صدقه ای از جانب خدا!!

امام سجاد علیه السلام وقتی كه صبح می شد، به دنبال كسب و كار، از خانه بیرون می آمد، شخصی عرض كرد: ای پسر رسول خدا كجا می روی ؟ فرمود: اتصدق لعیالی. میروم تا برای افراد خانواده ام ، صدقه تهیه كنم ، او پرسید: آیا صدقه طلب كنی ؟!. فرمود: «من طلب الحلال فهو من اللّه صدقة علیه» هر كس كه (با كار و كاسبی ) كسب مال حلال كند، آن مال از جانب خدا، صدقه برای او است.

کسب روزی حلال و رفاه و آسایش خانواده یکی از مواردی است که در اسلام سفارش زیادی بدان شده است. در برخی از روایات، چنین شخصی به مجاهد در راه خدا تشبیه شده و پاداشی چون پاداش آن مجاهد برایش در نظر گرفته شده است. امام علی (علیه السلام) می‌فرماید: کسی که در پی به دست آوردن روزی حلال   باشد، مانند مجاهد در راه خدا است و نیز امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید: «آن‌کس که از فضل و روزى خداوند چیزى را بجوید که با آن خانواده‌‏اش را از نیازمندى‏ به دیگران حفظ کند، پاداش وى بزرگ‏‌تر از مجاهد در راه خدا است.» (کافی، ج 5، ص 88)
هر چند در این روایات، به طور مستقیم از برابری اجر جویندگان روزی حلال با شهیدان سخن به میان نیامده، اما از تشبیه آنان به مجاهدان در راه خدا - و حتی در برخی از روایات، برتر شمردن اجرشان از مجاهدان - می‌توان نتیجه گرفت کسی که در پی به دست آوردن روزی حلال از خانه بیرون رود و مرگش فرا رسد، مانند مجاهدی است که برای کارزار به میدان جنگ رفته و به شهادت رسیده باشد.

می‌توانیم برای تأیید سخن خویش به این روایت از امام علی (علیه السلام) استناد کنیم: «روزی رسول خدا (صلی الله علیه و اله) به منزل ما آمد در حالى‌که حضرت فاطمه کنار دیگ نشسته بود و من هم به پاک‌کردن عدس مشغول بودم. پیامبر(صلی الله علیه و آله) رو به من کرد و فرمود: ای ابو الحسن! گفتم بله ای رسول خدا. فرمود: آنچه می‌گویم را از من بشنو و من جز با امر پروردگار خود چیزی نخواهم گفت. مردى که همسرش را یارى و کمک کند، خداوند به عدد هر مویی از موهای بدنش به او پاداش یک‌سال عبادتی می‌دهد که روزهایش را روزه و شب‌هایش را شب زنده‌دار باشد. همچنین ثواب صابران و پیامبرانی؛ مانند داود، یعقوب و عیسی را به او عنایت می‌نماید. یا على کسی که در خانه در خدمت عیال باشد، و آن‌را ننگ نداند، پروردگار متعال نام او را در دیوان شهیدان قرار داده و از براى وى به هر روز‏ و شب ثواب هزار شهید را بنویسد» (شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار، ص 102)
بنابراین هر چند در عرف و شرع مقدس اسلام، لفظ شهید بر کسی اطلاق می‌شود که در راه مبارزه برای خدا در میدان جنگ به شهادت رسیده باشد، ولی می‌توان افرادی را که برای به دست آوردن روزی حلال و فراهم نمودن رفاه و آسایش خانواده و بی‌نیازی از مردم به دنبال روزی حلال بروند و مرگشان به هر دلیلی فرا رسد با اندکی تسامح شهید نامید.
یک نکته: 
البته با این وجود، نمی‌توان طلب روزی حلال را بهانه‌ای برای فرار از جهاد در راه خدا دانست، بلکه این پاداش‌ها زمانی است که نبردی وجود نداشته باشد وگرنه باید همه چیز را رها نموده و به جهاد روی آورد. (توبه، 24)

به دنبال کسب، اما حلال

آنچه در نظام اقتصادى اسلام، بیش از هر چیز اهمیت دارد حلال بودن کسب و کار است؛ یعنى به دست آوردن مال، از راهى که آزاد است و ممنوعیّت شرعى ندارد. به‌ علاوه؛ تأثیر تربیتی تغذیه حلال در توفیق انجام اعمال و عبادات، بسیار زیاد است؛ لذا بر شخص مسلمان واجب است که در حدّ ضرورت و به قدر توان، کار کند و مخارج خود و خانواده‌اش را تأمین سازد. اما شغل او باید مباح باشد و مالى را که صرف هزینه‌هاى زندگى خود می‌کند، حلال باشد. قرآن کریم از طرفى به کسب حلال امر می‌کند و از طرفى از ضدّ آن؛ یعنى حرام‌خوارى و انجام کار نامشروع نهی می‌کند و آن‌را پیروی از شیطان می‌خواند و می‌فرماید: «اى مردم! از آنچه در این زمین است (از انواع خوردنی‌ها) حلال و پاکیزه بخورید و برخوردار شوید، و پیروى از گام ‌هاى شیطان نکنید، که او براى شما دشمنى آشکار است» («یا أَیُّهَا النَّاسُ کُلُوا مِمَّا فِی الْأَرْضِ حَلالاً طَیِّباً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبینٌ»؛ بقره، 168)

یک الگو  در توجه به معاش زندگی

داود بن سرحان می گوید: روزی دیدم امام صادق (علیه السلام) با دست خود، مقداری خرما را با پیمانه ، می سنجد، عرض كردم : قربانت گردم ، اگر به بعضی از فرزندان و غلامان ، دستور می دادی تا این كار را انجام دهند، بهتر بود!. امام در پاسخ من فرمود:ای داود! زندگی یك انسان مسلمان ، سامان نمی یابد، مگر با سه كار: 1- دین و احكام آن را بشناسد. 2- در گرفتاری ها، صبر و تحمل كند. 3- اندازه گیری در معاش زندگی را به نیكوئی حفظ نماید. و فرمود: (جدم ) علی بن الحسین (علیهما السلام) وقتی كه صبح می شد، به دنبال كسب و كار، از خانه بیرون می آمد، شخصی عرض كرد: ای پسر رسول خدا كجا می روی ؟. فرمود: اتصدق لعیالی میروم تا برای افراد خانواده ام ، صدقه تهیه كنم ، او پرسید: آیا صدقه طلب كنی ؟!. فرمود: من طلب الحلال فهو من اللّه صدقة علیه هر كس كه (با كار و كاسبی ) كسب مال حلال كند، آن مال از جانب خدا، صدقه برای او است.