انواع رینیت؛ گرفتگی و التهاب بینی
رینیت ها طیف وسیعی از التهابات بینی با علائمی مشترک و شبیه هم هستند که در بسیاری از موارد تشخیص آنها از یکدیگر مشکل است. انسداد، احتقان و ترشح بینی از مشخصات اصلی رینیت ها هستند.
بخش سلامت تبیان
مشکلات ناشی از احتقان و گرفتگی بینی
- سوزش چشم یا اشک‌ریزش : ممکن است نشان‌دهنده انسداد مجرای اشکی در زیر شاخک تحتانی بینی باشد.
- نفس کشیدن از راه دهان : با تنفس دهانی مزمن، دندان‌ها جرم می گیرند و ممکن است زبان خشک یا باردار شود و بیمار دچار بوی بددهان شود. تنفس مزمن از دهان همچنین ممکن است‌منجر به احساس توده‌ای در گلو شود.
- انسداد موقتی تخلیه سینوس‌های اطراف‌بینی و نیز درد سینوسی یا سردرد
- انسداد شیپوراستاش یا نقص عملکردی آن : می تواند سبب احساس احتقان یا پری گوش شود.
- ترشحات مزمن بینی یا خشکی حلق ممکن است سبب تحریک حنجره و در نتیجه خشونت صدا، سرفه و احساس نیاز مداوم برای صاف کردن گلو شود.
- اختلال بویایی، احساس سرماخوردگی طولانی، خرخر و مشکلات تنفسی حین خواب، بی حالی، خواب آلودگی، کسالت، بی حوصلگی و عصبی بودن از علائم دیگر اختلال عملکرد بینی است.
رینیت حاد ویروسی
رینیت حاد ویروسی یا سرماخوردگی شایع‌ترین علت رینیت حاد است. تعداد بیشماری از ویروس‌های تنفسی می توانند بینی را تحت تأثیر قرار دهند و سبب احتقان همراه با درد میان صورت و ترشحات آبکی شوند. اشک ریزش بیش از حد و قرمزی چشم‌ها نیز ممکن است دیده شود. این بیماری معمولا خودبه‌خود بهبود می یابد و باید از درمان‌های شدید اجتناب کرد. استفاده از داروهای ضد احتقان خوراکی یا موضعی سبب بهبود تنفس و کم شدن ترشحات بینی می شود. در بیمارانی که ترشحات غلیظ دارند، استفاده از مواد موکولیتیک یا محلول‌های نمکی کمک کننده است. در یک سرماخوردگی بدون عارضه نیازی به تجویز آنتی بیوتیک نیست. بهتر است در چند روز اول که احتمال سرایت بیماری وجود دارد، از تماس با بیمار اجتناب شود.
رینیت آلرژیک
رینیت آلرژیک شایع‌ترین تظاهر آلرژی مجرای تنفسی فوقانی است. ممکن است فصلی یا دایمی باشد. رینیت آلرژیک فصلی اغلب ناشی از گرده درختان، علف‌های هرز و چمن است، در حالی که رینیت آلرژیک دایمی اغلب ناشی از مایت گرد و خاک و زوائد حیوانات است. قارچ‌های معلق می توانند هر دو نوع رینیت آلرژیک را ایجاد کنند. حداکثر علایم رینیت آلرژیک فصلی بستگی به منطقه جغرافیایی دارد، ولی در فاصله بین اواخر بهار و اوایل پاییز رخ می دهند.
اختلالات غدد درون‌ریز ممکن است منجر به گرفتگی بینی شوند. در سه ماهه دوم و سوم حاملگی به دلیل تاثیرات هورمون‌های استروژن و پروژسترون، احتقان بینی ایجاد می شود
بیماران ممکن‌است دچار تیرگی زیر چشم‌ها شوند. ممکن است کودکان در قسمت تحتانی بینی، چین‌های افقی داشته باشند که به دلیل مالش مداوم و پیدایش اسکار متعاقب آن، در این ناحیه است. انسداد مزمن بینی در دوران کودکی، سرانجام منجر به تنفس می شود.
علایم رینیت آلرژیک عبارتند از: احتقان بینی، آبریزش آبکی بینی، عطسه، خارش بینی، التهاب ملتحمه، اشک‌ریزش، خارش کام و ترشحات پشت بینی. همچنین ممکن‌است بیماران احساس بیحالی و ضعف داشته باشند.
استفاده از آنتی هیستامین‌ها، ضد احتقان‌ها و محلول‌های نمکی بینی مفید است. در تعدادی از بیماران با علائم مزمن، از اسپری های کورتونی موضعی استفاده می شود. در برخی موارد رینیت‌آلرژیک مزمن، ممکن است به علت تغییرات غیر قابل‌برگشت مخاطی، مخاط شاخک تحتانی به طور دایمی ملتهب و مسدود کننده شود. در این بیماران برای برقراری مجدد راه تنفسی بینی ممکن است جراحی بر روی قسمتی از شاخک تحتانی انجام شود تا حجم این شاخک کمتر شود. بهتر است یادآور شویم که‌مهم‌ترین راه درمان اختلالات آلرژیک، حذف عامل‌حساسیت‌زا از محیط زندگی بیمار است.
