چگونه سلمان فارسی سلمان محمدی شد؟
كسانی كه فطرت خویش را حفظ كرده باشند، چه مانند «صُهَیْب» از روم آمده باشند یا مانند «سلمان» از ایران یا مانند «بلال» از حبشه یا همانند «عمّار و ابوذر» از سرزمین حجاز برخاسته باشند، همگی در بهره مندی از این كتاب الهی یكسانند...
هشتم ماه صفر سالروز وفات شخصیّتی است که امام صادق(ع) او را سلمان محمدی نامیدند و کرارا از او یاد می کردند.حضرت آیت الله جوادی آملی نیز در بیان و بنان خود در کتب و جلسات درس اخلاق به معرفی این شخصیت ممتاز جهان اسلام پرداخته که در ذیل به برخی از آنها اشاره می شود.
در جنگ خندق غوغایی است تا هر گروهی سلمان، آن یار دیرین و با ایمان رسول خدا(ص) را از خود بداند. انصار فریاد می زنند که سلمان از ماست چرا که به مانند ما یار پیغمبر خدا(ص) به شمار می رود و از طرف دیگر مهاجرین هیاهویی به پا کرده اند که چنین نیست چرا که سلمان همچو ما مهاجرت نموده است و خود را به محبوبش رسانده است.
در این بین جمله عمیق و رسای خاتم الانبیاء تمام آن سروصداها را تسکین می بخشد و فصل الخطاب همه قرار می گیرد که فرمودند: «سلمانُ منّا أهل البیت» سلمان از ما أهل بیت است.
* انواع حیات و هدف اصلی انبیاء
انبیاء آمدند اول ما را زنده كنند بعد ما را بیدار كنند؛ هدف اصلی آنها این بود. حیات، یا حیات گیاهی است یا حیات حیوانی و یا حیات انسانی.
آن جوان یا نوجوانی كه حوزۀ كاریِ او فقط تغذیه، تنمیه (خواب) خوب و لباس خوب پوشیدن است این یك حیات گیاهی دارد و او یک نامیِ بالفعل است و حیوان بالقوّه.
یك گیاه سه كار می‌كند؛ خوب تغذیه می كند، خوب رشد می كند و خوب جامه در برمی كند. لباسِ خوب سبز و فاخر می پوشد؛ این سه كار، كار درخت است.
یك وقت است یك جوان كارش را در ورزش صرف می كند تا اینکه كه فقط خوب بالنده بشود و بدنِ خوبی پیدا كند غذای خوبی بخورد جامه خوبی در بركند این یك حیات گیاهی دارد.
از این مرحله بالاتر یك وقت كسی رشد می‌كند و حیات حیوانی پیدا می كند. زن و بچه پیدا می كند و به فكر عاطفه است آنها را تغذیه می كند و در محدوده همین حیات خانوادگی زندگی می كند این حیوان بالفعل است و انسان بالقوّه.
لذا انبیا آمدند به ما بگویند شما در این حد نیستید فقط به این فكر نباشید كه فقط زندگی و عائله تشكیل بدهید بلكه برای این خلق شدید كه به حیات انسانی برسید؛ اینجا مرز بین حیوان و انسان و گیاه مشخص می شود.
* انسان چیست؟
انسان آن است كه همه این امور را داراست و آنها را در تحت رهبری عقل و وحی سامان می دهد كه نه بیراهه برود نه راه كسی را ببندد و انسان به عنوان یك فرشته، یك موجود دائمی است یك موجود نَمیر است. مِلك نمیر، دین و تقواست نه باغ و راغ.
* بهره مندی صحیح از معارف قرآنی در کنار حفظ فطرت، راهکار دستیابی به حیات انسانی است
معارف قرآنی در دلِ بسته نفوذ نمی كند، اما كسانی كه فطرت خویش را حفظ كرده باشند، چه مانند «صُهَیْب» از روم آمده باشند یا مانند «سلمان» از ایران یا مانند «بلال» از حبشه یا همانند «عمّار و ابوذر» از سرزمین حجاز برخاسته باشند، همگی در بهره مندی از این كتاب الهی یكسانند؛ زیرا قرآن كریم اختصاصی به اقلیم یا نژاد خاصی ندارد؛ بلكه شفای دردهای روحی، و عامل هدایت و رحمت برای همه انسان هاست.
* همراهی و معیّت سلمان با قرآن و شاگردی در محضر بزرگان دین
آتش سوزی اتفاق افتاد و جناب سلمان علیه السلام قرآن و شمشیری كه داشت برداشت و جان خود را نجات داد. اما دیگران تا آمدند وسایل خود را جمع كنند، آسیب دیدند.
جناب سلمان فرمود: روز خطر انسان سبك بار این گونه نجات پیدا می كند. برای راهیابی به حكمت عالم، چاره ای جز سبك بار كردن درون نیست؛ بیانی از امیرمؤمنان (علیه السلام) است كه: «تخفّفوا تلْحقوا» سبك بشوید تا ملحق شده و برسید.
* بهشت مشتاق چه کسانی است؟
حضرت حسین بن علی(علیه السلام) به جایی رسیدند كه در شب عاشورا بهشت را به برخی از همراهان خود نشان دادند. آن ها یا جزو «اصحاب المیمنه» بودند یا در شمار مقرّبان. در بین این ها كسانی هستند كه بهشت مشتاق آن هاست. تنها سلمان نبود كه بهشت مشتاق اوست؛ بسیاری از افراد هستند كه بهشت مشتاق آن هاست.
* فضایل جناب سلمان در نگاه صادق آل محمّد (ع)
به امام صادق(سلام الله علیه) عرض كردند: چرا این قدر نام سلمان فارسی را می برید. فرمود: اولاً سلمان فارسی نیست بلکه از ماست و سرّش آن است كه سلمان(رضوان الله علیه) هرگز در برابر خواسته علی بن ابی طالب(سلام الله علیه) خواسته ای نداشت و تلاش و كوشش می كرد كه با فقرا بسازد و كوشش او این بود كه از علم و علماء فاصله نگیرد. با علم و دانش و فضایل علمی از یك سو و با نیازمندان از سوی دیگر به سر می برد و در برابر علی بن ابی طالب(سلام الله علیه) خاضع بود. این سه فضیلت سلمان باعث می شود كه من همیشه اسم او را می برم.
منابع: کتب دین شناسی، حكمت عبادات، شكوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی.
