تبیان، دستیار زندگی
«چشم شب روشن» بهانه ای بود تا محمد صالح علا بعد از یک غیبت چند ساله به تلویزیون برگردد، برنامه ای که با همان حال و هوای دو قدم مانده به صبح طراحی شده و شنبه تا چهارشنبه از شبکه چهار سیما پخش می شود. پخش این برنامه بهانه ای شد تا در این گزارش مروری داشته ب
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

فرصتی برای شب نشینی

برنامه هایی که فرصت شب نشینی با رسانه را فراهم می کنند

«چشم شب روشن» بهانه ای بود تا محمد صالح علا بعد از یک غیبت چند ساله به تلویزیون برگردد، برنامه ای که با همان حال و هوای دو قدم مانده به صبح طراحی شده و شنبه تا چهارشنبه از شبکه چهار سیما پخش می شود. پخش این برنامه بهانه ای شد تا در این گزارش مروری داشته باشیم بر برنامه های گفت و گو محور و مولفه هایی که به موفقیت این برنامه ها کمک می کند.

زهرا فرآورده - بخش سینما و تلویزیون تبیان
چشم شب روشن

با وجود پیشرفت تکنولوژی و تنوعی که رسانه های امروز پیدا کردند زمان زیادی از وقت مردم پای رسانه ها به ویژه شبکه های اجتماعی می گذرد. اما بازهم دورهمی های خانوادگی در بین خیلی ها جا دارد؛ البته شاید کمی شکلش فرق کرده باشد.
همنشینی های فامیلی که برخواسته از فرهنگ ایرانی است هنوز هم طرفداران خودش را دارد و خیلی ها سعی می کنند تا از فرصت مناسبت های مختلف برای این دورهم بودن بهره برند. منظور اینکه میل به دورهم بودن و گفت و گو فرهنگی است که در بین خانواده های ایرانی وجود داشته و حالا این رفتار قابلیت همخوانی با رسانه را پیدا کرده. همراهی مخاطب در جاهایی که تلویزیون کارش را درست انجام داده دلیل این مدعا است.


دورهمی های تلویزیون

جُنگ های شبانه و برنامه های ترکیبی تقریبا از اواسط دهه هفتاد جدی تر شد؛ «شب بخیر تهران» از برنامه های ترکیبی شبانه ای بود که از شبکه استانی تهران پخش می شد و در زمان خودش بیننده زیادی داشت. به مرور بر تعداد برنامه های گفت وگو محور افزوده و جُنگ های شبانه زیادی تولید شد که به شکل هفتگی یا روتین پخش می شدند. اما از این بین تعدادی ماندگار شدند و توانستند با سبک و ساختار متفاوتی که داشتند ذائقه مخاطب را به سمت نوع دیگری از برنامه سازی سوق دهند.

رسانه ها در سلیقه و ذائقه مخاطب نقش پررنگی دارند و اگر در انتخاب خوراک فکری که به بیننده می دهند با دقت و ظرافت بیشتری عمل کنند به مرور مخاطبی باهوش در مقابل شان قرار می گیرد که اگر با برنامه ای ضعیف و سطحی مواجه شود سریع آن را پس می زند

اواخر دهه هشتاد «دو قدم مانده به صبح» از شبکه چهار پخش شد و با ساختاری متفاوت در نحوه اجرا و محتوا تجربه ای موفق بود.
سال نود بعد از تجربه موفق «مردم ایران سلام» محمدرضا شهیدی فرد سراغ «پارک ملت» رفت و یکی از برنامه های پربیننده را به روی آنتن برد. البته «پارک ملت» در نیمه راه متوقف شد و علی رغم صحبت هایی که خبر از پخش مجدد آن می داد همچنان در وضعیت نامعلوم است. 
«رادیو هفت» از دیگر برنامه های موفقی بود که اواخر دهه هشتاد پخش شد و حدود پنج سال ادامه داشت. در چند ماه گذشته هم خبر پخش برنامه ای از تیم «رادیو هفت» با نام «رادیو شب» خبرساز شد که متاسفانه هنوز امکان پخش پیدا نکرده.
اینکه رسانه همراه با مخاطب و دوره اش جلو بیاید مهم است. رسانه ها در سلیقه و ذائقه مخاطب نقش پررنگی دارند و اگر در انتخاب خوراک فکری که به بیننده می دهند با دقت و ظرافت بیشتری عمل کنند به مرور مخاطبی باهوش در مقابل شان قرار می گیرد که اگر با برنامه ای ضعیف و سطحی مواجه شود سریع آن را پس می زند. در سال های گذشته برنامه های دیگری هم بودند که موفقیت نسبی به دست آوردند؛ اما در اینجا منظور برنامه هایی است که با سروشکلی متفاوت، ساختاری فرهیخته تر داشتند.

