بهار نرگس زار بهبهان در زمستان

انبوه گل نرگس در نرگس زارهای بهبهان در فصل زمستان به قدری زیاد است که رنگ یکپارچه و طلایی گل نرگس از دور نمایان است و بوی عطرآگین آنها  مشام هر گردشگری را سرمست می کند.اکنون گل های نرگس هستند و گردشگرانی که برای دیدن  زیبایی های خود به آنجا کشانده اند.

فرآوری :علیرضا عابدینی-بخش گردشگری تبیان

قدیمی ترین نرگس زار ایران در شهرستان بهبهان است که قدمت آن به دوران قبل از میلاد مسیح بازمی گردد. البته این گل را می توان در دشتها و کوهپایه های زاگرس در استانهای ایلام، لرستان، خوزستان، فارس، کهگلویه و بویر احمد نیز مشاهده کرد.

اصیل ترین گل نرگس ایران در نرگس زار بهبهان

در متون باستانی از نرگس با عنوان «نارسیسوس» یا «نارسیس» نام برده شده و در یکی از سروده های بسیار باستانی هومری قرن هفتم یا هشتم پیش از میلاد ، درباره آفرینش همین نام سخن به میان آمده است. چون گلها همواره شگفتی و شادی آور بوده اند و در باور و ذهن همه انسانهای دوران باستان و امروز قدرت بی همتای خالق را در ذهن پرورش می دهند، بنابراین پیوند دادن گلها زیبا به خدایان امری عادی است.

در اکتشافاتی که در سال ۶۱ از منطقه تاریخی ارجان به دست آمد، به مستنداتی برخورد شد که قدمت گل نرگس بهبهان را مشخص می کرد. به این صورت که در لباس مومیایی کشف شده، دکمه ها با نقشی شبیه به گل نرگس ساخته شده بودند. این مومیایی متعلق به «کیتین هوتران» پادشاه عیلامی که در دوره عیلامی نو در ارجان یا همان بهبهان کنونی می زیسته، بود و بر همین اساس با قاطعیت می توان اعلام کرد  که اصیل ترین و با کیفیت ترین گل نرگس با قدمت 5000سال را نه تنها در کشور بلکه حتی در جهان ، نرگس زار بهبهان است.

دعای امام رضا برای گل نرگس

طبق روایات تاریخی اهالی شهرستان بهبهان هنگام عبور کاروان امام رضا (ع) از این شهر یک دسته گل نرگس به ایشان هدیه کردند و امام رضا (ع) برای تداوم کشت این گل در این شهرستان و عطرآمیزتر بودن این گل دعا کردند.

در کتاب «مطلع الشمس» اعتماد السلطنه می خوانیم که حاکم شیراز با دیدن نرگس زارهای بهبهان، از این گل خوشش آمده و دستور می دهد تا آن را به شیراز بیاورند و در آنجا کشت کنند.

تنوع گل

در نرگس زارهای بهبهان چهار نوع گل نرگس شناسایی شده است که نرگس «شهلا» وسعت بیشتری را در این مناطق به خود اختصاص داده است. از انواع دیگر گل نرگس هم می توان به «پُر پر» یا «شصت پر»، «پنجه گربه ای» و «مسکین» اشاره کرد .

ویژگی های متمایز

گل نرگس برخلاف بسیاری از گل های دیگر تابستان خواب است و در زمستان گل می دهد ضمن اینکه بسیار کم توقع است و نیاز به آبیاری نداشته و حتی با آب باران سبز می شود و گل می دهد. این گل یک بار کاشته می شود و برای همیشه و تازمانی که از ریشه کنده نشود گل می دهد و به این دلیل به لحاظ اقتصادی برای کشاورزی بسیار به صرفه است.

گل دهی نرگس همه ساله از نیمه دوم سال آغاز و تا پایان بهمن و گاهی نیز نیمه اول اسفند در بهبهان ادامه دارد. در اصل هر وقت گل نرگس وجود دارد ، سرمای مطبوعی هم در کنار آن ادامه دارد.

عملیات برداشت

امسال عملیات برداشت گل نرگس از نیمه دوم آذرماه از سطح ۱۲۷ هکتار از نرگس زارهای این شهرستان شروع شده و تا نیمه اول بهمن ماه ادامه دارد. در سال گذشته ۱۶ میلیون شاخه گل نرگس از سطح یکصد و ده هکتار از مزارع این شهرستان برداشت شد و پیش بینی می شود امسال بیش از ۲۱ میلیون شاخه گل نرگس برداشت شود.

