اولین تدبیر دولت درمقابل نقض برجام

اخیرا و در پی تمدید مجدد تحریم های آمریکا علیه ایران، دولت جمهوری اسلامی برای احقاق حقوق مردم و جلوگیری از افزایش سطح ضررهای ناشی از نقض این توافق نامه دستور راه اندازی "پیشران هسته ای" را صادر کرد.

آزاده مرنی -بخش سیاست تبیان

امروزه بدعهدی و بدقولی های ایالات متحده آمریکا نسبت به جمهوری اسلامی ایران بر همگان آشکار گشته است. آنچنان که در هر مسئله ای مربوط به ایرانکه رد پای آمریکا در آن وجود دارد، احتمال نقض و عهد شکنی نیز می رود. اما بزرگترین و تاثیرگذارترین این بدعهدی ها، موضوع توافق هسته ای (برجام) است.
دولتمردان ایالات متحده آمریکا پس از روی کار آمدن انقلاب اسلامی، به دلیل به خطر افتادن منافع استعماری شان در ایران و احساس خطر گسترش اسلام؛ پروژه ی سنگ اندازی در مسیر حرکت نظام جمهوری اسلامی را آغاز نمودند و در این راستا از هیچ ابزاری فروگذار نکردند. آنها سعی بر آن داشتند تا به هر طریقی جلوی پیشرفت های علمی، اقتصادی، مذهبی و ... را بگیرند و ایران را با اعمال تحریم های ظالمانه تحت فشار قرار دهند که البته این برنامه با رهنمون های مقام معظم رهبری و تلاش های بی وقفه ی دانشمندان و متخصصین داخلی تا حد زیادی با شکست روبرو شد و ما در دوران تحریم هم به دستاوردهای فراوانی نائل آمدیم. اما خصومت های آمریکا علیه ایران به همین دوره ختم نشد و در طول جریان مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 ادامه و پس از امضای "برجام" با نقض آشکارآن از سوی کنگره آمریکا به اوج خود رسید.

نقض برجام از سوی آمریکا و واکنش ایران

پس از ماه ها مذاکره و نشست های متعدد ایران اسلامی و اعضای گروه 1+5 در کشورهای مختلف، توافق نامه هسته ای موسوم به "برجام" (برنامه جامع اقدام مشترک) در تاریخ 18 اکتبر 2015 تصویب و در 16 ژانویه 2016 به مرحله ی اجرا گذاشته شد. اما اجرایی به نسبت یکطرفه (اجرای کامل مفاد توافق نامه از سوی ایران و عدم اجرا از سوی طرف مقابل).
این بدعهدی ها که از نخستین روزهای اجرای برجام آشکارا مشاهده می شد، باعث ابلاغ تذکراتی از سوی دیپلمات های ایرانی به دولتمردان آمریکا شد اما مثمر ثمر نبود که هیچ؛ با گذشت قریب به یکسال از تصویب این توافق نامه کنگره ی آمریکا تحریم های ایران را به مدت 10 سال تمدید کرد.

اخیرا و در پی تمدید مجدد تحریم های آمریکا علیه ایران، دولت جمهوری اسلامی برای احقاق حقوق مردم و جلوگیری از افزایش سطح ضررهای ناشی از این توافق نامه دستور راه اندازی "پیشران هسته ای" را صادر کرد.(در حال حاضر این تنها واکنش ایران است که اجازه انتشار خبر آن صادر شده و واکنش های احتمالی دیگر جنبه محرمانه دارند.)

