کفشی از جنس درخت

چه خوب است وقتی به مناطق مختلف ایران سفر می کنید ، به فرهنگ مردم شناسی آن منطقه هم توجه کنید و فرهنگ مردم آنجا راکاملا درک کنید و به آن احترام بگذارید.مردم شناسی حیطه وسیعی را در بر می گیرد که پوشاک یکی از برجسته ترین شاخص های آن است. بدیهی است هر چه قدمت منطقه بیشتر باشد، هویت فرهنگی آن هم کهن تر و پوشش مردم آن هم قدیمی تر است.

فرآوری: علیرضا عابدینی-بخش گردشگری تبیان

«سُواس» یکی از پاپوش های قدیمی مردم بلوچستان است که از نوعی برگ درخت خرما درست می شود و به اصطلاح، مرگ ندارد. این پاپوش قدیمی خیلی محکم که در برابرتیغ درختان مقاومت زیادی دارد، در فصل تابستان بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد . با یک بار آب زدن کفش ، کف پاها با 15 تا 20 کیلومتر پیاده روی خنک و سرد نگه داشته می شود.

کفشی از جنس درخت

این پاپوش با برگ نوعی درخت خرما به نام «داز» ساخته می شود که در فارسی به آن «نخل وحشی» یا «نخل پاکوتاه» می گویند و به عنوان کفش و دمپایی از آن استفاده می شود. «داز» نوعی درخت خرمای خودرو است که در منطقه بلوچستان به وفور دیده می شود. چون از این گیاه استفاده های بی جا می کردند، سازمان منابع طبیعی از آن محافظت می کند و اگر کسی بدون مجوز از آن استفاده کند، با او برخورد قانونی می شود.
داز گیاهی ریزوم دار و فاقد ساقه و دارای برگهای انبوه پنجه ای شکل و برگ سبزآبی یا سبز متمایل به سفید است که گل آن سفید است. گاهی طول گونه داز ممکن است تا سه متر برسد و به علت قرار گرفتن در منطقه گرم و خشک سازگاری خوبی با کم آبی و هوای گرم به ویژه در فصل تابستان دارد.
کاربردی ترین قسمت این درخت برگ آن است زیرا از آن استفاده های فراوانی همچون ماده اولیه انواع صنایع دستی می شود و برای ساختن کپر و کلبه بلوچی هم استفاده می شود. میوه و مغز داخل ساقه درخت داز استفاده خوراکی دارد و ازهسته میوه آن که نام محلی آن «کونل» است و شبیه کنار وحشی و بسیار شیرین است، بهترین و بادوام ترین تسبیح ساخته می شود.

نحوه ساخت

سواس بافی یکی از شاخه های صنایع دستی حصیری ایران است. در این رشته، با استفاده از رشته هایی كه در برگ درخت خرمای وحشی وجود دارد، کفش مذکور بافته می شود که توسط برخی از مردم منطقه همچنان مورد استفاده قرار می گیرد.
سواس باف، برگ درخت داز یا همان خرمای وحشی را می برد و با آنها طناب های کوچک و بزرگی که با گویش محلی «چیلک» گفته می شود، می بافد. سپس با سنگ طناب های بافته شده از برگ های درخت خرما را می کوبد تا نرم شوند.
یک یا دو روز طناب های کوبیده شده را زیر آفتاب نگه می دارد و بعد طناب های کوبیده شده را درون آب می ریزد. بعد طناب های کوبیده شده و خیس خورده را از آب خارج کرده و دوباره آنها را با سنگ می کوبد تا نرم تر شوند.سواس باف، با طناب های نرم شده یک کفی می بافد و با چیلک های دیگری بندهای رو و پشت و بین انگشتان را روی آن درست می کند تا درنهایت پای افزار سواس تولید شود.

پای افزاری قدیمی

«سُواس» از بدو حیات بلوچ ها کاربرد داشته و مورد استفاده قرار می گرفته است. هنوز هم بیشتر مردم در روستاها از آن استفاده می کنند و جالب است که امروزه به عنوان نوعی مُد مطرح شده است. جوانان بلوچستان این پاپوش را تولید می کنند و در برخی موارد هم از آن به عنوان تزیین، در خانه یا هر جای دیگری استفاده می کنند.

قیمت کفش

قیمت سواس از 15 هزار تومان شروع می شود و با توجه به بافت و سایز آن، قیمتش تغییر می کند. معمولا سواس زنانه، باریک و سواس مردانه پهن تر است.
این پاپوش ها مرگ ندارند و هرقدر که از آن ها کار بکشید، فقط کُرک هایشان نازک تر می شود و در نهایت، خراب یا پاره نمی شوند. همچنین برای آن که نرم تر شوند، هنگامی که آن ها را از پا درمی آورند، به آن ها آب می زنند.