رینیت وازوموتور
این بیماری با گرفتگی و آبریزش بینی مشخص می شود. در این بیماران محرک‌های غیر اختصاصی مانند بوی عطر و ادکلن، تغییرات دمای هوا، عوامل روحی و عصبی و بسیاری از محرک‌های دیگر ممکن است باعث شروع علایم شوند. بر خلاف رینیت آلرژیک، در این بیماران خارش وجود ندارد و عطسه کمتر دیده میشود و در معاینه مخاط بینی، شاخک‌های بینی قرمزرنگ هستند. علت این نوع رینیت را فعالیت بیش ازحد عصب پاراسمپاتیک در بینی می دانند که موجب پایین آمدن‌آستانه‌های تحریکی می شود.
ورزش، اجتناب از محرک‌ها به ویژه دود سیگار، گرم نگه داشتن پاها و سر، خنک بودن هوای تنفسی و شستشوی بینی با محلول‌های نمکی از مواردی هستند که در بهتر شدن علایم بیمار کمک می کنند.
رینیت هورمونی
اختلالات غدد درون‌ریز ممکن است منجر به گرفتگی بینی شوند. در سه ماهه دوم و سوم حاملگی به دلیل تاثیرات هورمون‌های استروژن و پروژسترون، احتقان بینی ایجاد می شود.
پروژسترون همان گونه که بافت رحم را پرخون می کند، بینی را نیز پرخون می کند. درست پیش از شروع دوره عادت ماهانه، گرفتگی و آبریزش بینی ممکن است باعث تصور سرماخوردگی در خانم‌ها شود. کم کاری تیروئید به دلیل کم کردن فعالیت عصب سمپاتیک بینی موجب رینیت مشابه رینیت وازوموتور می شود. دیابت کنترل نشده نیز موجب رینیت می شود.
رینیت دارویی
رینیت دارویی در اثر استفاده بیش از حد از قطره‌های ضد احتقان بینی مانند قطره فنیل‌افرین و نفازولین ایجاد می شود. درمان شامل قطع قطره‌های ضد احتقان و استفاده از محلول‌های نمکی، استروئیدهای سیستمیک یا موضعی و ضد احتقان‌های خوراکی است.
آلودگی هوا، دمای بالا و رطوبت کم محیط سرپوشیده علل شایع احتقان بینی هستند. این مسأله به ویژه در زمستان و برای افرادی بامحیط کاری بیش از حد گرم شده، مصداق پیدا می کند
برای پیشگیری از این نوع رینیت لازم است پزشک برای هر بیماری که‌قطره ضد احتقان تجویز می کند، توضیح دهد که این‌قطره‌ها را بیش از سه روز استفاده نکند.
داروهای خوراکی نیز می توانند موجب رینیت شوند، مانند داروهای ضد فشار خون (مانند رزپین، متیل دوپا، پرازوسین و پروپرانولول) ، داروهای ضد تیروئید، قرص های ضدبارداری ، آسپیرین و داروهای اعصاب و روان (مانند تیوریدازین، کلردیازپوکساید، آمیتریپتیلین و پرفنازین).
رینیت ناشی از آلودگی های محیطی
آلودگی هوا، دمای بالا و رطوبت کم محیط سرپوشیده علل شایع احتقان بینی هستند. بسیاری از بیماران به سیگار و سایر آلاینده‌ها حساس هستند. این مسأله به ویژه در زمستان و برای افرادی بامحیط کاری بیش از حد گرم شده، مصداق پیدا می کند. اگر تغییرات محیطی امکان‌پذیر نباشد، به فرد پیشنهاد می شود که جهت تأمین رطوبت مخاط بینی، از قطره یا محلول نمکی استفاده کند.
رینیت آتروفیک
در رینیت آتروفیک، مخاط بینی رنگ پریده است و آتروفی بافت‌های زیرمخاطی مشهود است. با وجود گشادتر از حد طبیعی بودن بینی، بیمار از گرفتگی بینی شکایت دارد. اغلب به همراه دلمه بستن بینی، بوی بد و متعفن به نام ازن وجود دارد که ممکن است آزار دهنده‌ترین شکایت بیمار باشد. در معاینه دلمه‌های سبز و زردی وجود دارد.
شستشوی بینی با استفاده از محلول نمکی حاوی آنتی بیوتیک یا مواد روغنی سبب تسکین علایم بیماری می شود. در برخی بیماران، اقدامات جراحی جهت تنگ کردن راه هوایی بینی در بهبود علایم مؤثر است.
منبع: سایت دکتر محسن نراقی - متخصص گوش و حلق و بینی
