وقتی خانه ها به خوابگاه های شبانه تبدیل می شوند!!!

ظهور و توسعه وسایل ارتباط جمعی، خصوصا در سالهای اخیر، موفق شد تا جهش های خیره کننده ای را در عرصه های زندگی افراد ایجاد کند. اولین اتفاق این بود که فرصتی فراهم شد تا مردم در سرتاسر زمین خاکی، بتوانند داشته های خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. به این ترتیب که اخبار مربوط به پیشرفت های علمی و پزشکی، وقایع سیاسی و اجتماعی و در نهایت تعامل میان انسانها بیشتر شد....و همه این ها موجب شده تا افراد زیادی، امروزه به رفتاری اعتیاد آمیز نسبت به رسانه، دچار شوند.

فراوری: فاطمه ناظم زاده- بخش ارتباطات تبیان

هر چند در نگاه اول می توان چنین برداشت کرد که انسان ها در عصر فعلی، در سایه گسترش روز افزون وسایل ارتباطی، بسیار به هم نزدیکتر شده اند، اما این ابزارها هر قدر که موجب به هم پیوستگی در ارتباطات انسانی شده است به همان میزان نیز انسان هایی که به لحاظ قرابت های فامیلی یا دوستانه پیوسته بودند را دچار گسیختگی کرده است. یا به عبارتی در مواردی موجب کاهش تعاملات رو در رو در میان افراد شده است.

وسایل ارتباطی در خانواده

هم اکنون صدها میلیون دستگاه تلفن همراه با نرم افزارهای گوناگون ارتباطی، در کنار انواع لب تاپ و آی پد، برای انسانها شبکه ی عظیمی را بوجود آورده اند که در کوتاه ترین زمان با بهترین کیفیت می توان با افراد در سرتاسر دنیا، ارتباط برقرار کرد. اما به نظر می رسد که این امکانات، عاملی شده برای ایجاد  فاصله بین خانواده ها.

اینک برخی از خانه ها را می توان رستوران شبانه و خوابگاه خانوادگی نامید. اعضای یک خانواده در عین اینکه پدر و مادر و خواهر و برادر هستند اما شکاف بزرگی بین آنها بوجود آمده است . در یک خانه امروزی بیشتر از آن چیزی که بعنوان کانون گرم خانه می توان نامید، رفتارهای بی هدف و غریبانه می توان دید. بین هر نفر از خانواده با یکدیگر یک دستگاه تلفن همراه، رایانه، تلویزیون و مشابه آنها قرار

گرفته و اعضای خانواده نمی توانند هم دیگر را ببینند. هر کس سرش را در گوشی تلفن همراه خودش فرو می برد و به دنبال برقراری ارتباط های مجازی اش می گردد. بی آنکه بداند چقدر فاصله انداخته میان خودش و خانواده ای که در چند متری او نشسته اند.

چنین به نظر می رسد اگر در اوایل یک شب، تلفن همراه و برق یک شهر قطع شود اعضای خانواده حرفی برای گفتن به هم نداشته باشند و خواب را به هر چیزی ترجیح دهند!

یک برادر با برادر و یا خواهر نمی توانند با هم ارتباط عاطفی برقرار کنند و حرف هم را نمی فهمند . فرزند نمی تواند حرفهایش را به پدر و مادرش بگوید.
به این ترتیب، ارتباطات خارج از چهارچوب های اجتماعی، حاصلی کوچک از بیگانگی درون خانواده هاست وقتی یکی از اعضای خانواده نمی توانند درون خود را در داخل محیط خانوادگی خالی کنند و بر سرموضوعات مختلف بحث و مشورت بگیرند دوستان و شبکه های اجتماعی بهترین فرصت را برای تخلیه عاطفی فراهم می کنند و بسیاری از ناهنجاری هایی که در بستر جامعه مشاهده می کنیم حاصل همین خطاست. امروز در یک خانه، تلفن همراه با متعلقاتش، تلویزیون و اینترنت همنشین های خوبی برای اعضای خانواده هستند تا گپ زدن با برادر و خواهر و پدر و مادر و متاسفانه والدین نیز در این عرصه مستاصل بوده و چه بسا با آن کنار آمده و گاهی تصور می کنند فرزندان شان در کوچه ها نیستند ولی آنها را در فضای مجازی رها کرده اند. اگر دوستان واقعی فرزندان را می شناسیم اما در شبکه های اجتماعی با دوستانی مواجه هستیم که نه جنسیت و نه شخصیت آنها مورد اعتماد است.

