حلب در مسیر آزادی، سفارت ایران همچنان خالی

خالی ماندن پست سفارت جمهوری اسلامی ایران در جمهوری عربی سوریه در حالی به درازا کشیده شده است که از یک طرف، بر اساس روال مرسوم و جا افتاده در دستگاه دیپلماسی کشور، پیش از پایان ماموریت سفیر در هر کشوری جایگزین وی معلوم و بلافاصله اعزام می شود و از طرف دیگر ...

بخش سیاست تبیان

سفارت کشورمان در سوریه بعد از حدود دو ماه همچنان بدون سفیر اداره می شود؛ در این بین، وزارت خارجه همچنان مشغول چانه زنی با رئیس دولت برای جلب نظر وی است. در حالی که حدود دو ماه از پایان ماموریت سفیر کشورمان در سوریه و بازگشت وی به ایران می گذرد، هنوز خبری از انتصاب فرد جایگزین در این سفارت حساس در دست نیست.

25 مهرماه امسال بود که دیدار خداحافظی «محمدرضا رئوف شیبانی» سفیر کشورمان با «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه برگزار شد و از زحمات وی در مدت 5 سال مسئولیت سفارت آنهم در حساس ترین شرایط منطقه و سوریه، تقدیر شد.

از همان زمان، گزینه های مختلفی به عنوان جایگزین شیبانی در محافل سیاسی و رسانه ای داخلی مطرح شد که محتمل ترین آنها «حسین شیخ الاسلام» سفیر ایران در سوریه در اوایل دهه 70 بود؛ به ویژه اینکه با کنار رفتن وی از سمت مشاور رئیس و مدیرکل امور بین الملل مجلس شورای اسلامی و انتصاب بعنوان مشاور وزیر امور خارجه، این گمانه تقویت شد، اما شیخ الاسلام در واکنش به این خبرها تنها به بیان این نکته بسنده کرد که تاکنون صحبتی در این رابطه با من نشده و طبیعتا حکمی نیز ابلاغ نشده است.

خالی ماندن پست سفارت جمهوری اسلامی ایران در جمهوری عربی سوریه در حالی به درازا کشیده شده است که از یک طرف، بر اساس روال مرسوم و جا افتاده در دستگاه دیپلماسی کشور، پیش از پایان ماموریت سفیر در هر کشوری جایگزین وی معلوم و بلافاصله اعزام می شود؛ بنابراین زمان پایان ماموریت محمدرضا شیبانی هم برای مدیران وزارت امور خارجه مسئله غیرمنتظره ای نبوده است که یکباره با آن مواجه شوند. از سوی دیگر، سوریه هم که از تابستان 1390 تاکنون درگیر فتنه دست پخت جریان غربی، عبری و عربی شده است، کشوری نیست که مهمترین حامیش دو ماه در آن سفیر نداشته باشد.

همین مسئله باعث شد تا در جلسه علنی چهارشنبه هفته گذشته مجلس شورای اسلامی، 10 نماینده در تذکر کتبی به محمدجواد ظریف خواستار تسریع در تعیین سفیر جمهوری اسلامی ایران در سوریه با توجه به وضع حساس این کشور شدند و بر اهمیت حضور سفیر در پیگیری مسائل بین دو کشور تاکید کردند. 10 نماینده ای که در میان آنها چهره های شاخص اصلاح طلب همچون مصطفی کواکبیان و علیرضا محجوب هم دیده می شود. به گفته حجت الاسلام سیدصادق طباطبایی نژاد دبیر گروه دوستی پارلمانی ایران و سوریه و از امضاکنندگان این تذکر، «سوریه جایی نیست که کشور ما دو ماه در آن سفیر نداشته باشد و مدام برای انتصاب سفیر با رئیس جمهور چک و چانه زده شود؛ این مسائل به گونه ای نیست که از قبل قابل پیش بینی نباشد، به گونه ای که می توانستند پیش از پایان ماموریت آقای شیبانی، فرد جایگزین وی را قطعی کنند تا دو ماه سفارتخانه بدون سفیر نباشد.»

آدرس غلط به بدخواهان منطقه ای و بین المللی با یک تعلل!

هرچند تاکنون وزارت امور خارجه تنها به این پاسخ بسنده کرده است که روند انتصاب سفیر تهران در دمشق در جریان است! اما نمی توان واقعیت ها و آثار ناخوشایند این تعلل عجیب را ندید و از آن فرار کرد.

شاید اولین و مهمترین پیام این تعلل دو ماهه آنهم در این شرایط حساس منطقه و به ویژه سوریه و عراق به عنوان دو کشور درگیر فتنه تکفیری ها، دامن زدن به شائبه کمرنگ شدن حمایت دولت ایران از محور مقاومت در سوریه و خرسندی بدخواهان منطقه ای و بین المللی باشد. این مسئله وقتی با کنارگذاشتن حسین امیرعبداللهیان معاون سابق عربی و آفریقای وزارت خارجه هم همراه می شود، ناخواسته فضا را برای این ذوق زدگی دشمن بیش از قبل فراهم می کند.

