طبرانی و روایت واقعه عاشورا

سخن گفتن از امام حسین علیه السلام و آنچه در کربلا بر وی خاندان و اصحابش گذشت، آسان نیست. چراکه از یک سو، دریایی از اطلاعات و اخبار در اختیار ماست که می توانیم از آن بهره ببریم؛ او از سوی دیگر، آمیخته شدن اخبار سره و ناسره، و واقعی و داستانی در روایت تاریخی کربلا چندان بالا گرفته است که نوشتن و سخن گفتن را سخت دشوار می کند.

بدون تردید تحول عظیم عاشورا برای همه ی مسلمانان، حادثه ای شگفت و دردناک بوده و در مقایسه با رخدادهایی که در قرون نخستین اسلامی رخ داده، و بی تردید پس از حادثه ی ظهور اسلام، مهم ترین حادثه شناخته شده است. ه همین دلیل، عنایت به آن و نگارش تاریخ آن، جدی تر از سایر رخدادها بوده و تواریخ متعددی در این باره نوشته شده است.

طبرانی کیست؟

ابوالقاسم سلیمان بن احمد بن ایوب لَخمی شامی در سال ۲۶۰ ق در طبریّه ی شام به دنیا آمد. این عالم مسلمان و دانشمند و محدث مشهور قرن چهارم هجری، برای کسب علوم دینی و جمع آوری احادیث به سرزمین های اسلامی سفر کرد و پس از ۳۳ سال تحقیق و مطالعه، به تدریس پرداخت و شاگردان بسیاری را تربیت کرد. طبرانی سه مجموعه در باب علم حدیث نوشته که به نام های مُعجم کبیر، مُعجم وسط و مُعجم صغیر مشهورند. همچنین کتبِ تفسیر و دلائل النُّبُوَّه نیز از آثار طَبَرانی است. این دانشمند مسلمان سرانجام در ۲۸ ذی القعده سال ۳۶۰ ق در یکصد سالگی در اصفهان درگذشت. دو اثر شگرف او با عنوان معجم اوسط و معجم الکبیر مجموعه ای عظیم از روایات را در خود جای داده است. همچنین وی کتابی درباره امام حسن مجتبی با نام أخبار الحسن بن علی بن أبی طالب دارد که برگرفته از معجم طبرانى است. طبرانى اختلافات میان صحابه را كتمان نكرده و اختلاف حسنین با معاویه یا سب و لعن على(علیه السلام) نزد معاویه را ذكر كرده است.

نگاه طبرانى به اخبار بشرى است و جز موارد انگشت شمار نگاه معجزه اى به حوادث ندارد.

شاگردان

از جمله شاگردان او می توان به حافظ ابو نعیم اصفهانی ٓ ابو خلیفه جمحی ٓ عبدالله ابن احمد اشاره کرد.

روایت واقعه عاشورا

کتابی که تحت عنوان مقتل الحسین علیه السلام با تحقیق محمد شجاع صیفالله از وی به چاپ رسیده، مشتمل بر 148 روایت است که هر کدام به بخشی از زندگی امام حسین علیه السلام از فضائل تا رخدادهای کربلا اختصاص دارد. بیش از وی، مرحوم سید عبدالعزیز طباطبائی این بخش را در کتاب الحسین و السنه به چاپ رسانده بود. طبعا این کتاب، کتاب مقتل به معنای معمول آن نیست، اما روایات آن می تواند گوشه ای از مسائل مربوط به عاشورا را روشن کند. بسیار از نقلها، به تحولات غیر طبیعی که در پی شهادت امام حسین علیه السلام رخ داده، اختصاص یافته است. طبعا طریق این روایات، طرق اهل سنت است و طبرانی هم به عنوان یک محدث برجسته ی سنی، شخصیتی شناخته شده می باشد.