جلسه چهارم:
پروژه های پیشنهادی بعد از آشنایی با روشهای شناسایی درشت مولکولهای زیستی
1- شناسایی میوههای تقلبی
هدف: در پایان به این پرسش پاسخ داده خواهد شد:
میوه‌هایی كه با هورمون‌های مختلف تیمار شده‌اند با میوههای طبیعی چه تفاوتی از نظر میزان نشاسته، فیبر و محتوای قندی دارند؟
حداقل زمان مورد نیاز برای انجام پروژه: 3 هفته
پروژه‌ی پیش‌نیاز: شناسایی درشت مولكولی
شاید اولین باری كه در میوه فروشی میوههای عجیبی كه از انواع معمولی بزرگ‌تر و خوشرنگ‌تر بوده‌اند را دیده بودید به این فكر كرده بودید كه حتما میو‌های آب‌دار وخوش‌مزه‌ای هستند. اما بعد از خرید، متوجه شدید كه واقعیت چیز دیگری است و برخلاف ظاهر زیبا و فریبنده‌شان اصلا طعم و مزه خوبی ندارد. برای افزایش حجم میوههای مذكور از هورمون‌هایی استفاده می‌شود كه علاوه بر حجیم نمودن میوه، سرعت محصول‌دهی نیز زیاد شده، اما كیفیت میوه به شدت كاهش می‌یابد. به‌نظر شما تفاوت میوههای هورمونی از نظر محتوای غذایی با دیگر میوه‌ها چیست؟
دانستنی‌های مورد نیاز برای انجام پروژه
- نقش هورمون‌های گیاهی در فرآیند رشد گیاه چیست؟
- از چه هورمون‌هایی در مراحل تولید میوههای مختلف استفاده می‌شود؟
مواد و وسایل مورد نیاز
- میوههای هورمونی (غیر طبیعی از نظر طعم و اندازه) و باغی
- معرف‌های لوگل و بندیكت
- لوله‌ی آزمایش
- حمام آب 60 درجه
مراحل انجام پروژه
آب میوههای مختلف را بگیرید. سعی كنید از هر نوع میوه، انواع مختلفی كه در بازار موجود است را تهیه نمایید. طبق دستور‌العمل آزمایش شناسایی كیفی تركیبات زیستی، میوههای مختلف را از نظر محتوای قندی و نشاسته‌ای بررسی نمایید. در صورت مجهز بودن آزمایشگاه به دستگاه اسپكتروفوتومتر یا نورسنج می‌توانید تفاوت ارقام مختلف را از نظر داشتن نشاسته و قند به طور دقیق مشخص نمایید. همچنین می‌توانید به‌جای بررسی ارقام مختلف میوه، میوههای كال و رسیده را از نظر محتوای قندی و نشاسته‌ای با هم مقایسه كنید.
2- شناسایی عسل مصنوعی از طریق تشخیص نوع محتوای قندی
هدف: در پایان به این پرسش پاسخ داده خواهد شد:
چگونه می‌توان عسل مصنوعی را از طبیعی بر اساس محتوای قندی تشخیص داد؟
پروژه‌ی پیش‌نیاز: شناسایی درشت مولكول‌ها
در مناطقی كه قیمت قند و شكر پایین است، بعضی از افراد سودجو، شربت‌های غلیظی از شكر درست كرده و به عسل اضافه می‌نمایند. البته در بیشتر موارد زنبورداران از روش دیگری برای تسریع تولید عسل استفاده می‌كنند. در واقع به‌جای اضافه نمودن مستقیم شربت شكر، آن را در نزدیكی كندو قرار داده تا زنبورهای عسل به‌جای پرواز تا فواصل دور برای یافتن شهد گل‌ها، از شهد شكر استفاده كنند.
