احکام مالی عزاداری امام حسین علیه السلام

با توجه به اطعام هایی که در ایام محرم داده می شود و انسان به حلال بودن آنها یقین ندارد، آیا خوردن آنها اشکال دارد؟

فرآوری : حجت الاسلام تیموری - بخش احکام اسلامی تبیان

لطفا هم از نظر فقهی و هم از نظر اخلاقی پاسخ فرمایید. اگر نذری کسی که خمس نمی دهد را بخوریم چطور؟ در مواردی که انسان غذایی را که یقین ندارد به حرام بودنش، مثلا اطعام می کنند عزاداران را یا غذایی آماده کرده اند در این ایام و برای شما می آورند یا فردی نذری می دهد و شما یقین دارید که خمس نمی دهد، به نظر حضرت آقا خوردن آن غذا، چون یقین به حرام بودن یا مخلوط به حرام بودن آن ندارید، یعنی یقین ندارید این غذا حرام است، یقین ندارید که متعلق خمس است، خوردنش اشکال ندارد. اما از نظر اخلاقی - چون پرسیدند - بعضی ها می گویند اگر پول خمس در آن باشد ممکن است اثر وضعی داشته باشد. اگر بتوانید احتیاط کنید خوب است؛ به این معنا که اگر تبعات سویی ندارد نخورید، قبول نکنید، یا اینکه اگر مثلا متعلق خمس است - نه به این معنا که حتما متعلق خمس است یعنی شبهه دارید - خودتان خمسش را بپردازید یا اگر موردی هست که ممکن است از باب شبهه حرام شک داشته باشید، یعنی مثلا مال مردم باشد، به عنوان رد مظالم بپردازید؛ گرچه واجب نیست. در حکم اولی که گفتیم شما یقین ندارید غذا از حرام است یا مخلوط به حرام است، خوردنش اشکالی ندارد. بنابراین در مجالس عزا که شرکت می کنید و طعام برای شما می آورند و امثال اینها، خوردنش اشکال ندارد، از نظر فقهی حرام نیست. اما اگر کسی بخواهد - خلاصه به قول معروف جز اولیای الهی باشد - پرهیز بیشتری داشته باشد احتیاط خوب است.

جمع آوری پول در عزاداری:

پرسش: آیا جایز است در ایام محرم، از افراد خیّر، اموالی را جمع آوری کرد و با تقسیم آن ها به سهم های مختلف، قسمتی را به قاری قرآن و مرثیه خوان و سخنران داد و باقی مانده را برای برگزاری مجالس مصرف کرد؟

پاسخ: اگر با رضایت و موافقت صاحبان اموال باشد، اشکال ندارد (مقام معظم رهبری).

مشخص کردن اجرت در عزاداری:

پرسش: با توجه به روایات و تأکیداتى که در کتابهایى مثل «لؤلؤ و مرجان» محدث نورى رحمه اللّه راجع به پول گرفتن بابت مداحى و بوسیله آل محمد صلّى اللّه علیه و آله و سلّم وارد گردیده معمولا طورى است که مداحان قیمت و اجرت را تعیین مى کنند و اگر هم به وضوح تعیین نکنند مى گویند فلان مجلس این مبلغ را پرداخته است، یا اگر یک بار کم پول بدهند دفع بعد دیگر دعوت را اجابت نمى کنند، نظر مبارک در این باره چیست؟
پاسخ: افرادى که به این صورت مداحى مى کنند ثواب موعود براى مداحى معصومین علیهم السّلام را نمى برند، اگر بخواهند ثواب موعود بر مداحى را ببرند باید مداحى شان به نحو صحیح باشد و براى مداحى کردن هم وجهى تعیین نکنند، هر چقدر که مردم دادند بگیرند.

پرسش: آیا ذاکر اهل بیت می تواند برای ذکر فضایل و مصائب اهل بیت اجرت طی کند؟

پاسخ: تعیین اجرت، شرعاً اشکالی ندارد؛ ولی این کار در شأن ذاکران اهل بیت که باید مظهر تقوا و پارسایی باشند، نیست (آیت الله مکارم).

