ترجمه طنز مانند ترجمه شعر سخت است
اسدالله امرایی می گوید: در ترجمه آثار طنز، خود نویسنده نیز باید حس طنز را داشته باشد و به همین دلیل ترجمه طنز بسیار سخت است.
اسدالله امرایی، نویسنده و مترجم، با بیان اینکه طنز زمانی شکل می‌گیرد که افراد به طور مستقیم و بی‌پرده، نمی‌توانند صحبت کنند اظهار کرد: هر چه قدر مستقیم حرف زدن سخت تر باشد، طنز پوشیده تر است. در انقلاب‌ها و بحران‌ها، طنزها، از آثار سبک و کم ارزش‌تر تا آثار فاخر و ماندگار به وجود می‌آید.
وی ادامه داد: بسته به جایگاه کسی که طنز را می‌نویسد و خاستگاه اجتماعی فرد، نقش طنز نیز متفاوت است. طنز ممکن است از یک اثر ساده و گذرا تا اثری هجو یا طنزی جدی و فاخر را شامل شود. اثر طنز می‌تواند همچون رمان ۱۹۸۴ یا مزرعه حیوانات جرج اورول باشد و می‌توان با این گونه روایت‌ها با بحران‌های جامعه برخورد کرد. این گونه آثار می‌توانند جهانی باشند و یا سیاسی و داخلی باشند. نسبت آزادی اجتماعی با طنزپرداز می‌تواند به گونه‌ای باشد که مولف همه را زیر ضرب بگیرد و به شلاغ نقد بکشد. و گاهی نویسنده اثر طنز، مقامات سیاسی را در نظر نمی‌گیرد و اخلاقیات جامعه را هم ممکن است مورد نقد قرار دهد. این رویکرد، چه در طنز کلامی و چه طنز تصویری خود را نشان می‌دهد.
امرایی با تاکید بر اینکه در ترجمه آثار طنز، خود نویسنده نیز باید حس طنز را داشته باشد، گفت: ترجمه طنز بسیار سخت است. ترجمه طنز، مانند ترجمه شعر است و مترجم، باید فرهنگ مبدا را به مقصد منتقل کند. در درگیری‌های سیاسی بین حزب دموکرات و جمهوری‌خواه ایالات متحده آمریکا، برخی طنزها نیاز به تفسیرهای سختی داشت. به طور مثال، ترامپ را ترامپت نوشته بودند و ترامپت را دو بخش کرده بودند و به شکل ترام و پت آورده بودند. پت به حیوانات خانگی گفته می‌شود و مخاطب در عین حال باید توجه داشته باشد که نماد حزب جمهوری‌خواه، فیل است و حالت شیپور و «ترامپت» نیز به این حیوان اشاره دارد و ترجمه این گونه طنزها، خیلی دشوار است.
این مترجم خاطرنشان کرد: بازی با نمادهای خر و فیل هم در آثار طنز آمریکا دیده می‌شود و مترجم باید پیشینه‌های سیاسی و مشابهات کلامی را در نظر بگیرد. کمتر کسی توانایی ترجمه آثار طنز را دارد و همچنین ترجمه طنزهایی که بازی زبانی دارند بسیار دشوار است.
این نویسنده کشور با اشاره به این که آثار مشابه طنزهایی که در جنگ‌ها و انقلاب‌های جهان خلق شده، در کشورمان نیز داشته‌ایم، افزود: در ادبیات کشورمان از این دست آثار زیاد خلق شده است. آثار طنز دوران مشروطه را می‌توانیم در نظر بگیریم. آثار ادبا و طنزپردازانی همچون ایرج میرزا، ملک الشعرای بهار و پس از آن‌ها نیز شخصیت‌هایی همچون محمدعلی افراشته، گل آقا و ... همه طنزهای مطرح جامعه بوده‌اند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز شخصیت‌های بسیاری در این حوزه کار کرده‌اند؛ البته در موضوعاتی مانند جنگ تحمیلی و انقلاب برخی کمتر وارد شده اند و یا به آن حوزه خیلی نزدیک نشده‌اند.
وی در معرفی آثار طنز جهان نیز گفت: ترجمه زنده‌یاد ایران‌زاد از آثار آرت بوخوالد از جمله آثار مطرح طنز است که علاقه‌مندان به این گونه ادبی می‌توانند از این آثار استفاده کنند. مجموعه‌ای ترجمه کرده بودم که روزنامه ایران این کتاب را با عنوان «تلخ عین عسل (داستان های کوتاه طنز جهان)» منتشر کرد و ادامه این کتاب را هم بعدها با عنوان «شوکران شیرین (مجموعه داستانهای کوتاه از طنزپردازان جهان)» را ترجمه کرده که توسط نشر مروارید عرضه شد. در شوکران شیرین البته ترجمه‌های دیگر مترجمان نیز وجود دارد.
منبع: مهر
