چنار کهنسال؛ اسطوره مقدس روستای آمُره

درختان درباور اسطوره ای ایرانیان همواره جنبه تقدس داشته و مورد احترام بوده اند. حضور درختان کهن در کنار مساجد دلیلی بر اثبات این ادعاست.همین مسئله باعث شده داستان های اسطوره ای در ذهن مردم شکل بگیرد تا روح تقدس و معنویات را با درخت پیوند بزند. یکی از این درختان ، درخت چنار کهنسال روستای آمُره است.

در منتهی الیه غربی استان قم و در کنار کوهها و باغ هایی که از سمت غرب به شرق کشیده شده اند ، روستایی قرار دارد که درخت چنار تاریخی آن ، دوران تاریخی زیادی را از سر گذرانده است.

روستای آمُره در کجا قرار دارد؟

روستای آمره در بخش خلجستان قم و در فاصله 86 کیلومتری قم و در 8 کیلومتری دستجرد ، مرکز بخش خلجستان قرار دارد. امروزه بر اثر مهاجرت بی رویه ، این روستا به شکل نیمه ییلاقی در آمده است.

روستایی تاریخی

از جمله اسنادی که بر قدمت این روستا دلالت می کند ، کتاب تاریخ قم است که در قرن چهارم هجری نوشته شده و در آن آمده است :«آمُره کیخسره (کیخسرو) ملک آن را برای خاصه خود بنا کرده و آتشکده او بوده است». به غیر از این مورد نام روستای آمُره فقط در سفرنامه های دوره قاجار آمده است. تنها چیزی که مسلم است این است که تاریخ بنای روستا به قرن چهارم پیش از اسلام باز می گردد. وجود قبرستان زرتشتیان در شمال غربی روستا ، وجود پایه های قلعه قدیمی مُرّ ، کشف اشیای قدیمی و سکه های طلا ، وجود حمام قدیمی با قدمت بیش از 800سال ، رواج گویشی که باقی مانده زبان پهلوی اشکانی است و بالاخص وجود درخت چناری در میانه روستا که سن آن بر اساس نشریه درختان کهنسال قم بالای 1000سال برآورد می شود ، دلایل محکمی برای این ادعا هستند.

آمُره نیازمند توسعه گردشگری

روستای آمُره با داشتن عناصر تاریخی و طبیعی در کنار هم نیازمند توسعه گردشگری است. این منطقه به عنوان یک منطقه ییلاقی و کوهستانی و با آب و هوای دل انگیز و جاذبه های طبیعی و تاریخی می تواند مامنی مناسب برای گردشگران باشد. عمده محصولات کشاورزی این روستا را گردو و فندق تشکیل می دهد.

درخت چنار کهنسال روستا

در میانه این روستا درخت چناری وجود دارد که حدودا 1000 سال قدمت دارد و گفته می شود زوار کربلا در سایه آن استراحت می کردند. این درخت چنار در ارتفاع 2050 متری از سطح دریا و در مرکز روستا در کنار حمام ، مسجد و حسینیه روستا و در کنار میدان گاهی اصلی قرار دارد. 
قطر یقه درخت 380 سانتی متر، دو قطر عمود برهم تاج 22*21 متر و ارتفاع ناحیه تاج آن ٨/٢ متر است.  درخت زنده و سالم است ولی داخل آن تهی شده و زاد آوری طبیعی هم ندارد. سن تقریبی درخت 1000سال برآورد می شود. (درختان کهن‏سال قم،نشریه داخلی اداره جهاد کشاورزی، سال 1383)
به نظر می رسد این درخت پیوند عجیبی با شکل گیری روستا دارد. درخت حالت چوب پنبه ای دارد و از طریق بافت های میانی اش نمی توان قدمت آن را محاسبه کرد. لذا سن درخت به صورت تخمینی بیان شده که به نظر می رسد ، خالی از اشکال نیست.

حکایات پیرامون درخت

نقل می‏ کنند که حتی از نواحی لرستان به زیارت این درخت می‏آمدند ، اما یک سال ، یک نفر از آنها از درخت بر زمین افتاد و پس از آن دیگر به زیارت درخت نیامدند و شاید به همین دلیل است که هنوز هم اهالی این درخت را نظر‏کرده و محترم می‏دانند و از آسیب رساندن به آن و بریدن شاخه‏های قطورش پرهیز می‏نمایند.
بر اساس نقلی دیگر، چنار را عصا یا چوب‏دستی امام‏زاده یا سیدی می‏دانند که آن را در کنار مسجد می گذارد تا نماز بخواند، اما چون بازمی‏گردد آن را سبز می‏یابد و دیگر آن را به حال خود رها می‏کند.این حکایت نیز دلیلی دیگر بر قداست درخت، در ذهن تاریخی و اسطوره‏ای اهالی و نشانی از پیوند معنادار رنگ سبز،حضورمعنوی امام‏زاده یا سید(با توجه به این‏که آمُره امام‏زاده و سید ندارد)،مسجد و نماز در کنار یکدیگر است . وقتی به این علایم، سبزشدن چنار را هم بیفزاییم، تمام تکه‏ های پازل را در یک جا خواهیم داشت.(قدیمی ‏تر ها به یاد دارند که در ورودی مسجد قدیمی درست در کنار تنه چنار به سمت قبله(جنوب) واقع شده‏ بود.)
با تکیه بر تمام این شواهد می‏توانیم بگوییم که هسته‏ اولیه روستای آمُره ،متشکل از قنات سرآو،مسجد،چنارو حمام بوده است. 
از دیگر جنبه ‏های محترم بودن این چنار، این است که مانند تمام اماکن باستانی ،منسوب به حفاظت از بزی طلایی در زیر ریشه‏ های خویش است و در طول عمر خویش خیال بافانی را با سودای استخراج این گنج عظیم به کندن تونل واداشته و البته دست خالی بازگردانده است ؛ غافل از این که تمام این حکایات ، بیانگر تقدس اسطوره‏ای چنار است.
درخت چنارآمره در طول عمر خود چندین بار دچار آتش ‏سوزی شده و در حدود 20 سال قبل ،چندین شبانه‏روز در آتش می‏سوخت، اما سرانجام به کمک اهالی با شن و ماسه خاموش گردید و بقایای آجر ،شن و ماسه هنوز هم در بخش جنوبی چنار دیده می‏شود.

آداب و رسوم روستا

آش پشت پا

یکی از رسومی که در این روستا رایج است پختن آش پشت پا برای سرباز یا زائران است. در این رسم هنگام عزیمت سربازان یا زائران ، همسایه ها و اقوام آش رشته یا نوعی دیگر از آش را به کمک هم می پزند و آن را بین نزدیکان توزیع می کنند. در گذشته از نامزد سرباز برای پخت آش استفاده می شد و امروزه گاهی نامزد آینده سرباز طی همین مراسم مشخص می شود.

بردن اسفند و آجیل و تنقلات هنگام شروع ساخت ساختمان

از دیگر رسوم بردن اسفند و آجیل و تنقلات و شکلات از طرف آشنایان و همسایه ها درهنگام شروع عملیات ساخت ساختمان یا پی کندن است تا هم شروع ساخت را شادباش بگویند و هم بلا و چشم زخم را دور نمایند.

مناجات خوانی سحرگاهان

تا سال های نه چندان دور گذشته مناجات خوانی بر بام منازل از جمله رسومی بود که به منظور بیدار کردن همسایگان و اهالی روستا انجام می شد. جوانان و نوجوانان با شور و شوق خاصی سحرگاه بر بام ها می رفتند تا مناجات بخوانند. البته این رسم امروزه تقریبا منسوخ شده است.