پول گرفتن برای مداحی و عزاداری:

پرسش: گرفتن پول و اعانات و نذورات در مقابل نوحه سرایی حضرت سیدالشهدابه وسیله مداحان اهل بیت، چه حکمی دارد؟
پاسخ: نوحه سرایی در مجالس عزای حضرت سیدالشهدااز اعظم قربات (باعث نزدیکی به خداوند) است و دریافت تبرّعات و اعانات و نذورات مربوط به این کار، مانع ندارد (حضرت امام).

چون در اسلام، وعظ و ارشاد و تعلیم و تربیت و آموزگاری و استادی و تدریس، فضیلت بسیار دارد و از مشاغل مقدسه و از شئون مهم انبیا و اولیا(سلام الله علیهم اجمعین) می باشد، غالباً مسلمانان برای کسب ثواب و تقرب به درگاه الهی انجام می دادند و اجر مادی، در آن ملاحظه نمی شد و کسانی که این مشاغل و امثال آن مانند طبابت را عهده دار می شدند، آن را با اجر مادی، معاوضه نمی کردند؛ هرچند از بیت المال، مخارج آن ها تأمین می شد و گاهی خود مردم، خدمت مناسبی می کردند؛ ولی معامله این اعمال مقدس با پول، در نظر نبود و ازاین جهت موجب قوّت تأثیر کلام و مواعظ می شد. مع ذلک گرفتن مزد دربرابر ذکر مصائب پیغمبر اکرم…و ائمه اطهار و بیان مواعظه و نصایح و تعیین قبلی اجرت، اشکال ندارد. بلی، اگر گرفتن وجه، دربرابر بیان احکام واجبه و ارشاد به اصول دین و عقاید باشد، جایز نیست و بانیان مجالس، در انتخاب هر واعظ و ناطقی که بیانات و تبلیغاتش مورد اعتماد باشد، مختارند (آیت الله گلپایگانی).

مرثیه سرایان خطاکار:

پرسش: آیا پول دادن به مرثیه سرایانی که بعضی از مطالب بی مدرک یا ضعیف السند را می خوانند و یا با غنا اشعار را می خوانند، جایز است؟
پاسخ: اگر به نحو حرام بخوانند، جایز نیست؛ مگر اینکه به عنوان مزد کار حرام نباشد (آیت الله بهجت).

باقی ماند پول عزاداری:

پرسش: باقی ماند اموالی که به عنوان هزینه های مراسم عاشورای حضرت امام حسین علیه السلام جمع آوری می شود، در چه جایی باید خرج شود؟
پاسخ: می توان اموال باقی مانده را با کسب اجازه اهداکنندگان آن ها، در امور خیریه مصرف کرد و یا آن ها را برای مصرف در مجالس عزاداری آینده نگه داشت (مقام معظم رهبری).

خمس اموال باقی مانده:

پرسش:مقداری قند و برنج و مبلغی پول برای عزاداری محرم جمع شده و زیاد آمده است که در سال آینده مصرف می شود. آیا پرداخت خمس آن ها واجب است؟
پاسخ:خیر، واجب نیست (آیت الله بهجت)

مراجعات:
[1]. مقام معظم رهبری،أجوبة الاستفتائات، ۱۴۵۳.
[2]. آیه الله تبریزی، استفتاءات جدید ، ج 2، ص 516 ، س 210.
[3]. آیت الله مکارم، استفتائات جدید، ج ۳، ص۱۷۷.
[4]. حضرت امام، استفتائات، ج ۳، ص۵۸۲، سؤال۳۹.
[5]. آیت الله گلپایگانی، مجمع المسائل، ج ۱، ص۵۶۰ ، سؤال۸۰ .
[6]. آیت الله بهجت،استفتائات، ج ۴، ص۵۴۴ .
[7].مقام معظم رهبری، أجوبة الاستفتائات، سؤال۱۴۵۳.
[8]. آیت الله بهجت، استفتائات، ج ۳، ص۲۱.