حکم قرآنی که در خانه ای خوانده نمی شود!

اگر قرآنی در خانه باشد ولی خوانده نشود، آیا ساکنان آن خانه گناهکارند؟! آیا به قرآنی که خوانده نمی شود، خمس تعلق می گیرد؟

فرآوری: حجت الاسلام تیموری - بخش احکام اسلامی تبیان

1. در عرف گفته می شود که قرآن های موجود در منزل حتماً باید یک بار در سال باز گردند و خوانده شوند و چنانچه روی قرآن غبار بنشیند افراد آن خانه معصیت کرده اند. حدیث و روایت و حکمی در این خصوص ندیده ام. راهنمایی بفرمایید.

2. حکم خمس این مورد را هم بیان بفرمایید که ظاهراً کتابی که در خانه داشته باشیم و در یک سال استفاده نگردد باید خمس پرداخته شود؟ و آیا قرآن هم مشمول این موضوع می گردد و یا حکم سنگین تری دارد؟ موونه آن چه می شود؟ شاید بتوان از روایت زیر فهمید که چنین کاری پسندیده نیست و در شأن یک مسلمان نمی باشد:
امام صادق(علیه السلام) می فرماید: «سه چیز به درگاه خداوند عزیزِ جلیل شکایت می برند: مسجد خرابى که اهلش در آن نماز نخوانند، عالمى که میان جاهلان باشد [و از او استفاده اى نشود] و قرآنى که رها شده و بر آن گرد و غبار نشسته و از رویش خوانده نشود».ابن فهد حلّی، جمال الدین احمد بن محمد، عدة الداعی و نجاح الساعی، ص 290، دار الکتب الاسلامی، چاپ اول، 1407ق.

با این وجود، این روایت بیشتر ناظر به آن است که در هر خانه ای باید تلاوت قرآن به گوش برسد، نه آنکه لزوماً تمام قرآنهای موجود در خانه خوانده شوند.
البته جدا از این روایت، شاید ادب اقتضا کند که تا امکان دارد تمام قرآن های موجود خوانده شوند، اما به هر حال نمی توانیم به فردی که تمام قرآنهای منزلش را نخوانده گناهکار بگوییم، زیرا اصل خواندن قرآن امری واجب نیست که تارک آن را گناهکار بدانیم.

2. قرآن جزو مؤونه های ضروری زندگی محسوب می شود و خمس ندارد. به طور کلی؛ اگر کتاب ها، مورد نیاز و براى مراجعه و مطالعه بوده و مقدار آن هم مناسب شأن عرفى باشد، خمس ندارد، حتى اگر در سال های بعد استفاده شود. و برخی از فقها ،آیت الله سیستانی. گفته اند اگر تا سر سال از آنها استفاده مناسب نشود خمس دارد.

استفتائاتی مربوط به خمس مطابق با  فتاوای مقام معظم رهبری:

س73: بنده بعد از بازنشسته شدن هر ماه حقوقی را دریافت می كنم و هر مدت یكبار مبلغی را به عنوان حق همسر دریافت و به او پرداخت می كنم. ولی او آن را در بانك نگه می دارد. آیا به این پول خمس تعلّق می گیرد یا خیر؟

ج) حق همسر كه از طرف اداره استخدامی مربوطه به او می پردازند، یا همسر به او هدیه می کند خمس ندارد، اگرچه پس انداز كند و سال بر آن بگذرد.

س74: آیا به مالی که انسان برای تحصیل درآمد و انجام معاملات تجاری مصرف می کند، خمس تعلّق می گیرد یا خیر؟

ج) آنچه را که از درآمد سال برای به دست آوردن درآمد از کارهای تجاری و غیر آن مصرف می کند از قبیل هزینه های انبارداری، حمل و نقل، وزن کردن، واسطه معامله و مانند آن، از درآمد همان سال استثنا می شود و خمس ندارد.

س75: شخصی ملکی را با مال غیر مخمّس به قیمت بالایی خریده و مبلغ زیادی هم خرج اصلاح و تعمیر آن کرده است و بعد آن را به فرزند غیر بالغ خود هبه کرده و به طور رسمی به اسم او نموده است، با توجه به اینکه آن فرد در قید حیات است، مسأله خمس مکلّف مذکور چگونه است؟

ج) اگر آنچه را برای خرید ملک و اصلاح و تعمیر آن صرف کرده، از درآمدهای سال باشد و بخشش آن ملک به فرزندش در همان سال و متناسب با شأن عرفی او باشد، خمس ندارد. در غیر این صورت واجب است که خمس آن را بدهد.

س76: آیا جایز است که انسان مالی را قبل از گذشت سال بر آن، به همسرش هدیه دهد، با آن كه می داند وی آن مال را برای خرید خانه در آینده و یا مخارج ضروری، ذخیره خواهد کرد؟

ج) این کار جایز است و مالی که به همسرتان بخشیده اید، اگر به مقداری باشد که عرفاً مناسب شأن شما و افراد مانند شماست و بخشش صوری و به قصد فرار از خمس هم نباشد، خمس ندارد.

س77: به دخترم یک واحد مسکونی به عنوان هدیه عروسیش داده ام، آیا این واحد مسکونی خمس دارد؟

ج) اگر هبه واحد مسکونی که به دخترتان بخشیده اید، عرفاً مطابق شأن شما محسوب شود، و در بین سال خمسی بخشیده باشید، دادن خمس آن واجب نیست.

س78: اگر به عنوان شیربها برای داماد اجناسی را تعیین كنند كه به عنوان جهیزیه بخرد آیا بر این اجناس كه بیشتر از یك سال بدون استفاده می مانند خمس تعلّق می گیرد؟

ج) اگر اجناس مذکور را خریده و به عروس یا خانواده آنها تحویل داده است، خمس آن بر هیچ یک واجب نیست.
س79: بعضی اوقات تعدادی بن كالا یا بن كتاب به ما هدیه می دهند. از آن جا كه به هدیه خمس تعلّق نمی گیرد و بن بعنوان پول نقد برای فروشگاه ها محسوب می شود، آیا می توانم بن ها را با پول نقد معادل آن از درآمد جاری ام جابجا كرده و به عنوان پول مخمّس پس انداز كنم؟ یا با دست گردان كردن و خرید و فروش صوری یا واقعی با فردی دیگر این كار را انجام دهم؟

ج) عمل مذکور موجب سقوط خمس از درآمد نمی شود مگر در صورتی که واقعاً با رعایت مقررات مربوطه به دیگری فروخته شود که در این صورت به پول فروش آن خمس تعلّق نمی گیرد.

س80: کتاب هایی که دانشجو از مال پدر خود یا از وامی که دانشگاه به دانشجویان می دهد، می خرد و منبع درآمدی هم ندارد، آیا خمس دارد؟ در صورتی که بداند پدر خمس پول کتاب ها را نداده، آیا پرداخت خمس آن واجب است؟

ج) کتاب هایی که با پول وام و یا با پولی که پدر به او بخشیده، خریده شده است، خمس ندارد.

س82: آیا به بن کارمندی و یا به اجناسی که از طریق بن کارمندی خریداری می شود خمس تعلّق می گیرد؟
ج) هدیه و بخشش خمس ندارد.

منبع:

اسلام کوئیست

سایت مقام معظم رهبری