احتمالا روی یک موضوع توافق داشته باشیم که جامعه شناسان دانشگاهی و حوزه های علمیه در این مورد قصور داشته اند . هر روز شاهد اخبار در مورد ناهنجاری ها و جنایت های مربوط به آن هستیم. هر روز شکاف بین نسل جوان و نسل سنتی بیشتر می شود. باورهای سنتی ودینی مورد سوال جدی نسل جوان قرار می گیرد و علیرغم داشتن ابزارهای لازم جهت پاسخگویی، اما نتوانسته ایم با نسل

پرسشگر و همچنین نسل معتاد به شبکه های اجتماعی ارتباط برقرار کنیم.

رسانه ها روی خانواده ها چنگ انداخته و هر آنچه می خواهند را تلقین می کند و به شخصیت فردی و اجتماعی شکل می دهند و خصوصا نسل جوان، مانند موم در دست رسانه ها تغییر شکل می یابند.

چطور می توان مساله را حل کرد؟؟

با تئوری پردازی و شعار دادن هیچ مسئله ای حل نشده است و چشم بستن بر روی واقعیت ها و انکار آن نیز، خطرناکتر است از اینکه بخواهیم با واقعیت روبرو شویم. باید با دیدن واقعیت و پیش بینی های لازم، چرایی مسایل را آسیب شناسی کرد و بر اساس داشته های حقیقی، واقعیت را بنا نهاد.
در سالهای نه چندان دور بر سر یک سفره غذا، پدر و مادر و فرزندان و عروس و داماد و نوه ها می نشستند و به صمیمیت می خوردند و می گفتند و می شنیدند اما امروز بر سر سفره پدر و مادر و فرزند و تلویزیون نشسته اند که شکل غذا خوردن و آرامش بعد از غذا یا دل درد فرد نیز وابسته به برنامه ای است که پخش می شود. نسل فردای جامعه ما که باید برای کشور تلاش کند و برای خانواده شخصیت بیافریند، گرفتار فضای مجازی شده است و آرزوهای خود را در شخصیت های مجازی جستجو می کند و خود نیز در قالب شخصیتی مجازی فرو می رود و در رویاهای مجازی گرفتار دنیای واقعی می گردد و به پوچی می رسد. زنگ هشدار بسیار شدید نواخته می شود.
خانواده بنیادی ترین نهاد اجتماع است و حفظ کارکردهای آن برای جامعه اهمیت زیادی دارد. به همین دلیل باید آن را از آسیب های تغییراتی که در گذر زمان در جامعه رخ می دهد، حفظ کرد. تأثیر اینترنت بر زندگی خانوادگی موجب نگرانی برخی جامعه شناسان شده است. به تعبیر گیدنز «برخی از جامعه شناسان، بیم آن دارند که گسترش فن آوری اینترنت به انزوا و انفراد اجتماعی روزافزون منجر بشود. بنابر استدلال آنان، یکی از آثار و عواقب دسترسی فزآینده به اینترنت در خانوارها، این است که مردم اوقات مفید خود را کمتر با خانواده و دوستان می گذرانند.

کلام اخر

زندگی در دنیای امروز برای همه افراد به نحوی با اینترنت پیوند خورده است. به همین دلیل باید نسبت به مخاطرات و امکانات استفاده از فضای مجازی آگاهی یابند. یکی از نیازهایی که در رابطه با استفاده از اینترنت، بسیار مهم است، افزایش سواد رسانه ای و فرهنگ بهره گیری از این وسایل است که می تواند افراد را در پیشگیری از مخاطرات احتمالی، یاری دهد.
 «سواد رسانه ای مفهوم عامی است که مهارت های مختلفی را شامل می شود؛ از جمله: سواد خواندن، سواد بصری، سواد رایانه ای و غیره. به عبارتی سواد رسانه ای شامل مجموعه ای از چشم انداز هاست که مخاطبان به طور فعالانه برای در معرض رسانه قرار گرفتن از آن استفاده می کنند.»
به این صورت همه اعضای خانواده می توانند در کنار یکدیگر از فضای مجازی استفاده کنند و با نظارت و همراهی والدین، مخاطرات آن برای فرزندان از بین می رود. به نظر می رسد جامعه و خانواده به عنوان دو نهاد اساسی و مهم در اجتماع، برای تربیت و پرورش افراد، لازم است که در راستای آموزش و فرهنگ سازی تلاش کنند و راه های استفاده و برخورد با تکنولوژی های پیشرفته امروز را، به فرزندان خود بیاموزند و به نوعی آنها را در برابر خطرات احتمالی، واکسینه کنند تا آسیب های کمتری را تجربه کنند.