التهاب 960 روزه درویش

بازخوانی پنج حاشیه برجسته فیلم «رستاخیز» كه از پیش تولید كلید خورد.

این سومین سال است كه در آستانه فرا رسیدن ماه محرم ، نام «رستاخیز» در محافل خبری پررنگ می شود. سوال این است كه آیا فیلم احمد رضا درویش اكران عمومی خواهد شد؟ با كنار هم قرار دادن نشانه ها احتمال نمایش فیلم در محرم امسال بیش از پیش است. «رستاخیز» هفته پیش در جشنواره چهل چراغ به نمایش در آمد و كارگردانش تجلیل شد. تلویزیون در بخش خبری و نیز در برنامه تخصصی هفت به فیلم پرداخت و كدهایی كه می دهد در مسیر اكران آن است. فیلم نخستین بار در جشنواره سی و دوم فجر رونمایی شد و 9 سیمرغ بدست آورد اما خیلی زود، عده ای مخالفت شان را با نشان دادن چهره حضرت ابوالفضل (ع) ،حضرت علی اکبر (ع)، حضرت علی اصغر(ع) و حضرت قاسم (ع) در «رستاخیز» علنی كردند. برخی هم به روایت تاریخی فیلم ایراد گرفتند و همین اكران عمومی فیلم را به تعویق انداخت. درویش اصلاحات را اعمال كرد اما به چهره ها دست نزد و همین ایراد اصلی مخالفان اكران «رستاخیز» شد. فیلم در روز 24 تیرماه 94 به سینماها آمد و ساعتی بعد به دستور وزارت ارشاد تعلیق شد... . این گزارش بازخوانی حواشی فیلم «رستاخیز» است از پیش تولید تا اكران یك روزه و دوئل درویش با دولت تدبیر و امید. با احتساب نخستین حاشیه جدی كه همزمان با اكران جشنواره ای فیلم شروع شد، «رستاخیز» تا پایان شهریور امسال 960 روز است كه گرفتار حواشی بوده.

پیش تولید طولانی و عدم اکران فیلم در دولت دهم

ماجرا چه بود: احمد رضا درویش می دانست برای ساخت «رستاخیز» کاری سخت پیش رو دارد. با وسواس و حوصله تمام پیش تولید را که اتفاقا طولانی شده بود (حدود 5 سال ) به پایان رساند و در نهایت 16 بهمن سال 88 فیلم را در شهرستان بم کلید زد و پس از 250 جلسه فیلمبرداری در بم، کلوت های شهدادِ کرمان، شاهرود، اصفهان، کاشان، فومن، پرند تهران و شهرک دفاع مقدس به پایان رسید.بعد از آن درویش به انگلیس رفت تا کارهای فنی «رستاخیز» زیر نظر او توسط شرکت «مولینر» انجام شود. در میان عوامل خارجی فیلم دو نام بیش از همه برجسته بود : طارق انوار تدوینگر سرشناس و نامزد دریافت اسکار برای فیلم «سخنرانی پادشاه» و استفن واربک آهنگسازِ برنده اسکار. هر بار خبری از فیلم به گوش می رسید تا این که در آستانه جشنواره سی و یکم فیلم فجر، احتمال رونمایی از «رستاخیز» قوت گرفت. حتی دبیر وقت جشنواره یعنی محمد رضا عباسیان گفته بود:«تنها فیلمی که من به عنوان دبیر جشنواره شخصا به دفتر تهیه کننده و کارگردان محترم این فیلم مراجعه کردم تا دعوت کنم در جشنواره حاضر شود، «رستاخیز» بود.»
واکنش: طولانی شدن پیش تولید این شبهه را ایجاد کرده بود که نکند «رستاخیز» به تولید نخواهد رسید. تقی علیقی زاده (تهیه کننده) و احمد رضا درویش چند بار در رسانه ها حاضر شدند و توضیح دادند. درویش درباره نمایش فیلم در جشنواره سی و یکم این طور توضیح داده بود که « نمی خواهم زحمت چند ساله، فدای عجله برای رسیدن به جشنواره شود» ، اما یك سال بعد تهیه کننده «رستاخیز» در نشست خبری فیلم و در پاسخ به اینکه آیا به دلیل اختلاف با جواد شمقدری (رئیس سابق سازمان سینمایی) فیلمش را به جشنواره فجر سال گذشته نفرستاده است؟ گفت:« بله سوال شما درست است و به دلیل این اختلاف فیلم را به جشنواره ندادم.»

