تبیان، دستیار زندگی
گاهی ممکن است این گونه افراد از جهت عقیده و بینش دینی آدم خوب و خوش فکری باشند. اما به دلیل غفلت از حکم شرعی و نا آگاهی از دستور قرآن این گونه کار ها را انجام دهند یا از باب این که جوک گفتن و شوخی کردن و مؤمنان را خنداندن از نظر شرعی کاری پسندیده است و گا
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

احکام توهین و مسخره کردن!

آیا لازم است به کسانی که به مقدسات توهین می کنند، جواب دهیم؟

روشن است که انسان تابع عقل صرف نیست. و غفلت از این نکته سبب می شود که تصور کنیم در هر جایی که منطق روشن وجود دارد، باید همگان آن را بپذیرند. در حالی که در واقعیت، شاید عموم مردم در بسیاری از مواقع، به حکم عقل پایبند نیستند. بلکه به دنبال گرایشاتی می روند که عقل بر خلاف آن حکم می کند و اگر بخواهند صادقانه دلیل کار خودشان را بگویند، خواهند گفت این گونه کردم چون دلم خواست!

فرآوری: حجت الاسلام تیموری - بخش احکام اسلامی تبیان

توهین، مسخره کردن، استهزاء

از نمونه های ساده و دم دستی آن می توان خوردن غذاهای مضر و سیگار کشیدن و ... را مطرح نمود. که شخص با توجه به آگاهی و یقین به ضرر و مخالفت عقل با آن عمل، انجامش می دهد؛ چون نتوانسته با عقل خود گرایشاتش را مهار کند.

این امر تا جایی پیش می رود که فرعون در درون معجزه الهی ایستاده و می بیند که خدا به خاطر حضرت موسی علیه الاسلام  دریا را شکافته! ولی همچنان دست از مخالفت بر نمی دارد و با چنین معجزه ای به دنبال کشتن موسی است.

پس با این توضیح مشخص می شود که بحث و گفتگو فقط در جایی معنا دارد که ملاک عقلانیت است. که در چنین جایی باید حق را آن قدر واضح و شفاف بیان کرد که هیچ ابهامی باقی نماند:
 لِیَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَنْ بَیِّنَةٍ وَ یَحْیى مَنْ حَیَّ عَنْ بَیِّنَةٍ وَ إِنَّ اللَّهَ لَسَمیعٌ عَلیمٌ (۴۲  انفال) تا آنها كه هلاك (و گمراه) مى شوند، از روى اتمام حجّت باشد و آنها كه زنده مى شوند (و هدایت مى یابند)، از روى دلیل روشن باشد و خداوند شنوا و داناست.

لِیَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَنْ بَیِّنَةٍ وَ یَحْیى مَنْ حَیَّ عَنْ بَیِّنَةٍ وَ إِنَّ اللَّهَ لَسَمیعٌ عَلیمٌ (۴۲ انفال) تا آنها كه هلاك (و گمراه) مى شوند، از روى اتمام حجّت باشد و آنها كه زنده مى شوند (و هدایت مى یابند)، از روى دلیل روشن باشد و خداوند شنوا و داناست

ولی در جایی که تمسخر و استهزاء مد نظر قرار گرفته، مومنان حق حضور ندارند:

وَ إِذا رَأَیْتَ الَّذینَ یَخُوضُونَ فی آیاتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّى یَخُوضُوا فی حَدیثٍ غَیْرِهِ وَ إِمَّا یُنْسِیَنَّكَ الشَّیْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرى مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمینَ (۶۸  انعام) هر گاه كسانى را دیدى كه آیات ما را استهزا مى كنند، از آنها روى بگردان تا به سخن دیگرى بپردازند! و اگر شیطان از یاد تو ببرد، هرگز پس از یاد آمدن با این جمعیّت ستمگر منشین.

بیان دستور فوق خطاب به پیامبر مکرم اسلام صلوات الله علیه جای هیچ گونه توجیهی برای باقی ماندن در چنین جمع هایی را باقی نمی گذارد.

و می توان گفت که اثر منفی دیدن توهین به مقدسات (اعم از کاریکاتور و فحاشی و طنز و ...) از اثر منفی دیدن عکس های مستهجن بدتر است. چرا که آن تمسخرها، ریشه های بنیادین تری را در انسان هدف گرفته و اعتقاد او را فرو می پاشاند. حال آنکه وقتی اعتقادات باقی باشند، شخصی که به خاطر غرایز دچار گناه شده، قطعا به سراغ توبه خواهد رفت.

و بدترین حالت وقتی رخ می دهد که انسان مداوم خود را در معرض این توهین ها قرار دهد که همین تکرار، سبب عادی شدن آن برای فرد شده و مثل ویروسی تمام اعتقادات او را متزلزل می کند.

من کسانی را می شناسم که دیگران را مسخره می کنند تا بخندند و وقتی اعتراض می کنیم میگن ما یک چیزی میگیم که همه بخندند وخوشحال باشیم بد اومدن که نداره چه کنم با اینها که بدشون هم نیاد:

گاهی ممکن است این گونه افراد از جهت عقیده و بینش دینی آدم خوب و خوش فکری باشند. اما به دلیل غفلت از حکم شرعی و نا آگاهی از دستور قرآن این گونه کار ها را انجام دهند یا از باب این که جوک گفتن و شوخی کردن و مؤمنان را خنداندن از نظر شرعی کاری پسندیده است و گاهی از آن به عنوان یک امر عبادی و مستحبی یاد می شود ، این کار را انجام دهند .

