ما به دنبال اختراع فرهنگی هستیم نه تنها حرکت فرهنگی

[یکی از فعالیت‌هایی که] موسسه فرهنگی - آموزشی خانه خورشید به دنبال آن است، حرکتی با عنوان نهادسازی است؛ در حقیقت می‌خواهیم مجموعه‌هایی راه‌اندازی کنیم که بتوانند مجموعه‌ای از فعالیت‌های حوزوی را در آینده شکل دهند.

حجت الاسلام مرتضی وافی در گفت وگو با خبرگزاری«حوزه»، گفت: یکی از برنامه های موسسه خانه خورشید، فعالیت در زمینه آموزش است؛ این موسسه محور بحث های خود را آموزش های کاربردی برای طلاب قرار داده است.

وی افزود: در این حوزه آموزش مباحثی در اولویت قرار گرفته که نخستین آن، شرح صحیفه سجادیه و انس طلاب با این متن عمیق و  نورانی است، زیرا صحیفه سجادیه واقعا شرح سبک زندگی می باشد.

مدیر موسسه خانه خورشید افزود: بیان رهبری در خصوص این کتاب آن است که صحیفه سجادیه، کتاب زندگی عاقلانه و عارفانه است؛ یکی از اساتید برجسته حوزه، در جلسه ای بیان می کرد 15 روش تبلیغی در صحیفه سجادیه بیان شده اگر به روش تبلیغی علامه امینی، مرحوم حجت الاسلام و المسلمین فلسفی، مبلغان و دانشمندان بزرگ تاریخ تشیع بنگریم، مشاهده می کنیم تمام مبانی این بزرگان یکی از بخش های بیان شده در صحیفه سجادیه است؛ زیرا امام مبنای آموزش خود را برپایه دعا و نیایش قرار دادند.

وی گفت: دومین فعالیتی که در این دوره انجام می شود، بالا بردن قدرت توان اقناع کنندگی مخاطب است؛ لذا باید گفت؛ منبرها دارای دو بخش سخنرانی و مرثیه خوانی دارند؛ اما نگاهی که همواره نسبت به مرثیه خوانی و توسل در منبر است، نگاه حاشیه ای بوده و همیشه هم به عنوان توضیح و توجیه بیان می شده؛ در واقع روضه، نمک منبر است.

حجت الاسلام وافی اظهارکرد: وجه شبهات آن است که روضه طعم محور بوده و ذائقه مخاطب به روضه و توسل سیر و قانع نمی شود؛ همچنین اندازه و کمیت آن نیز نسبت به هر جلسه خاص و حال مخاطب تعیین می شود.

وی  بیان کرد: بنابراین روضه خوانی، مرثیه و نگاه به تاریخ، به ویژه عاشورا مساله‌ای راهبردی در منبر است؛ نمونه کامل این جریان، شهید علامه مرتضی مطهری است که پس از شهادت اش کتابی از ایشان به نام مقتل مطهر منتشر شده که بخشی از روضه خوانی های ایشان در مجامع علمی به ویژه دانشگاهی در زمان پیش از انقلاب است.

مدیر موسسه خانه خورشید گفت: این مساله نشان می دهد ایشان به مساله روضه و مصایب اهل بیت(ع) به عنوان شیوه ای راهبردی نگاه می کردند نه صرفاً یک حاشیه؛ لذا حدود 15 سال درگیر آموزش 2 هزار نفر شدیم؛ چهارسال پیش هم مرکز تخصصی فن رسا و خطابه را در حوزه ایجاد کردیم.

این  محقق حوزه بیان کرد: فعالیت دوم، آموزش در طول سال تحصیلی در دارالشفا بود که در آن، هنر مرثیه خوانی آموزش داده می شد؛ زیرا اگر یک طلبه روضه خوانی را به شکل نامناسبی فرابگیرد، مشکلاتی را ایجاد  می کند.

وی گفت: سومین آموزشی که در این موسسه انجام می شود آموزش سلسله مباحث عاشوراپژوهی است که هر سال دوره ای با همین عنوان در این موسسه برگزار می شود، زیرا کربلا و عاشورا جریانی زنده و سیال در طول تاریخ است و هر چقدر انس با معارف عاشورایی بیشتر باشد، احاطه انسان به منابع دینی نیز بیشتر می شود.

