سفال هلنچکان؛ هنری که رو به فراموشی است

سفالگری در منطقه بلوچستان مانند خود این سرزمین قدمتی به بلندای تاریخ دارد ، اما با این وجود این هنر در مناطق کمی از این سرزمین به چشم می آید. یکی از صنایع دستی که در صورت بی توجهی مسئولین در حال فراموشی است ، سفال هلنچکان است.

در روستای هلنچکان یک خانم جوان تنها صنعتگر این هنر تاریخی است و در گوشه ای از انبار گندمش آثارش را نگهداری می کند. این زن هنرمند گل را به اشکال مختلفی مانند کاسه، کوزه، پارچ، لیوان، قلیان، زغالدان و دیگ در آورده و هر آنچه که درست کرده در آنجا خاک می خورد. تنها حمایت مسئولان شرکت دادن این خانم هنرمند در چند نمایشگاه صنایع دستی وقول ایجاد کارگاه بوده است. به گفته این خانم ، به دلیل به صرفه نبودن و درآمد اندک و سختی کار، نسل جدید رغبتی به فراگیری این هنر ناب ندارد.

هلنچکان کجاست؟

هلنچکان روستایی در چهار کیلومتری شهر قصرقند استان سیستان و بلوچستان است که در حاشیه رودخانه کاجو قرار دارد. شهرستان قصر قند در 570 کیلومتری جنوب زاهدان و در مسیر جاده نیکشهر - جکیگور سرباز واقع شده است.

ویژگی های سفال هلنچکان

شکل سفال از نوع سازه های سنتی است و ساخت سفال در این روستا قدمتی دیرینه دارد و از جمله سفال های منحصر بفرد کشور نیز محسوب می گردد. ساخت این نوع سفال ، صرفا با دست و بدون بهره مندی از هر نوع ابزار کار و چرخ سفالگری صورت می گیرد و نقش سفال از آمیزش آب با سنگ و دست صنعتگر شکل می گیرد. 

هنری که در سایه بی توجهی است

به دلیل بی توجهی به این هنر کهن با سابقه چند هزار ساله و نبودن بازار فروش و نداشتن کارگاه سفال سازی ، تقریبا به حالت تعطیل درآمده است و در صورت تداوم وضعیت کنونی به دست فراموشی سپرده می شود. به نظر می رسد مهمترین مشکل در این زمینه نبودن درآمد کافی برای ادامه کار و نداشتن بازار فروش است. سفالگران قصر قند از قشرهای ضعیف جامعه هستند و توانایی احداث کارگاه ندارند و به صورت سنتی در یک مکان کوچک چند متری انواع ظروف را تولید و با مبلغ اندکی به فروش می رسانند.این در حالی است که در صورت توجه مسئولین و تخصیص اعتبارات لازم و راه اندازی کارگاه های مربوطه می تواند به رونق کسب و کار و اشتغال پایدار برای چند خانوار منتج شود و موجب رونق صنعت سفالگری در قصرقند گردد.

احیای دوباره

برای جلوگیری از نابودی این هنر ارزشمند، باید با تشکیل تعاونی وایجاد کارگاه و ارایه تسهیلات بدون بهره و برپایی نمایشگاه برای آنان ، البته نه به شکل نمایشگاه هایی که قبلا این بانوی هنرمند رفته که با کلی ضرر برگشته و این گونه نمایشگاه های زیان آور، انگیزه شرکت آنها را خواهد گرفت و در نظر گفتن جای مناسبی برای نگه داری این آثار هنر مندانه اقدام لازم صورت گیرد. در غیر این صورت این رشته از یاد خواهد رفت و آیندگان از این میراث بی بهره خواهند ماند.

انواع محصولات تولیدی

از جمله محصولاتی که در روستای هلنچکان با دست ساخته می شود ، انواع ظروف سفالی قدیم از جمله به کار مشغولند.انواع خمره ، ظروف آبخوری و آشپزخانه، دیزی، بوسوز، اسباب بازی کودکان، وسایل تزئینی منزل و انواع کوزه ها در طرح های مختلف را می توان نام برد.