پیشران هسته ای چیست؟

"پیشران" (Driving Force) در اصطلاح، یک موتور محرکه است که بنا بر جایی که از آن استفاده می شود پسوند آن تغییر می کند. در این جا بحث ما "پیشران هسته ای" به معنای موتور با سوخت هسته ای می باشد. از این تعریف کوتاه چنین بر می آید که ما می توانیم از پیشران هسته ای، برای راه اندازی موتورها وتجهیزاتی با "سوخت هسته ای" استفاده نماییم. در واقع این سوخت برای راه اندازی و حرکت بسیاری از تجهیزات نظامی از جمله کشتی های عظیم الجثه ی اقیانوس پیما، ناوهای هواپیمابر، زیردریایی های حامل موشک کروز و بالستیک،نفتکش ها و حتی شناورها کاربرد دارد.
پیشران هسته ای صرف نظر ازهزینه ی بالای تامین آن در کوتاه مدت، مزایای فراوانی دارد. کشتی های اقیانوس پیما و نفتکش هایی که ملزم به طی مسافت های طولانی هستند؛ باید سوخت مورد نیاز خود را که فسیلی است همراه ببرند؛ یعنی به میزان چشم گیری از حجم بارآنها کاسته و صرف حمل سوخت میگردد که هزینه ی بالایی را در پی خواهد داشت. اما با تغییر سوخت از فسیلی به هسته ای ضمن صرف جویی در هزینه ها، حجم کمتری از فضا برای تامین سوخت اشغال می شود. البته باید توجه داشت که تامین چنین سوختی مستلزم غنی سازی 20 تا 90 درصدی نیز می باشد که خود یکی از دشوارترین امور در زمان حاضر است زیرا با قرار گرفتن در دوره ی جدید تحریم ها و فشارهای کشورهای غربی؛ چنین امری با مشکلات متعددی از جمله بروزرسانی آزمایشگاه های هسته همراه خواهد بود.

با تمدید مجدد تحریم ها و همچنین سنگ اندازی برخی کشورهای غربی در راستای جلوگیری از فعالیت های صلح آمیز هسته ای و پیشرفت های علمی ، تحقق این مهم (پیشران هسته ای) با دشواری های وافری همراه است اما به نتیجه رسیدن آن؛ پاسخی کوبنده به بدعهدی های آمریکا و هم پیمانانش خواهد بود. پاسخی که احتمال بدعهدی دیگر کشورها را نیز در قبال سیاست های صلح طلبانه ی ایران در آینده به حداقل می رساند.

چرایی انتخاب استفاده از "پیشران هسته ای" در حوزه ی دریایی؟

بنا به نظر تحلیلگران سیاسی؛ دستور به کار گیری "پیشران هسته ای" در حوزه ی دریایی از سوی دولت جمهوری اسلامی بیشتر جنبه ی اقتصادی دارد تا با این روند ضمن دستیابی به غنی سازی بالای 40 درصد ، در فعالیت های اقتصادی نیز صرفه جویی های چشم گیری صورت پذیرد. با این جریان سدی جلوی بهانه تراشی های آمریکا ساخته می شود که نه تنها اجازه اعتراضی را به آنها نخواهد داد که عرصه را بر کشورهایی که با صادرات سوخت های فسیلی به ایران درآمدهای سرسام آوری را روانه ی خزانه شان می کردند، تنگ می کند.

تنها 6 کشور در جهان به "پیشران هسته ای" دست یافته اند

پیش تر اشاره ای اجمالی بر فناوری "پیشران هسته ای" داشتیم اما باید متذکر شویم که این فناوری تنها به علت کاهش هزینه ها و حجم پایین از چنین اهمیت ویژه ای در جهان برخوردار نشده است. در واقع "پیشران هسته ای" مزیتی فراتراز آنچه گفته شد دارد. به طور مثال زمانی که ما از این نوع سوخت برای راه اندازی زیردریایی ها استفاده می کنیم دیگر نیازی به هواگیری و روی آب آمدن وجود ندارد (پنهان ماندن از دید دشمن و عدم احتمال شناسایی) و سالیان سال ، می توانند بدون تجدید سوخت به کار خود ادامه دهند. این یکی ازمزایای خاصِ نظامی است که کشورهای غربی را با نگرانی و احساس خطر از سوی ایران همراه کرده. (1)
فناوری "پیشران هسته ای" ، طی سال های اخیر وبا صرف هزینه های بالا و همچنین به کار گیری دانشمندان و متخصصین این صنعت؛ تنها در چند کشورِ خاص به نتیجه مطلوب رسیده است. کشورهایی همچون ایالات متحده آمریکا، چین، انگلستان، روسیه، فرانسه و هند از این صنعت بهره مند هستند و اگر کشور ما ایران نیز بتواند به این سطح از غنی سازی دست پیدا کند هفتمین کشور در سراسر جهان خواهد بود که به فناوری"پیشران هسته ای" مجهز است.

اینک باید تمام توان خود را برای دستیابی به این فناوری نوین و استراتژیک به کار گرفته و خود رابرای مواجهه باهرگونه واکنشی از سوی کشورهای مخالف پیشرفت فعالیت های صلح آمیز کشورمان، آماده کنیم.

پی نوشت:

1. آیا ایران می تواند هفتمین کشور دنیا در ساخت «پیشرانه هسته ای» باشد؟ ، سایت خبری تحلیلی تابنک، آذر 1395