با خانم دکتر معصومه همت یار، متخصص بیماری‌های کودکان و عضو هیات علمی دانشگاه، در مورد علل شایع دل درد در کودکان، علائم آن و اقدامات لازم جهت تشخیص و درمان آن گفتگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

«گاستروانتریت» یا التهاب معدی-روده ای

التهاب معدی - روده ای التهاب مربوط به معده و روده ها است که از طریق عفونت‌های ویروسی (مانند روتاویروس) یا عفونت‌های باکتریایی (مانند سالمونلا و شیگلا) در بدن ایجاد می‌شود. عفونت روتاویروس (آنفلوآنزای معده) در کودکان شایع بوده و می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند.

علائم بالینی کودک

کودکان مبتلا به التهاب معدی روده ای دچار دل درد، تب، استفراغ و اسهال می‌شوند. در شیرخواران این مشکل اهمیت بیشتری دارد، چون ممکن است به علت اسهال دچار کم آبی بدن شوند، بخصوص اگر استفراغ و تب نیز داشته باشند. بنابراین لازم است که در طول روز بطور مرتب به آنها آب و مایعات و سرم خوراکی داده شود.

با تشخیص پزشک داروهای ضداستفراغ و یا آنتی بیوتیک در موارد اسهال های باکتریایی به کودک داده می شود. در صورت مشاهده بی‌حالی، استفراغ مکرر، اسهال شدید و با دفعات زیاد، خون داخل مدفوع، عدم تحمل خوراکی و یا علائم کم آبی بدن در کودک باید سریعا وی را به پزشک رساند.

آپاندیسیت

آپاندیسیت التهاب ناگهانی آپاندیس است. آپاندیس زائده ای است که در بخش انتهایی روده بزرگ قرار دارد و هیچ گونه کارکرد خاص و ضروری برای آن شناخته نشده است.اما همین بخش بلااستفاده گاه دچار التهاب شده و مشکل زا می‌شود.

علائم بالینی کودک

در این صورت کودک دچار درد ناگهانی و شدید در ناحیه پایین و راست شکم، درست در بالای کشاله ران می شود. ممکن است درد به طور ناگهانی شروع شده و یا به صورت موذیانه در عرض چند هفته و تبی که از 38.5 درجه بالاتر نمی رود خود را نشان دهد. همچنین ممکن است درد در ناحیه راست نباشد و همین مسئله تشخیص آن را دشوار می کند. اگر درد کودک خفیف و قابل تحمل باشد، باید اقدامات تشخیصی از جمله سونوگرافی یا اسکن شکم صورت بگیرد.

عفونت ادراری

عفونت مجاری ادراری اغلب منشا باکتریایی ( باکتری ای کولی ) دارد. این مسئله زمانی که کودک هنوز رعایت بهداشت را به درستی یاد نگرفته است، یعنی نمی تواند به درستی ناحیه تناسلی را شستشو دهد (بخصوص در دخترها) بروز می کند. البته عفونت دستگاه ادراری ممکن است تحتانی یا فوقانی باشد. در صورت اول مثانه و حالب ها و در نوع دوم کلیه‌ها درگیر می‌شوند. عفونت ادراری معمولا در کودکان زیر شش سال و بویژه در دختران دیده می‌شود.

علائم بالینی کودک

علائم عفونت ادراری بسته به سن کودک متفاوت است. علائم در شیرخواران غیر اختصاصی است و می‌تواند به صورت تب ‌ای بدون علت و مکرر، عدم وزن گیری یا کاهش وزن کودک، بی اشتهایی، اسهال و استفراغ مکرر، بوی بد ادرار، تغییر دفعات ادرار کردن تظاهر کند.

در کودکان بزرگ‌تر عفونت تحتانی دستگاه ادراری به صورت تب خفیف، سوزش و تکرر ادرار، درد ناحیه پایین شکم، بی‌اختیاری ادراری بروز می‌کند. عفونت فوقانی دستگاه ادراری به صورت تب شدید، دل درد، استفراغ و بی‌اشتهایی تظاهر می‌کند. والدین باید در صورت مشاهده ی این علائم در کودک خود به پزشک مراجعه کنند.

فتق کشاله ران مادرزادی

گاهی پیش می‌آید که در برخی پسرها حفره پریتوئن (پرده نازکی که داخلی‌ترین لایه جداره شکم را می‌پوشاند و احشای شکمی در آن قرار دارند) که باید در دوره جنینی بسته شود باز می‌ماند. در نتیجه قسمتی از روده وارد این حفره شده و باعث فتق می‌شود.

علائم بالینی کودک

فتق کشاله ران معمولا علامت بالینی ندارد، اما در صورت گیر کردن روده ها در داخل فتق، درد شدید و قرمزی در ناحیه بروز می‌کند که در صورت عدم برطرف شدن آن می‌تواند منجر به نکروز (مرگ بافت) روده شود که بسیار خطرناک و کشنده است. در این موارد عمل جراحی فتق باید به صورت اورژانسی صورت بگیرد.

استرس

دل جایگاه احساسات و عواطف است. گاهی به دلیل مسائل خانوادگی مانند تولد کودکی دیگر، روابط تنش آمیز والدین، ترس از مدرسه، ترس از معلم و غیره کودک دچار دل درد می‌شود.

علائم بالینی کودک

در این صورت کودک از دل دردهایی که ایجاد و سپس برطرف می شوند، شکایت می‌کند. با وجود اینکه این نوع دل درد مسئله اورژانسی نیست، اما باید نسبت به رفع آن اقدام کنید، چون احساس ناخوشی باعث کاهش تمرکز کودک خواهد شد.

بهتر است با کودک در خصوص مسائلی که ناراحتش کرده صحبت کرده و مشکلات روحی وی را حل کنید. گاهی کودکان به راحتی در خصوص ترس‌ها و نگرانی‌هایشان صحبت می‌کنند. اما همیشه مسئله به این سادگی نیست و اگر لازم می‌دانید باید از یک متخصص روانشناس مشورت بگیرید.

یبوست

یکی از رایج ترین عوامل ایجادکننده دل درد در کودکان یبوست است.عوامل متعددی در بروز یبوست در کودکان دخالت دارند. گاه ممکن است کودک به دلیل تمیز نبودن توالت مدرسه و نبودن امکان شستشوی مناسب از دستشویی رفتن خودداری کند. در این صورت نمی‌تواند وقت لازم را برای برطرف کردن نیازهای خود داشته باشد و روده بزرگ به طور کامل تخلیه نمی‌شود. مدفوع دفع نشده در روده باقی می‌ماند و خشک می‌شود. در نتیجه دفع آن با سختی بیشتری انجام می‌شود.

علائم بالینی کودک

کودکان مبتلا به یبوست، از اسپاسم‌های شکمی کمابیش شدید شکایت می‌کنند. همچنین گازهای بدبویی در این کودکان تولید می‌شود. شکم کودکان دچار یبوست سفت است. معمولا دردهای شکمی در طول روز ایجاد و شب‌ها تسکین پیدا می‌کند.

خوشبختانه در اکثر موارد، مسئله یبوست موقتی است و برطرف می‌شود. در این صورت با رعایت بهداشت و داشتن تغذیه مناسب یبوست رفع می شود. اما اگر با رعایت اصول ذکر شده مشکل از بین نرفت، باید به پزشک مراجعه کرد. اگر کودک درد بسیار شدیدی داشته باشد، شکمش متورم و دردناک شده باشد، و یا به طور مکرر دچار استفراغ شود، لازم است که فورا او را به اورژانس رساند.
ادامه دارد...