مطهرات مادی و مطهرات غیر مادی کدامند؟

مطهّرات به چیزهایى گفته مى شود که چیزهایی که نجس شده اند را پاک مى کند. در واقع آنها پاک کننده هستند.

مطهرات یا همان پاک کننده ها عبارتند از:

1- آب

2- زمین:

با چند شرط، کف پا و ته کفش نجس را پاک مى کند. اول: آن که زمین پاک باشد. دوّم: آن که خشک باشد. سوم: آن که نجاست از ناحیه زمین حاصل شده باشد. چهارم: آن که عین نجاست به واسطه راه رفتن یا مالیدن پا به زمین برطرف شود. پنجم: آنکه زمین باید خاک یا سنگ یا آجر فرش و مانند اینها باشد و با راه رفتن روى فرش، حصیر، سبزه و آسفالت کف پا و ته کفش نجس، پاک نمى شود..

3- آفتاب،

4- استحاله،

5 -انقلاب:

هرگاه شراب به خودى خود یا به واسطه ریختن چیزى (مانند سرکه یا نمک) در آن مبدّل به سرکه گردد، پاک مى شود و آن را «انقلاب» گویند.

6- کم شدن دو سوم آب انگور:

هرگاه آب انگور با آتش بجوشد نجس نیست، ولى خوردنش حرام است، امّا اگر آن قدر بجوشد که دو قسمت آن بخار شود و یک قسمت بماند، حلال مى شود و اگر خود به خود به جوش آید و مست کننده شود حرام و نجس است و تنها با سرکه شدن پاک و حلال مى شود.

7- انتقال :

اگر خون بدن انسان یا حیوانى که خون جهنده دارد به بدن حیوانى که خون جهنده ندارد منتقل گردد و خون آن حیوان حساب شود پاک است و آن را «انتقال» گویند بنابراین، خون پشه که جزء بدن اوست پاک است، هر چند در اصل آن را از انسان گرفته، ولى خونى که زالو از انسان مى مکد پاک نیست، چون جزء بدن او محسوب نمى شود.

8- اسلام:

اگر کافر شهادتین بگوید یعنى بگوید: «اشْهَدُ انْ لٰا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰه وَ اشْهَدُ انَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّٰهِ» مسلمان مى شود و بعد از مسلمان شدن، بدن و آب دهان و بینى و عرق او پاک است.
9- تبعیّت؛ و آن عبارت است از اینکه چیزى به تبع چیز دیگرى پاک شود. مثلا هرگاه شراب، سرکه شود، ظرف آن هم تا پاک مى شود.

10- برطرف شدن عین نجاست:

هرگاه بدن حیوان، نجس شود همین که عین نجاست برطرف شود، بدن حیوان پاک مى گردد، مثلًا اگر منقار پرنده خون آلود باشد یا حیوانى روى چیزهاى آلوده بنشیند، همین که خون و آلودگى برطرف شد، بدن حیوان پاک است.

11- استبراء حیوان نجاستخوار:

هرگاه حیوانى به خوردن مدفوع انسان عادت کند بول و مدفوع آن نجس است و اگر بخواهند پاک شود، باید حیوان را غذاى پاک بدهند تا نام حیوان نجاستخوار از آن برداشته شود.

12- غایب شدن مسلمان:

هرگاه بدن یا لباس مسلمان یا چیز دیگرى که در اختیار اوست نجس شود، سپس آن مسلمان غایب گردد، اگر انسان احتمال دهد که آن را آب کشیده، پاک است، به شرط اینکه از چیزهایى باشد که طهارت در آن شرط است، مانند لباسى که با آن نماز مى خواند و یا غذا و ظروف غذا.

به ذکر است، در کتب فقهی تقسیمی با عنوان مطهرات مادی و غیر مادی وجود ندارد، اما شاید بتوان از میان مطهراتی که ذکر آن گذشت، اسلام آوردن کافر را، به عنوان یک مطهر معنوی به شمار آورد. اما اگر مراد شما از مطهرات غیر مادی، چیزهایی است که موجب پاکی و صفای باطن و روح آدمی می گردد.

استفتائات مربوط:

سئوال: به چه آبی، آب كر و قلیل گفته می شود؟

جواب: آب كر مقدار آبی است كه اگر در ظرفی كه درازا و پهنا و گودی آن، هر یك سه وجب و نیم است بریزند، آن ظرف را پر كند. حال اگر آب از این میزان كمتر باشد و از زمین نجوشد، آب قلیل گفته می شود. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره), م16 و 25)

سئوال: اگر آب كر را با تشت به جای نجس بپاشند آیا این آب، آب كر محسوب می شود؟

جواب: خیر آبی كه با ظرف كوچك تر از كر منتقل شده است قلیل محسوب می شود. (ر.ک با صرف نظر از تغییر عبارت توضیح المسائل امام خمینی(ره), م25)

سوال: سنگ موزائیك و آسفالت غیر قیری، آیا از مطهرات هستند؟

جواب: بلی پاك كننده است. (ر.ک توضیح المسائل آیه الله گلپایگانی, ج1, ص45, س69)

سئوال: شرایط مطهر بودن زمین چیست؟

جواب: زمین با سه شرط كف پا و ته كفش نجس را پاك می كند:
1. آنكه پاك باشد.
2. خشك باشد.
3. عین نجاست مثل خون و بول یا گِل نجس با راه رفتن یا مالیدن پا به زمین، از كف پا یا كفش برطرف شده باشد و نیز زمین باید خاك یا سنگ و مانند اینها باشد و بعضی از فقها می فرمایند، آجر فرش هم پاك كننده است. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع, م183)

 پی نوشت :
ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 1، ص 114، م 183، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق.

منبع:
اسلام کوئست
اندیشه قم