حجت الاسلام وافی اظهارکرد: عاشورا نسخه امروز ما مسلمانان و آزادگان جهان بوده و آموزش این مساله برای طلاب امری مهم است که در هشت محور انجام می شود، یعنی در طول سال تحصیلی به طور هفتگی این جلسات برگزار می شود.

مدیر موسسه خانه خورشید اظهارکرد: چهارمین محور، فعالیت های این موسسه شامل موضوع امام شناسی با رویکرد مهدویت و انتظار است که جلسات آن به صورت هفتگی برگزار می شود؛ با توجه به نیازمخاطب، نقدهایی به مجموعه هایی که با موضوع مهدویت (چه بیرون و چه در درون حوزه کار می کنند) وارد است؛ گرچه از نظر نظری مباحث خوبی مطرح می شود، ولی باید نگریست این مطالب برای نسل امروز و جامعه ما کاربرد دارد یا خیر.

وی گفت: در حوزه عمل برای جامعه امروز باید فعالیتی کاربردی انجام داد؛ در واقع نمی توان با یک سری مبانی مستدل و دفاع از آنها تصور کرد که کار ریشه ای در این حوزه انجام شده؛ به همین خاطر دوره ای آموزشی با رویکرد دانشجویی در این دوره برگزار می‎شود که در این دوره مباحث حساسی که ذهن آنها را مشغول کرده مطرح شده و با نگاهی جدید به پاسخ های خود می رسند.

حجت الاسلام وافی اظهارکرد: شعار اصلی دراین دوره آن است که امام(عج) انتظار دارد ما خوب باشیم، ولی منتظر ما نمی ماند که خوب شویم؛ در واقع با این شعار نگاه نقادانه ای به جریان انتظار شده؛ سیر جریان ظهور به سمت نقطه نهایی خود خواهد رسید، اگر سوار بر این مرکب نشویم و با این سیر حرکت نکنیم، کسانی هستند که جای ما را بگیرند و دیگر جایی برای ما نخواهد بود.

وی گفت: پنجمین عرصه آموزشی این مرکز، آموزش مدیران فرهنگی است که در این عرصه کلاسی با عنوان مدیریت فرهنگی و امور رسانه تشکیل می شود که عموم مباحث پیرامون جهان بوده و نگاهی به فرهنگ، رسانه و جهان دارد؛ در این دوره مباحثی پیرامون مطالعه تطبیقی و رویکردی به مسایل دینی و مبانی اعقتادی خود داریم تا بتوانیم این مدیریت را براساس مدیریت بومی و دینی دنبال کنیم.

این مدیر فرهنگی و حوزوی بیان کرد: فعالیت دومی که موسسه فرهنگی - آموزشی خانه خورشید به دنبال آن است، حرکتی با عنوان نهادسازی است؛ در حقیقت می خواهیم مجموعه هایی راه اندازی کنیم که بتوانند مجموعه ای از فعالیت های حوزوی را در آینده شکل دهند؛ در واقع به دنبال نه یک حرکت فرهنگی، بلکه به دنبال اختراع فرهنگی هستیم؛ یعنی از طلاب دعوت می کنیم این جنس از کار را پی بگیرند و در این مسیر نیز به آنها خدمات و مشاوره می دهیم که بتوانند این مباحث را پیگیری نموده و از موازی کاری نیز دوری کنند.

مدیر موسسه خانه خورشید بیان کرد: پنج مجموعه که در گذشته نبوده و امروز به برکت نگاه طلاب جوان در این مرکز ایجاد شده شامل مراکزی چون بنیاد بین المللی صحیفه سجادیه است که در ولادت حضرت سجاد(ع) به ثبت رسید و با حضور اساتید حوزه و دانشگاه متخصص در صحیفه سجادیه، کار خود را آغاز کرد؛ در این راستا راهکارها و ایده های اساتید گرفته شد و با رویکرهای آموزشی وپژوهشی ، ترویجی فعالیت ها پیگیری گردد.

وی گفت: نهاد دیگر، پژوهشکده امام حسین(ع) و مناسک آیینی است و با این نگاه که هیئت های مذهبی محل ساخته شدن انسان ها، حیات دینی و شکل گیری رفتار جمعی آنها و مخاطبان است زیرا جنسی از ایثار، گذشت ، خوش خلقی و خدمت به مردم و.... در هیئت ها وجود دارد که انسان ساز است؛ اگر مجالس حسینی درست برپا شود، رفتار جمعی و مناسک آیینی جامعه به دور از افراط و تفریط و خرافه ها و بدعت ها شکل می گیرد.

