عرفه دروازه ورود به معرفت الهی است
حجت‌الاسلام حسین رجبی، معاون پژوهشی موسسه آموزشی و پژوهشی مذاهب اسلامی در گفتگو با خبرنگار شبستان ''شناخت'' را به عنوان تعریف اجمالی كلمه عرفه و رسیدن به معرفت را فلسفه وجودی چنین روزی دانست و گفت: در منابع، شناخت به سه بخش تقسیم می‌شود، شناخت ظاهری كه صورت شی را به ذهن انسان متبادر می‌سازد و شناخت عامه مردم از این نوع است، مرحله دوم مشاهده و مرحله سوم احساس است كه به عنوان مرحله عالی و كامل شناخت مطرح و عده كمی بعد از سیر و سلوك و مبارزه با آفات درونی و بیرونی به آن دست می‌یابند.
وی افزود: مرحله اول شناخت نقشی در زندگی انسانی ندارد و به همین دلیل پروردگار متعال روزی چون عرفه را قرار داده تا انسان با طی درجات مختلف شناخت، به معرفت الهی نزدیك شود.
حجت‌الاسلام رجبی با تاكید بر اینكه محور معرفت در این روز در گام اول خودشناسی با علم حضوری سپس خداشناسی و جهان‌شناسی است، اظهار داشت: در روز عرفه باید این سه محور و ارتباطشان مورد تامل قرار گیرد و در واقع در عرفه و عرفات انسان با بازگشت به خود در مسیر شناخت پروردگار گام نهاده و جایگاه خود در بین مخلوقات را در‌یابد.
وی با اشاره به دعای منسوب به امام حسین (ع) در روز عرفه و تاكید بر تاثیر كیفیت دعا بر قبولی آن تصریح كرد: این دعا نشانه‌های توحید را بیان می‌كند و از آنجا كه شناخت خود و خدا اساس فكر و ذكر و رفتار انسان را تشكیل می‌دهد امام حسین (ع) نیز در دعای عرفه به سه مرحله اساسی تعلق همه نعمتها به پروردگار و ناتوانی انسان، توجه به اصواف و مدح پروردگار و بیان درخواستها و نیازها اشاره دارد كه خود از موجبات قبولی دعای عرفه می‌باشد.
این پژوهشگر حوزه دین اوج عرفان و معنویت دعای عرفه را فرازی دانست كه حضرت می‌فرماید، خدایا گرچه سراسر عالم نشانه‌های توحید است اما مرا به نشانه‌ها ارجاع نشده كه از آنها به تو برسم بلكه خودت را به من بنما تا از این طریق ذات خود تو را بشناسم، این نشانه‌ها توانایی ندارند كه تو را به من معرفی كنند.
حجت‌الاسلام رجبی افزود: امام حسین (ع) حق دعا را در این فرازها ادا كرده كه می‌تواند الگویی مناسب برای زندگانی انسانها باشد و ما باید به جای عزاداری صرف برای امام حسین (ع) سخن ایشان را در باورهای خود لحاظ كنیم.
حجت‌الاسلام رجبی درباره مضمون اصلی دعای عرفه، ابراز داشت: هیچ حجابی جز گناه بین خدا و خلق وجود ندارد، انسان در روز عرفه باید به این باور برسد كه خدا همواره در همه حال در كنار اوست.
وی عرفات را ویژگی مكانی دانست كه زمینه‌های رسیدن به معرفت پروردگار در آن فراهم است و با تاكید بر اینكه حضور جسمانی در صحرای عرفات برای رسیدن به مراحل عالی شناخت كفایت نمی‌كند، گفت: چه بسا افرادی روز عرفه در مكان عرفات حاضرند اما به معرفت نمی‌رسند و عده‌ای در مكانی دیگر با درك خضوع و خشوع نسبت به پروردگار به مدارج بالای عرفان و معرفت نائل می‌شوند.
