تولد دوباره «گچمه بافی»

بانوان هنرمند کهکیلویه و بویر احمد با هنرمندی تمام عیار نقش می زنند و زیراندازی می بافند که ترکیبی از قالی و گلیم است . هنری که می رفت تا رو به خاموشی و فراموشی بگذارد ، ولی با اقبال مناسبی مواجه شد و با کشف و تقویت و رواج آن روحی تازه در آن دمیده شد .

فرآوری:علیرضا عابدینی-بخش گردشگری تبیان

گچمه بافی چیست؟

گچمه بافی هنری مرکب از گلیم و قالی است که در بافت آن از پود استفاده نمی شود، بلکه از خامه ای که در بافت گلیم استفاده می شود ، بهره می گیرند. بعد از چله کشی، در حاشیه و نقشة آن  از بافت قالی  پیروی شده و در زمینة آن  بافت گلیم  با گلهای قالیچه ای به صورت برجسته بافته می شود ، به همین خاطر« گل برجسته » آن معروف شده است.مواد اولیه گچمه بافی نیز شامل نخ پشمی برای پود، نخ پنبه ای برای چله و رنگدانه است. ابزارهای بافت گچمه نیز شامل دار گلیم بافی، دفتین و تیغ است.

معرفی و ریشه یابی نام این هنر

یکی از شاخه های بافته های داری و زیراندازهای ایران و رشته بومی عشایر قشقایی ساکن در استان های کهگلویه وبویراحمد گچمه بافی است.
ریشه یابی واژه گِچمه این گونه است. واژه گِچمه مركب از ریشه مصدری «گئچ» به معنی گذار و انتقال + پسوند اسم ساز «ما» است. انتخاب این نام برای این دست بافته، به دلیل انتقال از شیوه ی قالی بافی حاشیه دست بافته به شیوه گلیم بافی زمینه آن است.
بنابراین گچمه نوعی گلیم گل برجسته است که توسط عشایر قشقایی ساکن در استان های کهگلویه وبویراحمد بافته می شود.

مناطق رواج این صنعت دستی

بافت گچمه در روستاهای سپیدار، پازنان، لما و بوته علیا در استان کهکیلویه و بویر احمد رونق فراوان دارد.

کشف این صنعت دستی و جلوگیری از فراموشی

20سال پیش زمانی که چند تن از کارشناسان اداره صنایع دستی کهگیلویه و بویراحمد مشغول مطالعه بر روی وضعیت صنایع دستی منطقه بودند ، در روستای « پازنان سپیدار» از توابع بویراحمد به پیرزنی هنرمند به نام « گل گل آزاد گل » برخوردند که مشغول بافت نوعی دست بافته زیبا و با ارزش بود.
ساخت این دست بافته را که اکنون گچمه نام دارد ، در آن زمان به جز وی کس دیگری نمی دانست. کارشناسان صنایع دستی کهگیلویه و بویراحمد بعد از این شناسایی و اطلاع یافتن از دانش بافت آن برای رواج این دست بافته و جلوگیری از نابودی این هنر جدید، کارگاهی آموزشی را با مربیگری همان هنرمند و در همان روستا راه اندازی کردند. تعدادی از بانوان علاقه مند به فراگیری این صنعت دستی در کارگاه آموزش دیدند و بدین ترتیب صنعت دستی گچمه رواج یافت.
دیری نگذشت که استاد مبتکر این هنر به دیدار حق شتافت، اما هنر ابتکاری وی با مرگش از میان نرفت و به نسل امروزی انتقال یافت.

کاربردها

اگر چه هنوز به خاطر تولد تازه این هنر، برای بسیاری از مردم بافت گچمه تازگی دارد، اما گچمه به یکی از دست بافته های ارزشمند تبدیل شده است.این هنر تازه تولد یافته نشانگر ذوق و سلیقه بانوان زحمتکش منطقه وغنی بودن سنتها و آداب و رسوم اهالی کهگیلویه وبویراحمد است.  این هنر ارزشمند محصول دسترنج بانوان عشایر منطقه است که اکنون به بازارهای جهانی راه یافته است.
عشایر کهگیلویه و بویراحمد از گچمه برای زیرانداز، رویه پشتی و تزئین چادرها و خانه های خود استفاده می کنند. این صنعت دستی از نظر اقتصادی و اشتغالزایی برای بافندگان آن اهمیت ویژه ای دارد و بازار آن نیز پررونق است
میزان تولید گچمه بستگی به میزان سفارش به ویژه برای صادرات دارد. به علت کیفیت بالای این دست بافته تجار آن را برای صادر کردن به خارج خریداری می نمایند و به همین خاطر میزان تولید آن بستگی به سفارش همین تجار دارد.