موفقیت و حاشیه های جشنواره ای

ماجرا چه بود: «رستاخیز» در جشنواره سی و دوم فجر به نمایش درآمد. درست 16 بهمن سال 92 در یك صبح برفی در سالن همایش های برج میلاد. فیلم موفق شد 9 سیمرغ بلورین را از آن خود كند اما بعد از نمایش واكنش ها مخاطبان ، اهالی رسانه و منتقدان متناقض بود؛ برخی فیلم را دوست نداشتند و برخی معتقد بودند آرش آصفی بازیگر نقش بُکَیر بن حر، بهادر زمانی بازیگر نقش حضرت ابوالفضل (ع) و بابك حمیدیان در نقش های ابن زیاد و شمر به همراه روایت جذاب فیلم از روز عاشورا، «رستاخیز» را یگانه كرده اند. در میانه بحث های فنی نشان دادن چهره حضرت ابوالفضل (ع) ،حضرت علی اکبر (ع)، حضرت علی اصغر(ع) و حضرت قاسم (ع) مورد بحث بود. برخی هم ایرادهای اساسی به روایت فیلم از واقعه ظهر عاشورا و دیگر وقایع تاریخی وارد كردند و معتقد بودند احمد رضا درویش دچار اشتباه شده. حاشیه دیگر فیلم كه بین اهالی رسانه زمزمه می شد ، دلخوری درویش از داروان جشنواره بود. بر اساس این شایعه ها به زعم او آرش آصفی باید سیمرغ می گرفته و نباید جایزه «رستاخیز» به عنوان بهترین فیلم با «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» تقسیم می شده! غیبت درویش در مراسم اختتامیه هم به این شائبه ها دامن زد.
واكنش: احمد رضا درویش ترجیح داد شایعات را بی پاسخ بگذارد اما درباره نمایش چهره حضرت عباس (ع) در نشست خبری فیلم این طور گفت كه «ایشان جزو معصومین نیست و چرا نباید تصویر او را نشان دهیم؟! » بعد از آن پیش دستی كرد و پاسخ كسانی كه به روایت تاریخی فیلم ایراد وارد می كردند را داد: تمام آنچه به عنوان منبع استفاده شده در تیتراژ فیلم ذکر شده است. همچنین این کار چندین بار توسط مورخین بررسی و بازنویسی شد و یک مشاور عالی در سطح نظامی داشته است.»

حاشیه های پس از جشنواره

ماجرا چه بود:  10 روز پس از نمایش فیلم اعتراض ها به «رستاخیز» علنی شد. سیدمجید بنی فاطمه مداح اهل بیت با انتشار یادداشتی نسبت به ساخت این فیلم اعتراض کرد و پس از آن، حاج منصور ارضی ، عبدالرضا هلالی و حسین سازور هم به مضمون این فیلم انتقاد کردند.در تاریخ 27 بهمن هم خبری روی خروجی چند خبرگزاری قرار  گرفت كه  جمعی از هیئات مذهبی با برگزاری یک تجمع نسبت به ساخت فیلم «رستاخیز» واکنش نشان داده اند. عمده ایراد ها به نمایش چهره حضرت ابوالفضل (ع) باز می گشت. از آن سو چند رسانه ، ایرادهای تاریخی فیلم را منتشر كردند و خواستار اصلاح آن ها شدند. همزمان نظر چند تن از مراجع كه مخالف نمایش چهره مبارك حضرت عباس (ع) بودند، رسانه ای شد.
واکنش: پس از بالا گرفتن اعتراض ها فیلم برای برخی مراجع عظام نمایش داده شد. اجازه دهید این فصل از گزارش را عینا به نقل از خبرگزاری ایسنا مرور كنیم: «آیت الله علم الهدی، امام جمعه مشهد، با انتقاد از حملاتی که بابت این فیلم و نمایش چهره حضرت ابوالفضل (ع) مطرح شد، با بیان اینکه کسانی که اینگونه حمله کردند باید پاسخگو باشند، گفت: این ها در حالی است که «رستاخیز» فیلم ارزشمندی است و هنگام ساخت از مقام معظم رهبری استفتاء کرده اند و آقا نوشته اند اگر وهن نباشد، ایراد ندارد که تصویر نشان داده شود و فیلم ساخته شده و حالا همه مداحان روی سر فیلم ریخته اند و بیچاره درویش - کارگردان فیلم رستاخیز - گیر افتاده است.» حجت الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی برای رفع مشكل فیلم، شخصا وارد عمل شد و برای دیدار با مراجع تقلید و علما به قم سفر کرد تا به گفته خودش »تلاش یک دهه به خاطر یکسری تسویه حساب های خصوصی و گروهی و جناحی فدا نشود و یک سرمایه ملی را از بین نرود.»

