رودکی، ابداع کننده رباعی

رودکی علاوه بر این که پدر شعر فارسی است باب کننده رباعی نیز هست.

موسی عصمتی می گوید: افراد دیگری قبل از رودکی مانند فیروز مشرقی، محمد وصیف سیستانی، ابوسلیک گرگانی و ... پیشگامان شعر فارسی بودند اما رودکی را پدر شعر فارسی نام نهادند.
او افزود: اشعار رودکی به لحاظ کمیت و کیفیت نسبت به شاعران گذشته برتری خاص داشت و نیز آغازگر شعر فارسی با کیفیت مطلوب بود و شعر شاعران گذشته از حیث استحکام و روانی به هیچ عنوان به اشعار رودکی نزدیک نبود.
این شاعر مشهدی اظهار کرد: رودکی در قالب هایی از جمله: قصیده، رباعی، مثنوی و غزل شعر سروده است و در قصایدش بیش تر مدح را می توان مشاهده کرد چرا که در اشعار او نشانی از تملق وجود ندارد.
عصمتی گفت: در قصاید رودکی، غزلیات و رباعیات او بیشتر فضای پند و اندرز وجود داشت و این که نسبت به دنیا طوری رفتار کنیم که از قافله عقب نمانیم؛ در واقع وقت را مغتنم می شمارد و آن را به دیگران هم سفارش می کند و می گوید:

زمانه پندی آزادوار داد مرا                                زمانه را چو نکو بنگری همه پند است
به روز نیک کسان گفت که تا غم نخوری                بسا کسا که به روز تو آرزومند است

او در ادامه تصریح کرد: از صور خیال اشعار رودکی می توان به تشبیهات و استعاره های ساده اشاره کرد و یکی از مشخصه های شعر رودکی، سبک خراسانی است. رودکی گرایش زیادی به کلمات فارسی زبان ساده و تشبیهات عینی داشت و کلمات عربی در شعرش کمتر دیده می شود.
این شاعر گفت: از آثار منظوم رودکی می توان به کلیله و دمنه و سندبادنامه اشاره کرد که از این آثار چیز زیادی در دست نیست.
وی همچنین اظهار کرد: از مشخصه های بارز رودکی که در مورد آن بحث های زیادی می شود نابینایی اوست که عده ای معتقدند این شاعر نابینای مادرزاد بوده و بعضی از افراد هم بر این امر تاکید دارند که در اواخر عمر به علت کهولت سن یا شکنجه نابینا شده است و در اینکه او نابینا بوده هیچ تردیدی نیست. ناصرخسرو می گوید:

اشعار زهد و پند بسی گفته است               آن تیره چشم شاعر روشن بین

عصمتی بیان کرد: رودکی در دوران امیرنصر سامانی زندگی می کرد و محبوبیت او به طوری بود که در دربار این پادشاه به ثروت انبوهی رسید.
او در ادامه گفت: افسانه هایی را ذکر کرده اند که جریان سفر امیر نصر به هرات مدت زیادی به طول انجامید و درباریان و لشکریان او جرات نداشتند که به پادشاه خود تذکر دهند که به بخارا برگردد، اما رودکی با سرودن شعر:

              بوی جوی مولیان آید همی                  یاد یار مهربان آید همی

چنان امیر نصر را به شوق واداشت که بدون اینکه کفش بپوشد، سوار بر اسب و راهی بخارا شد.