حجت الاسلام وافی افزود: به همین خاطر این مرکز ایجاد شده و در این مسیر نیز ارتباط خوبی با موسسه موضوع شناسی فقهی برقرار کردیم تا به عنوان اولین اقدام آیین های تکریم اهل بیت(ع) را مورد دقت و آسیب شناسی قرار دهیم.

مدیر موسسه خانه خورشید اظهارکرد: مجموعه سوم، هیئت اخت الرضا(ع) است که این هیئت بر خلاف هیئت هایی که مناسبتی یا سالیانه عمل می کنند، برنامه محور است؛ یعنی برای اولین بار شب عرفه مراسم احیا و شب زنده داری را تبلیغ کرده، چون این امر تا کنون سابقه نداشته؛ حتی دعای عرفه نیز با همت این تفکر در سال 70 در قم آغاز و امروز به23 محفل بزرگ دعای عرفه در شهر مقدس قم تبدیل شده است.

وی گفت: مناجات خوانی ماه شعبان نیز در همه روزها در منطقه پردیسان، به مدت یک ماه برگزار شد.

مدیر موسسه خانه خورشید خاطرنشان کرد: از جمله برنامه های این هیئت برگزاری مراسم شهادت حضرت میثم تمار است؛ امیدواریم این روز به عنوان مادحان اهل بیت(ع) به ثبت برسانیم؛ تجلیل از خادمان فرهنگ عاشورایی زاده تفکری است که در این هیئت شکل گرفته ، زیرا این موضوع در تقویم کشور، مغفول واقع شده است.

حجت الاسلام وافی بیان کرد: نهاد چهارمی که در این زمینه ایجاد شده مرکز خدمات فرهنگی 313 است که در حقیقت کار خدمات و مشاوره به مراکز فرهنگی کشور را انجام می دهد؛ به عنوان نمونه اگر مجموعه ای می خواهد مجله منتشر کند، در این جا راهکارهای چاپ، نشر و سختی ها و محاسن آن و چگونگی جذب منابع مالی و راه‌کارهای ثبت مجله توضیح داده می شود، زیرا تجربه طولانی متخصصان عرصه فرهنگی به عنوان یک کلینیک مشاوره فرهنگی در اختیار مجموعه های فرهنگی قرار می گیرد؛ مثلاً کرسی آزاد اندیشی با عنوان حجاب اجباری توسط همین مجموعه برگزار شده است.

معاون سابق مسجد مقدس جمکران بیان کرد: آخرین مرکزی که این موسسه راه اندازی کرده، مرکز توسعه فعالیت های مهدوی است که در دانشگاه ها و کشور عهده دار آموزش مباحث مهدوی است، ولی با یک رویکرد خاصی که به نوعی مخاطب هدف آن کانون های مهدویت در دانشگاه ها است؛ این جذب در سال‌های گذشته در مسجد جمکران آغاز شد، ولی این ارتباط با هسته ها و هیئت های دانشجویی - مهدوی حفظ شده است.

وی افزود: موسسه مجوز انتشارات "روز دهم" و نشریه ماه نامه فرهنگی و اجتماعی روز دهم و پایگاه اطلاع رسانی و خبری مفتاح را دریافت کرده که امیدواریم در آینده بتوانیم نسبت به انتشار قوی این نشریات اقدامی موثر داشته باشیم.

*توصیه هایی برای تقویت فعالیت های فرهنگی در حوزه

مدیر موسسه خانه خورشید خاطرنشان کرد: حوزه ما نیازمند جوان شدن است؛ باید به طلاب جوان اعتماد داشته باشیم که توان راهبری فعالیت های فرهنگی در موسسات و برنامه های حوزه را دارند، زیرا مدیران موفق امروز در سنین جوانی مدیریت را در حوزه آغاز کردند و این فضا برای جوانان خوش ذوق حوزوی نیز می تواند ثمرات ارزشمندی به بار بیاورد.

حجت الاسلام وافی اظهارکرد: در زمینه فرهنگی و اجتماعی بر این باور هستیم که تنوع نگاه و حضور سلایق گوناگون مبتنی بر مبانی دینی و همچنین حضور اندیشمندان و فعالان در عرصه فرهنگی، با سلایق متفاوت، حوزه را به نیازهای جامعه نزدیک تر نموده، فعالیت های فرهنگی در حوزه را بالنده تر از قبل خواهد کرد.