هرچند مقامات سوری و رزمندگان ارتش و بسیج مردمی این کشور هم می دانند که حضور جمهوری اسلامی ایران در سوریه و کمک مستشاری به این کشور در دفاع از حریم اهل بیت (ع)، سیاستی راهبردی و فراتر از سیاست این دولت و آن دولت است که هیچ گاه کمرنگ نخواهد شد، اما خالی گذاشتن جایگاه سفیر آنهم در مدت دو ماه، به تدریج اثر منفی خود را خواهد گذاشت؛ این اثر منفی در نگاه های نگران برخی شخصیت های رسمی و دولتی در سوریه دیده می شود که نمونه هایی از آن، در روزهای گذشته نیز بدست خبرنگاران مهر رسیده است.

پیامد دوم این تعلل دیپلماتیک که در ادامه پیامد قبلی قرار دارد، دامن زدن به شائبه و شایعه تعارض میان دولت و حاکمیت در جمهوری اسلامی ایران در زمینه حمایت از مقاومت سوریه بعد از 5 سال و نیم مقاومت این کشور است.

از سوی دیگر، در حالی که مدام از سوی ایران بر حل سیاسی بحران سوریه تاکید و برای نقش آفرینی در این جریان اعلام امادگی می شود، نداشتن سفیر به عنوان عالی ترین نماینده سیاسی کشور در محل بحران، در کمترین اثر خود، باعث تضعیف پیگیری های در سطوح بالا و رایزنی های دیپلماتیک می شود؛ به ویژه اینکه، در برخی جبهه ها در سوریه از جمله در حلب توفیقات بزرگی در حال رقم خوردن است و عدم حضور سفیر ایران در آیین ها و جشن های سیاسی پیروزی، تناسبی با نقش آفرینی اثرگذار مستشاران ایرانی در کسب این پیروزی ندارد.

علاوه بر این، نباید فراموش کرد که با برقراری ثبات تدریجی و نسبی در سوریه و وجود امنیت در برخی نقاء شرط حضور موثر اقتصادی و تجاری ایران و رایزنی های گسترده در این کشور، حضور سفیر و مدیریتی فراتر از کاردار یا سرپرست است؛ اهمیت این عامل وقتی روشن تر می شود که به گفته برخی نمایندگان مجلس که در هفته های اخیر به سوریه سفر کرده اند، سفارت کشورمان عملا رها شده و با روزمرگی پیش می رود!

نکته مهم دیگر اینکه در شرایطی که برخی کشورهای غربی که در آغاز بحران خودساخته شان برای سوریه، سفارتخانه های خود را تعطیل کرده و سفرایشان را فراخوانده بودند، این روزها در حال اعزام مجدد مسئولان سیاسی و فعال کردن سفارتخانه های خود از جمله از حوزه اروپای شرقی - هستند، بلاتکلیف رها شدن صندلی سفیر جمهوری اسلامی ایران به عنوان اصلی ترین کشور حامی مقاومت مردمی و دولت قانونی سوریه، بر پیامدهای منفی ذکر شده، خواهد افزود.

درد مشترک سفارت ایران در سوریه، عمان و یمن

این تنها وضعیت سفارت ایران در سوریه نیست؛ سفارت کشورمان در دو کشور حساس و راهبردی دیگر منطقه نیز به وضعیتی مشابه مبتلاست.

بیش از دو سال از انتصاب سفیر جدید ایران در یمن می گذرد، اما بدلیل آنچه عدم امکان سفر به این کشور خوانده می شود، وی هنوز در سفارتخانه مستقر نشده است؛ در حالی که طی این مدت سفارت با کاردار اداره شده و چند ماه هم پیش هم کاردار جدید منصوب و اعزام شده است، اما مشخص نیست چگونه کاردار امکان سفر به یمن را دارد و این مسیر برای آقای سفیر فراهم نیست؟!

از سوی دیگر، سفارت کشورمان در عمان نیز از خردادماه امسال و با پایان ماموریت علی اکبر سیبویه، با سرپرست اداره می شود و خبری از سفیر جدید نیست. این موضوع وقتی بیشتر مایه تاسف می شود که بدانیم عمان در میان کشورهای حاشیه خلیج فارس، روابط سنتی خوب خود با ایران را حفظ کرده و بویژه در ایام مذاکرات هسته ای نقش آفرین بوده است.

چانه زنی با آقای رئیس برای انتصاب سفیر جدید در سوریه

بررسی های خبرنگارمهر از منابع آگاه حکایت از آن دارد که بعد از بازگشت محمدرضا رئوف شیبانی از سوریه، وزیر امور خارجه «حسین شیخ الاسلام» را رسما به حجت الاسلام حسن روحانی معرفی کرده که با مخالفت رئیس جمهور مواجه شده و موضوع منتفی شده است!

بعد از آن، فرد دیگری به رئیس دولت پیشنهاد شده که این بار نیز با مخالفت وی مواجه شده و گویا این ماجرا هنوز سر دراز دارد. تدبیر و تعقل حکم می کند در روزگاری که ارتش سوریه و گروه های هم پیمانش، بیش از پیش بر مدار توفیقات جلو می روند، آقایان دیپلمات هم حداقل جایی برای خود در عکس های یادگاری فراهم کنند.