در هر هکتار مزرعه گل نرگس از 200 هزار تا یک میلیون پیاز گل نرگس قابل کشت وجود دارد. این گل علاوه بر تولید سالانه با تکثیر طبیعی پیاز هم به تولید می رسد که با یک بار کاشت پیاز گل، برای برداشت در فصلهای بعد دیگر نیازی به کاشت پیاز نیست.

عمده محصول برداشت شده به تهران و کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می شود. بخشی از تولیدکنندگان گل نرگس، محصول خود را به کشورهای حاشیه خلیج فارس ارسال می کنند که تا سال قبل به شاخه ای چهار دینار (یک هزار تومان) به فروش می رسید، اما در داخل کشور، یک شاخه گل به قیمت 250 تا 300 تومان عرضه می شود و در تهران نیز یک بسته ای 100 تایی تا  30 هزار تومان هم به فروش رسیده است.

رتبه نخست در جشنواره گل 1992هلند

این گل در جشنواره گل هلند در سال 1992 میلادی رتبه نخست را به خود اختصاص داده  است ، ولی در ایران به علت نبود آگاهی و معرفی کافی و عدم تبلیغ درباره آن و شناسانده نشدنش ، تاکنون از خاستگاه آن اطلاعات کافی منتشر نشده است و با وجود همه مزیتهایی که گل نرگس دارد، سهم ناچیزی از گردشگری گل را به خود اختصاص داده است.

نام گذاری یکی از خیابان های هلند به نام گل نرگس

بر اساس گفته های تنی چند از باغداران بهبهانی تا سال 1350 در بهبهان بیش از 700 هکتار مزرعه کشت گل نرگس وجود داشت که هم اکنون در بهترین حالت به 70 هکتار می رسد. در دهه 40 تعدادی هلندی با مراجعه به نرگس زارهای بهبهان مقداری از پیازهای نرگس را به منظور تکثیر به هلند منتقل کردند و اقدام به پرورش این گل کردند. بر روی هر شاخه گل نرگس بهبهان 2 تا 10 شکوفه گل و گاهی تا بیش از 20 شکوفه نیز مشاهده شده است. هلندی ها به خاطر علاقه به گل نرگس ، نام یکی از خیابانهای خود را بهبهان نامگذاری کرده اند.

مزارع این گل در بهبهان

طبق اظهار نظر پزشکان، افراد مبتلا به بیماری آلزایمر، با بو کردن این گل امکان درمان پیدا می کنند. تا پیش از انقلاب و تسطیح اراضی برای کاربری های مختلف، بهبهان بیش از 30 گلزار نرگس داشت که این تعداد هم اکنون به پنج مزرعه رسیده است . بزرگترین نرگس زار بهبهان متعلق به اداره منابع طبیعی بهبهان است که «غلامحسین مکی» با هدف حفظ و پرورش گل نرگس این باغ را اجاره کرده است.

سهم گل نرگس در اشتغال

با توجه به اینکه کاشت گل نرگس می تواند سهم قابل توجه ای در ایجاد اشتغال داشته باشد ، می توان با اندکی حمایت در این زمینه برای یک هزار نفر اشتغال ایجاد کرد. در حال حاضر به دلیل کم توجهی به اهمیت گل نرگس، این گل در بیشتر نقاط کشور به نام نرگس شیراز عرضه می شود و به همین دلیل خریداران جذب باغات گل نرگس استان فارس می شوند.

دلایل عدم معروفیت زیاد

چند شغله بودن تولیدکنندگان گل نرگس، عدم بازاریابی مناسب، عدم خرید گل از سوی دولت، دریافت هزینه های فراوان از صاحبان مزارع، عدم توجه به جنبه های گردشگری و فقدان یک موسسه حمایتی و پژوهشی درباره گل نرگس از جمله دلایل عدم معروفیت و ارزش واقعی این گل است. همچنین فقدان برگزاری جشنواره ای که این گل را به گردشگران معرفی کند ، از دیگر دلایل عدم شناخت این منطقه است که کمبود آن احساس می شود.

منابع :مهر،خوز نیوز،ایرنا،رهیاب، سیری در ایران