حتی در این روش نیز عسل تولید شده با عسل كاملاً طبیعی از نظر محتوای قندی و خاصیت، بسیار متفاوت است. قند موجود در عسل شبیه قند میوه‌ها و دارای گلوكز، فروكتوز و به میزان بسیار كمی ساكارز است. در حالی‌كه شكر تنها از ساكارز که نوعی دی‌ساكارید است تشکیل شده است. (بر این اساس) با اندازه‌گیری این قند عسل‌های مختلف را از نظر طبیعی یا مصنوعی بودن می‌توان ارزیابی نمود.
دانستنی‌های مورد نیاز برای انجام پروژه
- چه روشی برای شناسایی قندهای ساده وجود دارد؟
- تفاوت ساختاری قندهای ساده و شکر چیست؟
مواد و وسایل مورد نیاز
- عسل طبیعی و مصنوعی (عسل گران و عسل ارزان)
- ساكارز
- معرف بندیكت
- حمام آب گرم
- آب سیب
مراحل انجام پروژه
محلولی از عسل‌های طبیعی، مصنوعی، آب سیب و شكر تهیه نمایید و محتوای قندی آنها را با استفاده از معرف بندیكت بررسی نمایید. آب سیب به‌عنوان محلولی است كه قند عسل طبیعی به آن شبیه است و محلول شكر به‌عنوان نمونه‌ای است كه عسل مصنوعی به آن شبیه است. نتایج را تفسیر نمایید. نكته مهم برای قضاوت در این آزمایش این است كه ارزیابی درست
5 دقیقه بعد از قرار دادن محلول‌ها در حمام آب گرم باید انجام شود.
آزمایش سوم: ساخت چسب از شیر
هدف: در پایان به این پرسش پاسخ داده خواهد شد:
چگونه می‌توان با استفاده از یكی از روشهای تخریب ساختار پروتئین، از كازئین شیر برای ساخت نوعی چسب استفاده کرد؟
پروژه‌ی پیش‌نیاز: شناسایی درشت مولكول‌ها
پروتئین‌ها در ساختار به خصوصی دارای عملكرد مناسب هستند. عوامل مختلفی می‌توانند ساختار پروتئین‌ها را تغییر دهند. به عنوان نمونه اسیدها با تغییر بار سطحی یك پروتئین سبب تغییر ساختار شده و پروتئین از حالت محلول خارج شده و رسوب می‌كند رسوب كردن پروتئین به‌كمك اسید فرآیندی است كه در تولید ماست و پنیر اتفاق می‌افتد.
دانستنی‌های مورد نیاز برای انجام پروژه
- اثر اسیدها و بازها بر روی پروتئین‌ها چگونه است؟
- پروتئین كازئین چیست و چند درصد پروتئین‌های شیر كازئین است؟
مواد و وسایل مورد نیاز
- شیر
- سركه
- جوش شیرین
- كاغذ صافی
مراحل انجام پروژه
نیم لیتر شیر را جوشانده و به آن 100 میلی‌لیتر سركه اضافه نمایید. به مرور در محلول دَلَمه شیر ایجاد می‌شود. شیر را از كاغذ صافی بگذرانید و دلمه‌های روی كاغذ را جمع كنید و آنها را بین دو كاغذ قرار دهید و آب اضافه را با فشار دادن خارج نمایید. دلمه‌ها را در ظرفی بریزید. 50 میلی‌لیتر آب و 5 گرم جوش‌شیرین به آن اضافه نمایید و مواد را كامل با هم مخلوط نمایید، بعد از یكنواخت شدن محلول می‌توانید از آن به عنوان چسب كاغذ استفاده كنید.
جلسه اول: آشنایی مختصر با انواع درشت مولکولها
جلسه دوم: روش کار شناسایی قند، پروتئین و چربی
جلسه سوم: بررسی نتایج قابل مشاهده
جلسه چهارم : روشهای شناسایی درشت مولکولهای زیستی
بخش پروژه های دانش آموزی سایت تبیان
تهیه: زینب باقری، تنظیم: نیلوفر یاقوتی
