راویان مظلومیت حسین(ع) در قاب تصویر

داستان زندگی صحابه و محبین امام حسین (ع) در این سال ها محور داستان فیلم و سریال های مختلفی بوده برای نقب زدن به واقعه كربلا، در این گزارش مروری داریم بر قهرمانانی كه محور داستان سریال های عاشورایی بودند از قیس بن مسهر تا مختار ثقفی .

در این میان فقط در دو اثر «مختارنامه» و «رستاخیز» واقعه كربلا به شكل مستقیم به تصویر در می آید و صحنه های شهادت اهل بیت از جمله حضرت عباس(ع) در قاب تصویر می نشیند. نكته قابل توجه در خصوص این دو اثر و دیگر آثاری كه با محوریت واقعه كربلا ساخته شده اند، این كه در هیچكدام از آن ها اهل بیت (ع) محور اصلی داستان نیستند.

روز واقعه/ شهرام اسدی

شخصیت اصلی داستان: عبدالهو، جوانی مسیحی كه به خاطر عشق به راحله دختر زید، به دین اسلام رو آورده و درست در روز عاشورا، مراسم ازدواجش برپاست.
بازیگر: علیرضا شجاع نوری
ارتباط با واقعه كربلا: در روز عروسی اش ندایی در گوشش می پیچید كه كسی از او یاری می خواهد. هرچه می خواهد به این ندا توجهی نكند نمی تواند. تمام لحظات صدای «هل من ناصر ینصرنی/ كیست مرا یاری كند؟» ذهنش را بهم می ریزد. بعد از پرس و جو متوجه می شود كه غیر از او هیچ كس دیگر چنین ندایی را نمی شنود تا اینكه بالاخره عروسی را رها می كند و راهی بیابان می شود. بالاخره بعد از پشت سرگذاشتن  موانع مختلف، عصر عاشورا به صحرای كربلا می رسد و با خیمه های سوخته و بدنهای بی جان شهدا و زنان و کودکان اسیر رو به رو می شود. همان موقع صدایی زنانه به او امر می کند تا بازگردد و آنچه را دیده برای همه تعریف كند.
میزان موفقیت: این فیلم در سیزدهمین جشنواره فیلم فجر توانست پنج سیمرغ بلورین برای بهترین فیلم، بهترین موسیقی متن، بهترین چهره پردازی، بهترین فیلم دوم و بهترین صحنه آرایی از آن خود كند. علاوه بر این ها فیلم برای فیلمنامه، كارگردانی، نقش اول مرد، تدوین و فیلمبرداری هم كاندیدای دریافت سیمرغ بود.

مختارنامه/ داوود میرباقری

شخصیت اصلی داستان: مختار ثقفی معروف به ابواسحاق كه از شخصیتهای پرنفوذ در کوفه به شمار می رفت.
بازیگر: فریبرز عرب نیا
ارتباط با واقعه كربلا: مختار جزو یاران حسین بن علی(ع) بود و قصد داشت به لشكر ایشان بپیوندد كه عبیدالله بن زیاد، حاکم کوفه، او را دستگیر كرد. برای همین هم او تا بعد از واقعه کربلا در زندان بود. مختار پنج سال بعد از قیام امام حسین (ع)، به همراهی عده زیادی از مردم، با شعار خونخواهی در کوفه بپاخاست. بسیاری از عاملان واقعه كربلا را کشت و حکومت این شهر را برای مدت 18 ماه در دست گرفت. درواقع ارتباط اصلی مختار با واقعه كربلا زمانی شكل می گیرد كه او مشغول انتقام گرفتن از اشقیاست. او به خونخواهی از امام حسین (ع) با قاتلان حضرت عباس(ع)، علی اكبر(ع)، علی اصغر(ع) و .... می جنگد و همزمان، تصاویری از زمان شهادت یاران امام حسین(ع) در صحرای كربلا نمایش داده می شود.
میزان موفقیت: «مختارنامه» را می توان بعد از «امام علی (ع)» یكی از بهترین سریالهای تاریخ اسلام تلویزیون دانست؛ سریالی كه تولیدش برای تلویزیون یك اتفاق مهم بود و انگار بدون آن، چیزی كم داشت.

رستاخیز / احمد رضا درویش

شخصیت اصلی: بكیر. او فرزند حر است، جنگاور است و در سپاه یزید است. بكیر در پی عشق زمینی است، كه به عشق الهی می رسد و به مانند پدرش در روز عاشورا به صف یاران «حسین (ع)» می پیوندد.
بازیگر: آرش آصفی
ارتباط با واقعه كربلا: بكیر جوان دلاوری است كه به واسطه جنگاوری هایش، در سپاه عبیداله، جایگاه و مرتبه خاصی دارد، به واسطه حضور او در سپاه كفر، اتفاق ها و شخصیت های كه در واقعه كربلا و قتل عام امام حسین(ع) و یارانش  نقش داشتند معرفی می شوند و چگونگی طرح ریزی توطئه توسط عبیداله و... روایت می شود. بكیر به همراه پدرش حر در آخرین لحظات به سپاه امام حسین (ع) می پیوندد و به این ترتیب اتفاق های ظهر از شهادت حضرت عباس (ع) تا حمله به خیمه اهل بیت و شهات امام حسین (ع) نیز به تصویر در می آید و برای نخستین بار به شكل مستقیم واقعه كربلا در قاب سینما نقش می بندد.
میزان موفقیت: فیلم حضور موفقی در جشنواره داشت و موفق شد تا سیمرغ بلورین بهترین فیلم را از آن خود كرد، اما نمایش چهره حضرت عباس (ع) و حضرت علی اكبر و حضرت قاسم حاشیه های زیادی را برای فیلم ایجاد كرد و همچنان اکران آن نامعلوم است.

