تبیان، دستیار زندگی
بیل زنی آیین مردمان کشاورزی است که با ابزار کشاورزی خود در ظهر عاشورا ندای لبیک خواهی امام حسین (ع) را پاسخ می گویند. این مراسم تنها مراسم حوزه شهرستان بیرجند است که در هیچ جای دیگری از ایران دیده نمی شود.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بیل زنی ؛ آیین عاشورایی خراسان جنوبی

بیل زنی آیین مردمان کشاورزی است که با ابزار کشاورزی خود در ظهر عاشورا ندای لبیک خواهی امام حسین (ع) را پاسخ می گویند. این مراسم تنها مراسم حوزه شهرستان بیرجند است که در هیچ جای دیگری از ایران دیده نمی شود.

به کوشش : علیرضا عابدینی - بخش گردشگری تبیان
بیل زنی

مراسم 250 ساله بیل زنی هرسال بعد از نماز ظهر عاشورا در شهر «خوسف» خراسان جنوبی برگزار می شود. این مراسم توسط ملا علی اکبر خوسفی بنیان گذارحوزه علمیه خوسف نهادینه شده و کشاورزان و مردم شهرستان خوسف به این رسم بهای زیادی می دهند.  مراسم بیل زنی نوعی شبیه سازی از عزاداری و تلاش طایفه بنی اسد در صحرای کربلا است که پس از 3 شبانه روز در13 محرم سال 61 هجری در میان حزن و اندوه، پیکر مطهر شهدا را با بیل و یا ابزار دیگری که در دست داشتند به خاک سپردند.
کشاورزان خوسفی به عنوان نماد عزاداری امام حسین(ع) و جهاد با یزیدیان و کفار بیل ها و ادوات کشاورزی خود را در روز عاشورا با خود می برند و بیل ها را به نماد جنگ در روز عاشورا به هم می زنند. بیل زنی همچنین در میان مردم خوسف نماد تدفین شهدای کربلا و یادآور تدفین پیکرهای آنها توسط طایفه بنی اسد است و به هم خوردن بیل ها در روز عاشورا نماد رویارویی لشکریان کفر و لشکریان امام حسین(ع) است که جنگ لشکریان یزید بر علیه لشکر کوچک امام حسین(ع) و مظلومیت ایشان را نشان می دهد.عزاداران علاوه بر تجسم دفن شهدا می خواهند به این طریق چکاچک و سر و صدای به هم خوردن شمشیر و اسلحه در آن زمان را با برخورد سر بیل ها مجسم سازند.

بیل زنی

برای برپایی این مراسم در هر یک از دو هیات  شهر خوسف، دو دسته 15 نفری که در مجموع چهار دسته هستند، تشکیل می شود.افراد بیل در دست، دایره وار در کنار هم بیل هایشان را به طرف آسمان می  برند و هر فرد در حال حرکت به هوا پریده و تیغه  بیل ها را به هم می  زنند و همه یک صدا و با آهنگی مخصوص می گویند  -حیدرعلی- و همزمان بیل ها نامنظم و با شتاب به یکدیگر می خورند. گروه دیگری از عزاداران نیز با حمل کجاوه ای بزرگ به عنوان نخل و نمادی از تشییع پیکر مطهر امام حسین (ع) و کجاوه یا گهواره ای کوچکتر به نشانه تشییع پیکر پاک طفل شیرخوار آن حضرت، نوحه سرایی کرده و تالم و تاثر خود را آشکار می سازند.
نخل کوچک جلوی نخل بزرگ و دسته های بیل زنی، سینه زنی و زنجیر زنی هم در جلو آنها به طرف محل موسوم به قتلگاه حرکت می کنند و در بین راه هیات و دسته دیگر بیل زنی و نخل گردانی به استقبال آنها می آیند. در این زمان دسته های بیل زنی بیل می زنند و نخل ها را مقابل میدان قتلگاه به حال دویدن می گردانند. پس از این مراسم نخل ها را به زمین گذاشته و بعد نخل هیات دیگر را به همین ترتیب به قتلگاه می آورند.

بیل زنی

مردم خوسف اعتقاد دارند اگر بیل های خود را در روز عاشورا با خود به همراه ببرند برای آنها موجب برکت می شود و مایه برکت محصولات کشاورزی آنان است. این مراسم در سال 1227 ممنوع شده بود اما در سال های بعد احیا شد, چون مردم خوسف اعتقاد دارند که اگر در سالی این مراسم را برگزار نکنند ، آن سال برایشان سال خوبی نخواهد بود و محصولات کشاورزی آنها آسیب خواهد دید.


منابع : تسنیم ، مهر ، ایرنا ، شفقنا