اكران یك روزه

ماجرا چه بود: احمد رضا درویش سیاست سكوت پیشه كرد تا فیلم در مسیری درست به اكران برسد. حتی وقتی «رستاخیز» با حذف 5 دقیقه ای در نهمین جشنواره فیلم کوتاه دینی رویش در سینما آزادی به نمایش در آمد، درویش هیچ مصاحبه ای انجام نداد. مدت ها خبری از «رستاخیز» نبود تا این كه رئیس سازمان سینمایی اعلام كرد:«ما با ائمه جمعه اثرگذار ملاقات کرده ایم و مشکل فیلم حل شده است.» مقدمات اكران فیلم «رستاخیز» در روز 24 تیرماه 94 فراهم شد. تلویزیون تیزرهای متعددی از فیلم روی آنتن می فرستاد و در چند نوبت با درویش گفت و گو كرد. این اتفاق نشانه ای مهم بود كه یعنی «رستاخیز» مشكلی برای اكران ندارد. وانگهی حوزه هنری پخش فیلم را بر عهده داشت كه مهر تائید دیگری بود بر مسیر هموار نمایش فیلم.  چند روز مانده به اكران ، اعتراض هایی در شبكه های اجتماعی شكل گرفت و همزمان با نمایش «رستاخیز» ، عده ای از معترضین مقابل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تجمع کردند.عصر روز 24 تیرماه  عصر همان روز سازمان سینمایی بیانه داد اعلام کرد که اکران فیلم سینمایی «رستاخیز» تا تامین نظر برخی از مراجع تقلید به تعویق می افتد. بعدا هم رئیس سازمان گفت كه این اعلامیه ربطی به تجمع نداشته است.
واکنش: احمدرضا درویش بلافاصله با خبرگزاری ایسنا گفت و گو و اعلام كرد: «این تعبیر که اکران فیلم به تعویق افتاده است، تعبیر درستی نیست بلکه وزارت ارشاد با تصمیمی که گرفته است، اکران این فیلم را متوقف کرده است». شورای صنفی نمایش در اقدامی نمادین، تصمیم گرفت تا یک هفته فیلمی را در سینماهای نمایش دهنده این فیلم جایگزین نکند و تابلوی سردر این سینماها سفید بماند. سخنگوی وزارت ارشاد در اولین نشست خود قول داد مشكل فیلم بزودی حل شود: «به دلیل برخی دغدغه ها و نگرانی هایی که از سوی تعدادی از مراجع تقلید و علما مطرح شد، فعلا فیلم «رستاخیز» تعلیق می ماند تا اشکالاتش برطرف شود».

شکایت و امیدواری

ماجرا چه بود؟ بیش از یك سال از تعلیق اكران «رستاخیز» گذشت. فیلم در جشنواره بغداد تحسین شد و مخاطبان كشور همسایه تشویقش كردند اما در داخل خبری از آن نبود جز این كه هر بار وزیر و معاونش ابراز امیدواری می كردند بزودی مشكل آن حل شود. بمب خبری اما ابتدای مرداد منفجر شد كه خبر آمد:« احمدرضا درویش در آخرین تلاش برای اکران مجدد فیلمش دعوا را به قضاوت مراجع قضایی کشانده است و نسبت به برخورد سازمان سینمایی با «رستاخیز» به دیوان عدالت اداری شکایت کرده است.» كمی بعد حكمی در فضای مجازی قرار گرفت که دیوان عدالت اداری برای فیلم «رستاخیز» اعلام داشته اما برخی به این حکم مبلغ 40 میلیارد تومان بابت خسارت اضافه کرده اند.
واكنش: تهیه کننده فیلم اما با خبرگزاری فارس مصاحبه كرد و گفت:« حکم بدوی از سوی دیوان عدالت اداری صادر شده و هیچ حکم دیگری برای وزارت ارشاد در نظر گرفته نشده است .» سخنگوی وزارت ارشاد هم این گونه واكنش نشان داد:« رستاخیز توقیف نشده است خسارت زمانی به این فیلم تعلق می گیرد که به طور کامل توقیف شده باشد.» احمد رضا درویش در پاسخ چندین مصاحبه انجام داد كه در آخرین مورد در بخش خبری ساعت 22 شبكه سه بود:« محتوای این حكم شامل بر این است كه اولا اقدام وزرات ارشاد تخلف بوده است و علاوه بر آن خسارت وارد شده. دادگاه این حكم را تایید می كند و آقای ایوبی و وزارت ارشاد هم آن را پذیرفته اند.» فیلم «رستاخیز» هفته پیش در جشنواره چهل چراغ حضور داشت ؛ از آن سو درویش در دو نوبت روی آنتن شبكه سه آمد. یكی در بخش خبری و دیگری در برنامه هفت. لحن كلامش طوری بود كه می شد حدس زد چراغ سبز برای اكران «رستاخیز» روشن شده. حمایت تلویزیون كاملا معنا دارد است.