بنا براین می توانید با تمسک جستن و وسیله قرار دادن این موضوع با رعایت احترام و تواضع حقیقت مطلب را برایش بازگو کنید مثلا بگویید از این که با جوک گفتن و شوخی کردن خود مؤمنین را می خندانید و دل شان را شاد می کنید ، کار خوبی است . حتی در برخی روایات آمده: « ادخال السرور فی قلوب المؤمنین عباده ؛ دل مؤمنان را مسرور و شاد کردن عبادت است» .
انبیا و ائمه ما نیز خوش طبع و اهل شوخی بودند ، اما شما که آدم متشرع و متدین و دوستدار امامان علیهم السلام هستید ، چه خوب است در شوخی های خود موازین دینی و دستورات پیامبر و ائمه (ع) را هم رعایت کنید. تا با این کار هم رضایت و خشنودی خدا و پیامبر و ائمه (ع) را همراه داشته باشید ؛ هم رضایت و خوشحالی دوستان را ببینید .
وقتی دل عده ای را با شوخی های خود شاد می کنید، سعی کنید دل عده دیگری را نشکنید . آن ها را از خود رنجیده خاطر نکنید. اگر زمینه دینی مناسب و قوی در وی سراغ دارید، مطالب زیر را برای او بازگو کنید ، زیرا ممکن است واقعا از حکم دینی با خبر نباشد.با زبان نرم و رعایت احترام مناسب به او بگویید :

مسخره کردن دیگران و بردن آبروی دیگران برای خنداندن اهل جلسه حرام و از گناهان کبیره می باشد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

إِذا رَأَیْتَ الَّذینَ یَخُوضُونَ فی آیاتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّى یَخُوضُوا فی حَدیثٍ غَیْرِهِ وَ إِمَّا یُنْسِیَنَّكَ الشَّیْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرى مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمینَ (?? انعام) هر گاه كسانى را دیدى كه آیات ما را استهزا مى كنند، از آنها روى بگردان تا به سخن دیگرى بپردازند! و اگر شیطان از یاد تو ببرد، هرگز پس از یاد آمدن با این جمعیّت ستمگر منشین

انَّ الرَّجُلَ یَتَكَلَّمُ بِالْكَلِمَةِ یُضْحِكُ بِهَا النَّاسَ(او جلساؤه ) یَهْوِی بِهَا أَبْعَدَ مِنَ الثُّرَیَّامحجه البیضا ، ج5 ، ص207.
آدمی که سخنی می گوید که همنشینانش بخندند، با آن خنده ارزش او ساقط می شود همانند سقوط کسی یا چیزی که از دورترین ستاره ثریا سقوط کند .
خنداندن مردم اشکال ندارد به شرطی که در آن غیبت ، تهمت ، تمسخر و اذیت و ناراحت کردن وجود نداشته باشد . حضرت خطاب به ابوذر می فرماید :
یَا أَبَا ذَرٍّ وَیْلٌ لِلَّذِی یُحَدِّثُ فَیَكْذِبُ لِیُضْحِكَ بِهِ الْقَوْمَ وَیْلٌ لَهُ وَیْلٌ لَهُ وَیْلٌ لَهُ ؛ وسایل الشیعه ، ج12 ، ص 251.

ای ابوذر !وای از عذاب آن کسی که با دروغ سر هم کردن می خواهد مردم را بخنداند . وای بر او. وای بر او . وای بر او.
از نظر علمای اخلاق، مسخره کردن دیگران نوعی بیماری روحی و روانی است.
از نظر قرآن یکی از گناهان بزرگ مسخره کردن و استهزای دیگران است. قرآن فرموده است: "ویل لکلّ همزه لمزه؛ وای به کسی که دیگران را مسخره می کند و از دیگران عیب جویی می کند. با چشم و ابرو دیگران را مورد تمسخر قرار می دهد".
در سوره حجرات فرمود: " یا ایها الذین آمنوا لا یسخر قوم من قوم عسی ان یکونوا خیراً منهم؛4. حجرات (49) آیه 11.
ای کسانی که ایمان آورده اید! نباید بعضی از شما بعضی دیگر را مسخره کند، شاید آنان بهتر از شما باشند".
در جریان معراج، پیامبر اکرم صلوات الله علیه گروهی را دید که لبان شان مانند لبان شتر آویزان بود. این افراد گوشت بدن خویش را قیچی می کردند و در دهان خود می جویدند. از جبرئیل سؤال کرد: اینان چه گروهی هستند؟ او گفت: اینان کسانی بودند که دیگران را عیب جویی می کردند . با زبان و چهره دیگران را مسخره می کردند.5. بحارالأنوار، ج 75، ص 203.
برای توبه اگر افرادی را که مسخره کرده می شناسد و جلب رضایت آن ها ممکن است و ضرری متوجه او نیست، از آن ها طلب حلالیت کند . اگر ممکن نیست ،برای آن ها دعا کند و در پیشگاه الهی استغفار نماید.


منبع:
شهر سوال
مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.