برای دنیا فنی زاده

مروی کوتاه بر کارنامه دنیا فنی زاده عروسک گردان توانمند کشورمان که امروز هشتم دی ماه 1395 درگذشت.

دنیای عجیبی است! گاهی تقدیر هم تقویمی مورثی و خانوادگی پیدا می کند! پرویز فنی زاده که به اعتقاد سینماگران و سینماشناسان یکی از بهترین بازیگران تاریخ سینمای ایران بود در سن چهل و دو سالگی به دلیل ابتلا به کزاز از دنیا رفت و اکنون دخترش دنیا فنی زاده عروسک گردان کلاه قرمزی نیز بر اثر ابتلا به سرطان انگشتان دست که سرطان نادری است دار فانی را در جوانی وداع گفت!
نسبت به انگشتان دست و فنی زاده خود قصه عجیبی است که حالا به با مرگ دنیا، به قصه ای غریب بدل شده! فنی زاده پدر در مجموعه تلویزیونی دایی جان ناپلئون تکیه کلام معروفی داشت که می گفت تا قبر آآآآ.... که از این طریق می خواست بر کوتاه بودن عمر و زندگی و نزدیک بودن انسان به مرگ تاکید کند. حالا فنی زاده دختر بر اثر ابتلا به سرطان انگشتان دست از دنیا رفته است! انگشتانی که با هنرش به عروسک ها جان می داند و به هنر عروسک گردانی مزین بود.
دنیا فنی زاده از کودکی به خاطر شغل پدرش معمولاً در جشنواره های مختلف کودک و نوجوانی که در ایران برگزار می شد حضور داشت و آثار داخلی و خارجی شرکت کننده در این جشنواره ها را می دید. همین مسئله سبب شد تا از کودکی با تولیدات و نوع آثار عروسکی که برای کودک و نوجوان ساخته می شود آشنا شود. پس از آن، کم کم که از برنامه های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بیشتر استفاده کرد، تکرار دیدن این آثار موجب علاقه او به حضور در این رشته شد و در نهایت با انتخاب رشته عروسک گردانی برای همیشه در دنیای کودکان و نوجوانان باقی ماند، اگر مرگ این ماندگاری را کوتاه کرد.

دنیا فنی زاده نخستین بار در سال 1364 در برنامه عروسکی تلویزیونی «چتر با آواز باران» عروسک گردانی را تجربه کرد. این برنامه برای شبکه اول سیما در قسمت های 25 دقیقه ای طراحی شده بود که در آن 2 عروسک جوجه وجود داشت که فنی زاده عروسک گردانی و آوازخوانی یکی از آن ها را بر عهده داشت. وی پس از آن در کاری با نام «زاغچه کنجکاو» به کارگردانی رضا فیاضی حضور داشت. او با حضور در این برنامه ها کم کم جای خود را به عنوان عروسک گردان در تلویزیون تثبیت کرد.
عروسک گردانی در آثاری چون «گربه آوازخوان» ساخته کامبوزیا پرتوی از دیگر آثار او در این دوره می باشد. جالب است بدانید که بهرام بیضایی به دنیا فنی زاده پیشنهاد بازیگری داده بود، ولی به خاطر این که پدرش در کودکی دوست نداشت دخترش بازیگر شود نپذیرفت.
او که قبل از کلاه قرمزی با ایرج طهماسب و حمید جبلی چند کار عروسکی انجام داده و با کار یکدیگر به خوبی آشنا بودند اما با برنامه صندوق پست و ورود کلاه قرمزی به آن بود که به شهرت رسید. کلاه قرمزی که اصلاً قرار نبود در این برنامه ماندگار شود اما ماندگار شد و بدل به مشهورترین کار وی گشت.

از نظر او شکل ظاهری عروسک چندان مهم نیست. او ساختار بیرونی عروسک چندان مهم نمی داند و برایش بیش از هر چیز سازنده عروسک مهم است زیرا معتقد است تا زمانی که یک عروسک به خوبی ساخته نشود، عروسک گردان نمی تواند به خوبی با آن عروسک ارتباط برقرار کرده و آن را حرکت دهد. فنی زاده بیش از این که به دنبال عروسک های زیبا باشد به دنبال عروسکی ست که بتواند با آن خوب کار کند. در مرحله بعدی اهمیت، گروه تولید برای وی اهمیت دارد و این که برای ساخت برنامه چه قدر فکر و اندیشه برای گروه مهم است و چه قدر برای برنامه عروسکی کار می کنند.
دستهایی که عروسک ها را می گرداند و جان می داد 10 سال پیش به تدریج شروع به لمس شدن کرد و مبتلا به سرطان شد. او یکبار درباره ی اینکه چقدر عروسک گردانی روی بیماری وی تاثیر داشته است، مطرح کرده بود: بسیاری از عروسک گردان ها از من می پرسند که آیا عروسک گردانی باعث این بیماری شده است یا خیر ولی اصلا اینگونه نیست و هیچ ارتباط علمی هم بین این دو وجود ندارد. فنی زاده همچنین درباره عروسک گردانی کلاه قرمزی و علاقه اش به این عروسک یادآور شده بود: کلاه قرمزی پسر بزرگ من است و فرزندان من از او کوچک تر هستند.
دنیا فنی زاده فعالیت هنری اش را در سال 1364 با عروسک گردانی برنامه «چتر» آغاز کرده است و در سال 1369 با عروسک گردانی فیلم سینمایی «گربه آوازخوان» در سینما ادامه داده است.

او عروسک گردان فیلم های سینمایی «کلاه قرمزی و پسرخاله»، «کلاه قرمزی و سروناز»، «نخودی»، «کلاه قرمزی و بچه ننه»، مجموعه های تلویزیونی «زاغچه کنجکاو»، «هادی و هدی»، «بزبز قندی»، «اتل متل»، «صندوق پست»، «قصه های خاله عنکبوت»، «جقجقه و فرفره»، «جینگیل و فینگیل»، «قصه های خاله قورباغه»، «روباه و خروس»، «دارا و سارا»، «رفوزه»، «قصه های آتقی»، «قصه های هاجر»، «موش نمکی»، «خانه گلپرانیا»، «شنگول و منگول»، «عطر و گلاب بپاشید» و «کلاه قرمزی» را در کارنامه هنری اش دارد.
با این حال دنیا قانون خودش را دارد. اگر دستان هنرمند هم داشته باشی بازهم دست روزگار بالای همه دست هاست و آنگاه که دست تقدیر انگشت اشاره خود را به سوی کسی نشانه می رود چاره ای نیست جز اینکه دستانت را بالا ببری و تسلیم شوی! تا قبر آآآآ....

روحش شاد و یادش گرامی.