کلید گشایش رزق!!

آیات و روایات اسلامی گاه آن گونه دنیا را به تمسخر گرفته اند كه شبهه فقرگرایی دنیا ستیزی را در اذهان پدید می آورند. به این بیان كه گاه بهره مندی از دنیا را موجب عذاب دنیا و آخرت بر می شمارد گاهی بهره مندی از آن را در مقابل ثمرات آخرت دانسته و دوستی با آن را برابر دشمنی با آخرت بیان می كند.

حضرت امام محمد باقر(علیه السلام ) فرمودند: مردی محضر حضرت رسول اکرم(صلی الله علیه و اله) مشرف شد از وسوسه حدیث نفس و همینطور از فقر به آن حضرت شكایت كرد. حضرت به او فرمودند: این ذكر را همیشه تكرار كن و بگو: تَوَكَّلْتُ عَلَی الْحَی الَّذی لایَمُوتُ وَ الْحَمْد لِلّهِ الَّذی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَلَمْ یَكُنْ لَهُ شَریكٌ فِی الْمُلْكِ وَ لَمْ یَكُنْ لَهُ وَلِی مَنَ الذُّلِ وَ كَبِّرْهُ تَكْبیراً. آن مرد رفت .چند روزی نگذشته بود كه دوباره خدمت حضرت آمد و گفت : یا رسول اللّه خداوند متعال به بركت این ذكر، وسوسه را از من دور كرد و قرض مرا ادا نمود و مرا از درویشی و فقر نجات داد و توانگر فرمود.

آیات و روایات اسلامی گاه آن گونه دنیا را به تمسخر گرفته اند كه شبهه فقرگرایی دنیا ستیزی را در اذهان پدید می آورند. به این بیان كه گاه بهره مندی از دنیا را موجب عذاب دنیا و آخرت بر می شمارد گاهی بهره مندی از آن را در مقابل ثمرات آخرت دانسته و دوستی با آن را برابر دشمنی با آخرت بیان می كند. غنای از آن را عامل روی گردانی به خدا و بهره مندان از آن را سركشان عالم می داند و پس از هزاران ذمّ دیگر سرانجام فقر در كلام اهل بیت پسندیده معرفی شده و حضرت رسول آن را فخر خویش می داند.

البته هر چند وجود جاذبه های فراوان دنیوی مانع شده است كه در مواعظ دینی در مدح دنیا سخنی گفته شود امّا در آیات و روایات به كرات ترغیب هایی در كسب منافع دنیوی مشاهده می شود، به گونه ای كه كسب منافع دنیوی نه تنها مطلوب شمرده شده بلكه گاه آن را برترین اقسام عبادات بر شمرده اند و گاه كسب روزی حلال را واجب دانسته اند و حتی كسی كه با وجود زمینه كسب روزی در فقر زندگی می كند را به دور از رحمت الهی معرفی كرده اند. گاه دستور به آبادانی و عمران دنیا داده اند. و گاه كاسبان روزی حلال را در قیامت صاحبان چهره هایی نورانی دانسته اند.

در آیات قرآن از مواهب دنیا با الفاظی چون خیر و فضل الهی یاد شده است و آن را هبه ای بر دینداران و صالحان دانسته و ثمره تقوا و استغفار را نزول بركات آسمانی می داند و محرومیت آن را نشانه ای از كیفر اعمال زشت آدمیان بیان می دارد و سرانجام آنچه از روایات اهل بیت بر می آید فقر مرگ اكبر و مرزگاه كفر است.
آیات و روایات فراوانی نیز در متون دینی قناعت و كفاف (بهره مندی به قدر نیاز) را ترویج كرده و نیاز متعارف هر شخصی را متناسب با موقعیت اجتماعی آن شخص تعیین نموده و پایین تر از این سطح را فقیر خطاب می كند.

به طور کلی در جمع بین مجموع روایات بیان شده چنین رهیافت هایی را می توان به دست آورد كه اولاً دیدگاه اسلام در باب فقر را می توان چنین خلاصه كرد:
1. فقر به خودی خود بد است و مفاسد فراوانی دارد و هرگز به آن توصیه نمی شود.
2. فقری كه بر انسان عارض شده و به دور از اختیار آدمی فراگیر زندگانی او گردیده خود دارای مزایایی چون آسان شدن عذاب اخروی، زمینه ساز صفات حسنه ای چون صبر، رضا و شكر و در صورت كسب این صفات بهره مندی از پاداش الهی، و سرانجام وسیله ای برای آزمایش بندگان مومن الهی را در خود دارا می باشد. گروهی از روایات مادح فقر ناظر به این مقوله اند.
3. برخی دیگر از روایات مادح فقر مربوط به احساس فقر و نیاز به خالق هستی است و ربطی به فقر مادی ندارد.

راهکار طلایی گشایش روزی

در روایات به این مطلب اشاره شده است که در هنگام تنگدستى از طریق دادن صدقه، گشایش رزق و روزى بطلبید:
1. امام علی (علیه السلام) می فرماید: «هرگاه تنگدست شدید با خداوند به وسیله صدقه دادن معامله کنید» (سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق: صبحی صالح، حکمت 258، ص 513)
2. امام صادق (علیه السلام) به یکى از فرزندانش فرمود: «از آن مالى که نزد تو بود چقدر باقى مانده؟» گفت: فقط چهل دینار. امام (علیه السلام) فرمود: «برو و آن را به نیازمندان صدقه بده». گفت: چیزى غیر از آن در بساط نیست. امام (علیه السلام) فرمود: «می گویم آن را صدقه بده! خدا به جاى آن به ما می دهد!». سپس فرمود: «آیا نمی دانى هر چیز کلیدى دارد و کلید رزق، صدقه است؟ پس برو و آن را در راه خدا به نیازمندان بده». فرزند امام این کار را کرد. ده روز نگذشته بود که از محلى چهار هزار دینار خدمت آن حضرت آوردند. امام (علیه السلام) فرمود: «فرزندم! چهل دینار براى خدا دادى و خداوند چهار هزار دینار به ما داد» (کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج  4، ص 9   10) البته نباید همواره در انتظار پاسخی فوری و چند ده برابر بود، بلکه این تنها یکی از راه هایی است که خدا در اختیار تنگدستان قرار داده تا به معامله با او بپردازند.

ذکر رفع فقر و قرض

حضرت امام محمد باقر (علیه السلام) فرمودند: یك روز مردی محضر مقدس آقا حضرت رسول (صلی الله علیه و اله) مشرف شد از وسوسه حدیث نفس و قرضی كه برای او سنگین شده بود و از فقر و درویشی به آن حضرت شكایت كرد. حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) به او فرمودند: این ذكر را همیشه تكرار كن و بگو: تَوَكَّلْتُ عَلَی الْحَی الَّذی لایَمُوتُ وَ الْحَمْد لِلّهِ الَّذی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَلَمْ یَكُنْ لَهُ شَریكٌ فِی الْمُلْكِ وَ لَمْ یَكُنْ لَهُ وَلِی مَنَ الذُّلِ وَ كَبِّرْهُ تَكْبیراً. آن مرد رفت .چند روزی نگذشته بود كه دوباره خدمت حضرت آمد و گفت: یا رسول اللّه خداوند متعال به بركت این ذكر، وسوسه را از من دور كرد و قرض مرا ادا نمود و مرا از درویشی و فقر نجات داد و توانگر فرمود.