معصومیت از دست رفته/ داوود میرباقری

شخصیت اصلی داستان: داستان با محوریت شخصیتی به نام شوذب شكل می گیرد؛ شخصیتی تخیلی كه به روایت سریال، پیشتر از یاران امام علی(ع)  بوده و منتهی الان خزانه دار كوفه و امویان شده.
بازیگر: امین تارخ
ارتباط با واقعه عاشورا: در «معصومیت از دست رفته»، هیچ گاه به طور مستقیم وقایع عاشورا نمایش داده نمی شوند. درواقع میرباقری شخصیت های خیالی و حوادث غیرواقعی سریالش را در ارتباط غیرمستقیم با قیام عاشورا قرار داده و مثلث عشقی را خلق کرده که محدود به زمان و مکان خاصی نیست. شوذب خزانه دار كوفه است و واسطه شغلی كه دارد، مدام در دربار عبیداله بن زیاد در رفت و آمد است. آنچه در «معصومیت از دست رفته»، اصل است درواقع قصه زندگی عاشقانه شوذب است و صحبت درباره واقعه عاشورا صرفا در حاشیه ارتباط او با عبیداله شنیده می شود. با این حال اما در لایه های زیرین داستان، میرباقری شوذب را در مثلث عشقی بین ماریا و حمیرا قرار داده بود تا نشان دهد، انتخاب میان حق و باطل، صرفا به عرصه كربلا محدود نمی شود.

سفیر /زنده یاد فریبرز صالح

شخصیت اصلی داستان : فیلم بر اساس زندگی قیس ابن مسهر، از یاران باوفای امام حسین (ع) ساخته شد. او  نماینده امام حسین (ع)  است كه قصد دارد نامه ای برای سلیمان خزاعی به كوفه ببرد. در راه توسط راهداران ابن زیاد، والی كوفه، دستگیر می شود و به زندان می افتد.
بازیگر نقش : فرامرز قریبیان
ارتباط با واقعه كربلا: فیلم پیش درآمدی است بر واقعه عاشورا و ادای دینی به قیس ابن مسهر. «سفیر» حال و هوای مردم كوفه و بی وفایی آن ها را بخوبی منتقل می كند. كارگردان مظلومیت امام و یارانش را در قالب شخصیت اصلی به خوبی تصویر كرده است.
 میزان موفقیت : «سفیر» بعد از سه دهه همچنان در میان فهرست آثار موفق ساخته شده با موضوع عاشور دیده می شود. سال 61 و همزمان با اكران عمومی استقبال چشمگیری از فیلم شد و شخصیت های تراز اول كشور آن را ستودند. ویژگی «سفیر» پرداخت ساده و غیر شعاری به مهم ترین واقعه تاریخی است.

سرگشته / محمدحسین حقیقی

شخصیت اصلی داستان : عبیدالله ابن حر جعفی محور داستان است؛ او  آن هنگامی که امام حسین (ع) به سمت کوفه حرکت کرد، از کوفه بیرون آمد تا با ایشان مواجه نشود؛ اما در نزدیکی کربلا با ایشان روبه رو شد. امام حسین(ع) او را به یاری خود دعوت کرد اما عبیدالله ابن حر دعوت آن حضرت را رد کرد و بعد پشیمان شده و همراه مختار قیام کرد. او اولین زائر مزار مطهر امام حسین (ع) بود.
بازیگر نقش : زهیر یاری
ارتباط با واقعه كربلا:  تمركز سریال «سرگشته» بر عبرت های عاشورا است. یعنی ضمن انتقال حس و درون مایه واقعه كربلا سعی می كند حالت كسانی كه دست از یاری امام برداشتند راتصویر كند.
میزان موفقیت : سریال با وجود پتانسیل فراوان نتوانست نامش را به عنوان اثری ماندگار به ثبت برساند. سریال حوادث را بخوبی دراماتیزه نكرد و گویی روایتی شفاهی از تاریخ است.

فرستاده / جواد شمقدری

شخصیت اصلی داستان : شخصیت محوری سریال سلیمان بن رزین یكی از یاران امام حسین (ع) است. امام هنگامی که در مکه اقامت داشت او را با یك نامه به بصره فرستاد تا پیام جدش را به روسای پنجگانه بصره برسان.
بازیگر نقش : حسین یاری
ارتباط با واقعه كربلا: سلیمان بن ابی زرین فرستاده امام حسین (ع) ، پس از ورود به بصره در منزل ماریه بنت عبدالقسین، یکی از دوستداران امام (ع)، اقامت می کند. در این میان با به شهادت رسیدن مسلم بن عقیل قصه حال و هوای دیگری پیدا می کند و ماجرای مظلومیت امام و یارانش در حادثه بی مهری مردم كوفه بازنمایی می شود. شهادت سلیمان تاكید موكدی است بر این مساله. «فرستاده» جزو سریال هایی است كه از طریق روایت زندگی یكی از یاران نزدیك امام حسین (ع) حال و هوای پیرامون این واقعه را به تصویر كشیده است.
میزان موفقیت : جواد شمقدری در مجموع اثری قابل قبول روانه آنتن كرد اما به لحاظ ساختار  آن قدر قوی نبود كه در حافظه ها حك شود.