کرامت انسانی در سیره عملی امام هادی علیه السلام

سیره عملی امام هادی علیه السلام در مواجه با حاکمیت دوران خود و همچنین مردم زمانه خویش، در هدایت امت و راهنمایی ایشان همواره کرامت انسانی را در نظرگاه خویش نمایانده است.

امام هادی علیه السلام در هدایت یاوران خود به خصوص و در هدایت مردم به شکل عام، همواره کرامت انسانی و انسانیت را مد نظر خویش قرار داده است و این مهم ترین سیره عملی حضرت امام هادی علیه السلام بوده است. هدایت امت نسبت به تأمین آبرومندانه نیازهای زندگی. هدایت در برابر هجوم حمایت شده فساد اخلاقی. هدایت در برابر وسوسه های درونی و نیازهای عزیزی. و در یک سخن نجات بشریت از ظلمات به سوی نور، رسالتی سنگین و دشوار است، که همیشه بر دوش پیامبران الهی و رهبران آسمانی قرار داشته و دارد و این وظیفه الهی و قدسی در عصر سیاه متوکل عباسی بر دوش امام هادی (علیه السلام) قرار داشت. هادیان الهی، از یک سو به هدایت و رهایی ملت ها می اندیشند، از سوی دیگر به هدایت دولت ها. هم به مردم فکر می کنند، هم به مردان صحن سیاست و مدیریت. هم گروه ها و اصناف اجتماعی را در مدّ نظر دارند. هم افراد و اشخاص را، هم به نسل حاضر می اندیشند و هم به آیند امت می نگرند. برای آنان یک انسان هم مهم است و هدایت او با احیای بشریت برابری می کند. امنیت و عدالت و سلامت و سعادت، حق همه است، حقی که خداوند قرار داده است و امام مرزبان «حدود و حقوق الهی» است رهبری با این نگاه که به «کرامت انسان» می اندیشد و پاسداری از حق و عدل را وظیفه خویش می داند و «عرفان الهی» و «اخلاق ملکوتی» را قلّه های پرواز جامعه می شناسد دشوارترین مسئولیت است.

زهد و پارسایی

امام هادی علیه السلام مانند اجداد طاهرین خود زندگی ساده و بی آلایشی داشت و اهمیتی به مسائل مادّی نمی داد بلکه وجهه ی نظرش، اتصال دائمی به حق تعالی بود و زندگی خود را وقف عبادت خدای متعال نموده بود. قطب راوندی در این باره می گوید: «شب که می شد حضرت رو به قبله می کرد و مشغول عبادت می شد و ساعتی از عبادت بازنمی ایستاد و بر تن نازنینش لباسی پشمین و سجّاده اش بر حصیری بود». همچنین سبط بن جوزی درباره ی زهد حضرت می گوید: «امام علی الهادی علیه السلام کمترین میل و گرایشی به دنیا نداشت و همیشه ملازم مسجد بود، هنگامی که خانه اش را بازرسی کردند جز قرآن، کتب دعا و چند کتاب علمی در آن چیزی نیافتند.»

البته واضح است، منظور این نیست که حضرت کار دیگری به جز نماز و دعا و ذکر... انجام نمی دادند، بله این امور هم از مصادیق عبادت هستند ولی در واقع عبادت همان اطاعت و بندگی خداست و امام علیه السلام هم در هر حال و در هر کاری به واقع مشغول عبادت خدا بودند چون همه ی امور را به دور از گرایشات مادّی و هواهای نفسانی و فقط با انگیزه ای الهی انجام می دادند.

آرای دانشمندان درباره امام هادی علیه السلام

امام هادی علیه السلام پیوسته زیر نظر حکومت های ستمگر بود و تلاش می شد که امام با مردم تماس نداشته باشد. با این حال، آن مقدار از فضایل اخلاقی و علمی از او بروز کرده که دانشمندان، حتی دشمنان اهل بیت علیهم السلام را به تحسین و تمجید آن بزرگوار واداشته است. اکنون به پاره ای از آراء اشاره می شود:
1- یافعی می گوید: «کان علیه السلام متعبدا فقیها اماما»؛ امام هادی امامی بود فقیه و متعبد .
2- ابن صباغ مالکی یکی از بزرگان علم می گوید: فضیلت ابوالحسن علی بن محمد هادی زبانزد خاص و عام است و آوازه ی فضلش سراسر گیتی را درنوردیده است. فضیلتی ذکر نمی شود مگر آن که نام آن امام قرین آن است... حضرتش مستجمع مکارم و معالی اخلاق است.
3- ابن شهر آشوب گوید: امام علیه السلام از همه خوش سیماتر و راستگوتر بود. زیبایی ایشان دلها را ربوده و کلام ایشان از دور خردها را سرگشته می کرد .
4- قطب راوندی می گوید: اوصاف امامت و شرایط آن در علی بن هادی جمع شده بود و فضل و علم و صفات نیک ایشان به اوج کمال رسیده بود. 
5- ابن حجر می گوید: «و کان وارث أبیه علما و سخاء»؛ او در دانش و بخشش وارث پدرش بود.

معترفان اعم از شیعه و اهل سنت در برخوردهایی که با حضرت امام هادی علیه السلام داشته اند، نشان می دهد که این شخصیت بزرگ تاریخی تا چه مقدار کرامت انسانی را به اعلی درجه،در نظرگاه خویش قرار داده است.