زیبایی های مینیاتوری تالاب نفت خیز قم

با شنیدن اسم استان قم ناخودآگاه در ذهنمان به یاد کویر می افتیم ، اما جالب است بدانید سطح تالاب های استان قم چهار برابر میانگین کشوری است. این استان به دلیل قرار گرفتن در کریدور مهاجرت پرندگان و شرایط اکولوژیکی خاص، در فصول مهاجرت میزبان پرندگان گوناگونی می شود و مناظری بدیع خلق می گردد.

فرآوری: علیرضا عابدینی-بخش گردشگری تبیان

قم فقط کویر ندارد ، تالاب هم دارد

استان قم بر خلاف تصور بسیاری از مردم که این خطه را استانی کویری، با آب و هوای بسیار نامناسب می دانند، دارای اکوسیستم های کوهستانی، کوهپایه ای و کویری در غرب و شرق استان است که وجود شش تالاب فصلی و دائمی در آن خودنمایی می کند.
تالاب های استان قم با وسعت حدود 100 هزار هکتار، حدود 10 درصد از وسعت جغرافیایی استان را تشکیل می دهد و بر همین اساس، قم یکی از تالابی ترین استان های کشور و دارای ظرفیت های عظیم زیست محیطی است که همه ساله میزبان دسته های بزرگ پرندگان مهاجر است تا اثبات کند که زیبایی قم تنها در کویر خلاصه نمی شود.یکی از این تالاب ها ، تالاب بهشت معصومه است.

تالاب بهشت معصومه مجموعه ای از چشمه های کویری

به طرف شمال شهر قم که حرکت می کنید ، در سه کیلومتری اتوبان قم - تهران و 20 کیلومتری جنوب دریاچه حوض سلطان، در حاشیه شرقی اتوبان قم-تهران ، تالاب بهشت معصومه مشاهده می شود که با شرایط رویشی گیاهی خاص خود مملو از نی و گونه های علفی، جلبکی و ماهی است. این تالاب در حقیقت مجموعه چشمه های کویری است که آب های این مجموعه ها به هم می پیوندد و آبگیرهای دائمی را ایجاد می کنند که وسعت آنها پنج هکتار است.

تنها تالاب دائمی قم

تنها تالاب دائمی قم ، تالاب بهشت معصومه است که با توجه به اینکه در تابستان و زمستان آب دارد، استعداد فراوانی در زمینه جذب گردشگر دارد و باتوجه به اینکه یک تالاب دائمی به شمار می رود ، میتوان آن را تالاب مینیاتوری نام نهاد. در واقع یک تالاب کوچک است که از همه اجزاء یک تالاب برخوردار است. در این تالاب، ماهی ها به صورت دائمی زندگی می کنند و به لحاظ پوشش گیاهی و حضور پرندگان مهاجر نیز شرایط تالاب دائمی را دارد.
نی زارهای تالاب بهشت معصومه در مسیر تالاب فضایی مناسب برای پرندگان کنار آبزی فراهم کرده است و درون تالاب انواع اردک ها بر روی آب دیده می شوند. آب تالاب شور است و در فصل گرما آب آن بسیار کم شده و اطراف تالاب باتلاقی می شود. زمین های اطراف تالاب بهشت معصومه را شوره زارها تشکیل می دهند و گیاهان شورپسند و نی زارها غالب پوشش گیاهی را شکل می دهد.

گونه های گیاهی و جانوری

گونه های گیاهی تالاب شامل فیتوپلانکتون ها و جلبک های بنتیک، گیاهان نی، بن در آب و گراسس هاست و گونه های جانوری شامل آبزیان آرتمیا و ماهیان، پرنده های مهاجر شکاری و کنار آبزی از جمله تنجه، حواصیل ارغوانی، کاکایی، خوتکا، آووست، چوب پا، اردک کله سبز، کفچه نوک، گاوچرانک، فلامینگو، سنقر تالابی، عقاب صحرایی و گونه کمیاب کرکس مصری است.

تالاب نفت خیز با موقعیت مناسب پرنده نگری

تالاب بهشت معصومه منطقه دشتی و در بخش هایی تپه ماهوری و البته نفت خیز است که آثار نفت در گودالهای بزرگ در این منطقه و در حاشیه تالاب دیده می شود و به دلیل نزدیکی به سایت پسماند البرز، پرندگان شکاری بسیاری در پیرامون تالاب حضور دارند که موقعیت ارزشمند پرنده نگری برای علاقه مندان بوجود آورده است.
با وجود اینکه بقیه تالاب ها در زمینه میزبانی از پرنده های مهاجر چندان فعال نیستند، این آبگیر در زمینه پرنده های مهاجر بسیار فعال است و پرنده های زیادی از گونه های مختلف را جذب می کند. تالاب یک اکوسیستم فنی کوچک شده و زیبا دارد و تقریبا در همه فصول سال به ویژه در فصل زمستان می توان پرندگان مهاجر را در آن جا دید و در واقع ظرفیت گردشگری بالایی را در این تالاب مشاهده کرد. تپه های ماهوری اطراف تالاب به علاقه مندان این امکان را می دهد تا به تالاب نزدیک تر شوند و انواع پرنده های مهاجر (مرغابی، آبچلیک ها، کاکایی و حواصیل و دم جنبانک )را که در تالاب های شمالی در آبگیر معصومه استراحت می کنند را از نزدیک ببینند. بنابراین گردشگران می توانند در یک اکوسیستم کویری به راحتی از فاصله نزدیک پرندگان را ببینند.

نیاز به سرمایه گذاری برای ایجاد پارک تالابی گردشگران

با توجه به اینکه تالاب بهشت معصومیه در مجاورت و حریم قم قرار دارد ، می توان سرمایه گذاری های خوبی را در جذب گردشگر در این منطقه به وجود آورد و یک پارک تالابی ایجاد کرد. این تالاب طبیعی همه اجزای طبیعی و فضای سبز و ظرفیت های گردشگری را دارد. می توان با سرمایه گذاری لازم در این تالاب به گونه ای که به اجزای طبیعی و پرندگان مهاجر آن آسیبی وارد نشود ، اطراف آن را با فضای سبز توسعه داد و برای گردشگران آماده کرد.

زمزمه تهدید شهر در کنار تالاب

تالاب بهشت معصومه در حریم شهر قم قرار دارد و اراضی های اطراف آن به شدت تغییر کاربری داده اند و شهرک های صنعتی نیز در حال واگذاری هستند که این امر تالاب را تهدید می کند و باید در این راستا فکری در جهت حفظ تالاب انجام شود.

منابع: فارس، ایسنا، قم فردا، بینابین