وی افزود: البته رویکرد حوزه به عرصه های جدید بوده و کارهای بسیار خوبی در این زمینه انجام شده است؛ لذا مسایل مستحدثه و نیازهای امروز جامعه با زبان جامعه باید عرضه شود؛ ایجاد مراکز تخصصی در این بخش بیش از پیش ضروری است که در این مسیر موسسه هایی مانند "فن رثا و خطابه" از کاربردی ترین مراکز حوزوی خواهد بود.

وی اظهارکرد: امروز در بدنه فرهنگی جامعه دینی نیازمند مرکز تخصصی عاشوراپژوهی قوی هستیم که بتواند تمام مباحث مطروحه در این زمینه را گردآوری، پالایش و تنزیه کند.

مدیر موسسه خانه خورشید گفت: یکی از فعالیت هایی که باید در زمینه موسسات تخصصی در حوزه مورد توجه قرار گیرد، مساله انتفاع مردم قم ازاین موسسات فرهنگی - تخصصی است؛ زیرا شهروندان قمی در زمینه فعالیت های فرهنگی و تبلیغی در حوزه جایگاه ویژه ای دارند؛ یا مرکز مطالعات امور زنان و خانواده در این شرایط می تواند ظرفیت های عالی را فعال کند تا عرصه زنان از نوین ترین پژوهش های راهبردی زنان توسط حوزویان بهره مند شود.

حجت الاسلام وافی، مرکز تخصصی "هنر و رسانه" را از مهمترین موسساتی دانست که می تواند با ایجاد شورای عالی هنر و رسانه، در این زمینه فعالیت ستادی نقش ایفا کرده و نگاه مراجع را در جامعه بیان کند؛ در واقع می تواند سخنگوی حوزه در عرصه هنز و رسانه باشد.

وی گفت: ده فیلم درحال اکران در کشور وجود دارد که روحانیت در آن به تصویر کشیده شده، به همین خاطر باید مرکزی فرهنگی - هنری به دقت این مسیر را در سینمای کشور رصد کرده و نظارت خاصی روی این فیلم ها داشته باشد که بهترین چهره، بایسته ترین وواقعی ترین چهره به تصویر کشیده شود تا القائات دور از حقیقت و انصاف در این زمینه شکل نگیرد و از دیگر سوی کار ویژه های روحانیت در جامعه به دقت و صراحت بیان شود.

حجت الاسلام وافی اظهارکرد: وقتی قرار است نیروی انتظامی در یک فیلم و سریالی به تصویر کشیده شود قطعاً مسیرهایی را طی می کند که این اتفاق روی دهد و همین رویکرد و ساختار نیز باید برای حضور روحانیت در فیلم ها ایجاد شود.

وی گفت: حوزه نیازمند تکیه بر آمار، اطلاعات و داده های دقیق و نظرسنجی های صادقانه و علمی پیرامون نیازهای جامعه و آسیب های اجتماعی و موضوعات جامعه است تا بتواند هدفگذاری خود را مطابق آیه نفر انجام دهد؛ طلابی که از شهرهای دیگر وارد قم شده اند، باید برای تبلیغ و اصلاح جامعه خود، به شهرهای مبدا و یا شهرها و مناطقی که نیازمند روحانی هستند، باز گردند.

مدیر موسسه خانه خورشید افزود: به عنوان مثال در آمارها و نظرسنجی های مردمی مشخص شده مساله حجاب و توجه به این موضوع مهم اکنون در رده چهاردهم توجه جامعه قرار دارد؛ لذا اگر بخواهیم راجع به موضوع حجاب با مخاطب سخن بگوییم و با او برای این مساله مهم ارتباط بگیریم، قبل از آن باید 13 موضوع مهم را با وی درمیان بگذاریم و از او بشنویم و به این سیزده مساله توجه کنیم.

وی خاطرنشان کرد: اگر همین آمار مورد توجه قرار گیرد آن موقع نوع رویکردهای ما نسبت به این مسایل مشخص خواهد بود و بسیاری از مسایلی که یا اصلا در اولویت نیست و یا اصلا شناسایی نشده، مشخص خواهد شد.