چشم شب روشن

چشم شب روشن

بعد از مدتی وقفه در پخش برنامه های شبانه از اول آبان ماه پخش «چشم شب روشن» شروع شده. ماهیت آن یک برنامه فرهنگی است که با ورود به حوزه های مختلف فرهنگی هنری سعی در ارائه محتوایی فاخر دارد؛ محتوایی که در عین جذابیت بار فکری و آگاهی بخشی هم داشته باشد.
در برنامه های گفت و گو محور نحوه اجرای برنامه اگر نگوییم مهمترین، از اصلی ترین دلایل یک برنامه موفق است؛ حضور محمد صالح علا در برنامه و تسلط اش بر موضوعات خود برگ برنده ای است برای پیگیری مخاطب. علاوه بر اینکه اجرا و اصطلاحات صالح علا که تنها مختص به خودش است در جذابیت برنامه نقش زیادی دارد. البته با وجود شباهت هایی که در ظاهر با «دوقدم مانده به صبح» دیده می شود امیر قمیشی تهیه کننده برنامه تنها نقطه اشتراک را صالح علا می داند که به دلیل تسلط بر مباحث طرح شده و مولف بودنش در همه بخش ها حضور دارد.

تولید برنامه های اینچنینی فرصتی است تا مخاطب از طریق رسانه تلویزیون از موضوعات مختلف آگاهی کسب کند؛ موضوعاتی که هرکدام نکته های جذاب زیادی دارد و به رشد فرهنگی کمک می کند

مشکلی که گاهی در برنامه های گفت و گو محور اتفاق می افتد صحبت های غیرکارشناسی مجری است که در مقابل یک کارشناس تخصص لازم برای گفت و گوی حرفه ای را ندارد. امتیاز برنامه هایی مانند «چشم شب روشن» استفاده از مجری کارشناس های متخصص در رشته های مختلف است که هر کدام بر پایه تخصص خودشان وارد بحث می شوند. مثلا اگر قرار باشد مهمان برنامه محمد علی بهمنی باشد گفت و گو را علیرضا بدیع هدایت می کند که خودش هم شاعر است. سینما، تئاتر، معماری, موسیقی از دیگرموضوعات برنامه است که هر کدام با کارشناس همان حوزه جلو می رود.
البته این نکته هم خالی از ذکر نیست که به هر حال برنامه های اینچنینی مخاطب خاص خود را دارد و ممکن است هر بیننده ای با این نوع برنامه ها به جهت ریتم کند و نسبتا جدی که در ذات شان نهفته است ارتباط برقرار نکنند. به طور مثال «پارک ملت» با وجود محتوای قوی و خوراک فرهنگی که داشت به دلیل ساده تر بودنش مخاطبان بیشتری از طیف های مختلف را همراه کرد.
غرض اینکه با توجه به پایین بودن آمار مطالعه و میل بیشتر مردم به رسانه ها تولید برنامه های اینچنینی فرصتی است تا مخاطب از طریق رسانه تلویزیون از موضوعات مختلف آگاهی کسب کند؛ موضوعاتی که هرکدام نکته های جذاب زیادی دارد و به رشد فرهنگی کمک می کند.

«چشم شب روشن» به تهیه کنندگی امیر قمیشی  با اجرای محمد صالح علا از اول آبان ماه روی آنتن رفته و هر شب ساعت 23 از شبکه چهار سیما پخش می شود.