مقدم، جامعه شناس شهری از منظری اجتماعی معتقد است نه تنها مهربانی و عطوفت مردم، رنگ نباخته، بلکه این جماعت حاضر مزاحم در محل، یک اقلیت بودند و باید به نقش پر رنگ مردمی در این فاجعه هم پرداخته شود.

هشتگ های بسیاری در رد حضور مردم در فضای مجازی چرخیده است، عکس های بی شمارتری از این حضور آزاردهنده هم، روی خروجی خبرگزاری ها بارگذاری شده ، کاریکاتور های فراوانی در صفحات روزنامه ها نقش بسته و اظهارنظرهای متفاوتی هم در این باره نقل شده است، اما امان الله قرایی مقدم معتقد است «این فاجعه یک پیام جامعه شناسانه بزرگی

داشت که اتفاقا کمتر به آن توجه شد.»

این جامعه شناس در این باره می گوید : نباید حضور اقلیتی را دید که تنها جنون دیده شدن دارند و تصاویر خود را برای خودشیرینی برخی از رسانه های داخلی و خارجی در محل ثبت می کنند، بلکه می توان به همدردی میلیونی مردم ایران اشاره کرد.

او می گوید این فاجعه یک پیام جامعه شناسانه بزرگ به ملت ایران داشت و آن هم همدردی و کمک رسانی مردم در این واقعه بود. حذف مردم از این اتفاق می تواند پیامدهای ناگوار بسیاری داشته باشد. این نکته کاملا مورد تاکید است که حضور مردم در این فاجعه در ساعات اولیه تنها مزاحمت برای امدادرسانی بوده است اما شاید بد نباشد کمی هم مردم را محق بدانیم و حداقل تمام تقصیرات را به دوش آنها نگذاریم.(2)

این جامعه شناس معتقد است «همدردی و کمک مردم از جای جای ایران و حتی جهان، نشان می دهد عطوفت مردم در

هنگام چنین فجیعی نه تنها رنگ نباخته بلکه پر رنگ تر شده است.»

بهتر است در هنگام وقوع چنین حوادثی به جای اینکه انگشت اتهام را به سمت دیگران نشانه بگیریم، قدری هم به خویش فکر کنیم و به این که به راستی هر یک از ما در این حادثه، چه مسئولیتی داریم و چه درس هایی می توانیم از این حادثه بگیریم.

پی نوشت:

1- "جامعه شناسی حادثه پلاسکو"، ایرنا، 1395

منابع: ایرنا، جام جم