این فعال فرهنگی بیان کرد: به عنوان مثال باید با نظر سنجی و آمارگیری نسبت به ماجرای ازدواج سفید و یا جریان طلاق و... رویکرد مستقل و قوی تبلیغی داشت و مبانی دینی را در این حوزه تبیین کرد؛ امروز حوزه ما نیازمند توسعه جدی کرسی های آراد اندیشی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی نسبت به آن امر فرموده اند؛ البته این کرسی ها در حوزه در حال برگزاری است، با حضور گسترده تر حوزویان و با بیان موضوع های مهم مورد بحث و تبادل نظر جدی قرار گیرد.

وی بیان کرد: برگزاری مستمر این کرسی ها در حقیقت اولویت های آینده حوزه را مشخص خواهد کرد، زیرا بخشی از این اولویت ها مرتبط با اولویت‌های جامعه شکل می گیرد؛ به عنوان مثال در کرسی مرتبط با "حجاب" باید از کسانی استفاده کرد که بیش از سی سال است در زمینه آماری حجاب و عفاف در جامعه تحقیق کرده و می توانند دورنمای درستی از واقعیت ها را در کشور ارایه دهند و بر اساس این آمارها، ذهن طلاب جوان را به کار گرفت.

حجت الاسلام وافی بیان کرد: امروزه در حوزه نیازمند آن هستیم تا فرهنگ زبان رایج در کشور که به سرعت در حال تغییر است، برای حوزویان تشریح شود؛ امروزه جوانان ما از لغاتی استفاده می کنند که در سال‌های گذشته سابقه نداشته است و به همین خاطر مبلغان جوان برای ارتباط گیری موثر با آنها باید با این کلمات و شیوه کلامی آنها آشنا باشند.

وی گفت: در حال حاضر دنیای غرب برای رسیدن به منافع خود کاری کرده که مردم هشت ساعت در پاساژها مشغول سیر و سیاحت باشند، بدون اینکه خستگی حس کنند؛ این شیوه مدیریت مخاطب باید در دستور کار موسسات فرهنگی قرار گیرد؛ یعنی باید جذابیت ها را به کارهای فرهنگی تزریق کند تا بتواند تاثیرگذاری بیشتری در اجتماع داشته باشد.

این فعال فرهنگی حوزه بیان کرد: جوان امروز جوانی است که علاقه و حوصله ای در معرض نگاه بالا به پایین از سوی مبلغان ندارد؛ طلبه اگر می خواهد در تبلیغ موفق شود باید توجه کند که مبلغان موفق با چه شیوه ای توانستند در وجود جوانان ریشه بدوانند؛ قطعاً اگر موفق شدند، به این خاطر است که خود را در کنار آنها دیدند و این مساله را به آنها تفهیم کردند که کار حوزه دوستی و کمک برای ارتقای سطح زندگی بهتر آنها است، نه اینکه بخواهد صرفا مباحث هدایتی از نگاه بالا به پایین برای آنهای ارایه کند.

وی با اشاره به مساله حوزه انقلابی در سخنان رهبری بیان کردند: یک مبلغ انقلابی هیچ گاه به مردم نگاه بالا به پایین ندارد؛ از نشانه های مهم حوزه انقلابی، دوری از عافیت طلبی است؛ استانی در کشور را سراغ داریم که بیش از 1000 مسجد آن روحانی ندارد، درحالی که بیش از 3هزار طلبه آن استان در قم تحصیل می کنند؛ اگر یک سوم این طلاب در شهرهای خود حضور پیدا کنند می توانند هزاران نفر را تحت مدیریت تبلیغی خود قرار دهند؛ باید این مساله تفهیم شود که اگر این روحیه انقلابی و تکلیف مداری شکل گیرد و طلاب مساله هجرت برای تبلیغ دین را جدی بگیرند بخش مهمی از مشکلات در این زمینه حل خواهد شد.

مدیر موسسه خانه خورشید گفت: خوشبختانه بزرگان حوزه از جمله آیت الله العظمی مکارم شیرازی تشویق می کنند که طلاب با حضور در شهرهای خود و مراکز مختلف کشور دایره تبلیغی در کشور را وسیع تر و کاربردی تر کنند و قطعاً این حضور می تواند به ارتقای سطح فعالیت های تبلیغی در کشور کمک رسان باشد.

خبرگزاری رسمی حوزه