ترکیبات شیمیایی (1)

ترکیب همان طور که می دانید مرکب از دو یا چند اتم مختلف می باشد. ترکیبات شیمیایی خواص عناصر یا اتم های سازنده خود را ندارند بلکه مواد جدید با ویژگی های جدید می باشند.

همان طور که از ترکیب حروف ۳۲ تایی الفبا هزاران کلمه ساخته می شود ٫ از ترکیب ۱۰۹ عنصر شناخته شده نیز هزاران ماده مرکب جدید ایجاد می شود. ترکیبات شیمیایی را به دو دسته ترکیبات مولکولی و ترکیبات یونی تقسیم می کنند.
در مطلب قبل دانستید که ترکیباتی که ذرات سازنده آن مولکول ها هستند ترکیبات مولکولی گویند. آب فراوان ترین ترکیب مولکولی موجود در طبیعت است. در این مولکول ها اتم ها توسط یک نیروی جاذبه ی قوی به نام پیوند کووالانسی کنار هم قرار گرفته اند.

نکته: بین اتم های یک مولکول پیوند کووالانسی وجود دارد.
ترکیبات یونی ذراتی می باشند که از یون های مثبت و منفی ساخته شده اند، در واقع اگر در یک اتم تعداد الکترون ها و پروتون ها برابر نباشد آن اتم به یون تبدیل شده است.
یون مثبت اتمی است که الکترون از دست بدهد و یون منفی اتمی است که الکترون گرفته است، یون منفی حجمش بزرگتر از اتم می باشد و یون مثبت از اتم اصلی کوچک تر می باشد. یون های مثبت و منفی مانند قطب های شمال و جنوب آهن ربا یکدیگر را جذب می کنند.
سدیم کلرید نیز یک ترکیب یونی می باشد که در آن یون مثبت سدیم با یون منفی کلر ترکیب شده و یک شبکه بلوری مکعب شکل را بوجود آورده است که در آن هر یون منفی کلر به وسیله ۶ یون مثبت سدیم و هر یون مثبت سدیم به وسیله ۶ یون منفی کلر احاطه شده است.

حال با ترکیبات شیمیایی (فرمول و ساختار، ویژگی و کاربرد) آشنا می شوید.

نام ترکیب شیمیایی	فرمول مولکول و ساختار	ویژگی - کاربرد
متان		سبک ترین هیدروکربن (آلکان)، بی رنگ، بی بو، گازی شکل، آتش گیر، در گاز شهری وجود دارد و از واکنش زغال سنگ با بخار آب داغ تهیه می گردد.
اتن (اتیلن)		ساده ترین عضو آلکن ها می باشد (هیدروکربن سیر نشده)، در بیشتر گیاهان به صورت ماده هورمون مانند می باشد و موجب رسیدن میوه ها می شود و به عنوان مونومر در ساخت پلی اتیلن کاربرد دارد.
اتین (استیلن)		ساده ترین عضو آلین ها می باشد (سیر نشده)، در جوشکاری و برش کاری مورد استفاده قرار می گیرد، واکنش پذیری بیشتری از اتن و اتان دارد، از واکنش کلسیم کاربید با آب توسط فردریک ولر تهیه شده است.
فرمالدهید (متانال)		ساده ترین عضو آلدهید ها می باشد، مایعی سمی، فرار و سرطان زا است. برای نگه داری نمونه های جانوری به کار می رود. محلول در آب (قطبی) می باشد.
کلروفرم		مایع بی رنگ، قطبی، سمی و اعتیاد آور می باشد و تنفس طولانی مدت آن کشنده است، در گذشته به عنوان بی هوش کننده در اتاق عمل استفاده می شد.
تترا کلرو متان (کربن تترا کلرید)		حلال ترکیبات ناقطبی ( مانند ید) می باشد.
دی متیل اتر		ساده ترین عضو خانواده اتر ها می باشد، مایع بی رنگ و بی بو و بی هوش کننده است، پیشران در افشانه ها و گاز یخچال
دی اتیل اتر		عضور دوم خانواده اتر می باشد، مایعی بی رنگ، فرار و آتشگیر می باشد، در گذشته به عنوان بی هوشی کاربرد داشته است، به علت آثار نا مطلوب روی مجاری تنفسی از آن استفاده نمی شود.
1- بوتانول		از خانواده الکل ها می باشد، به مقدار کم در آب حل می شود، حلال لاک می باشد.
استالدهید (اتانال)		عضو خانواده آلدهید ها می باشد.
کتن		یک نوع مشتق هیدروکربن سیر نشده می باشد.
کلر	Cl₂	گازی سمی و خورنده می باشد که واکنش پذیر است، از واکنش HCl غلیظ با منگنز (IV) اکسید تولید می شود.
کلسیم کاربید	CaC₂	با گرم کردن کربن با آلیاژی از روی و کلسیم توسط فردریک ولر به دست آمد. از واکنش آن با آب گاز استیلن (اتین) تولید می شود.
بنزن		ساده ترین عضو ترکیبات آلی سیر نشده آرومکاتیک می باشد، مایعی بی رنگ، فرار و با شعله زرد همراه دود می سوزد، در نفت خام و قطران زغال سنگ وجود دارد و به علت سرطان زا بودن استفاده کردن از آن ممنوع شده است.
نفتالین		ترکیب آلی آروماتیک دو حلقه ای می باشد و به عنوان ضد بید در نگه داری فرش و لباس استفاده می شود.
فنول		ترکیب آلی آروماتیک از مشتقات بنزن می باشد و جامدی سفید رنگ به صورت بلوری به رنگ صورتی یا سرخ دیده می شود که سمی می باشد، در قطران زغال سنگ موجود می باشد، در تولید آسپرین و رنگ نساجی و گندزدایی بیمارستان ها کابرد دارد.
بنزوییک اسید		کربوکسیلیک اسید آروماتیک می باشد که در تمشک و پوسته برخی درختان یافت می شود، به عنوان محافظ مواد غذایی و ضد اکسایش در نوشابه ها و سس ها و آب میوه ها کاربرد دارد.
تولوئن		از مشتقات بنزن می باشد و در قطران زغال سنگ یافت می شود، مایع بی رنگ و آتش گیر است و به عنوان حلال در صنایع رنگ و رزین کاربرد دارد.
سالیسیلیک اسید		اسید آلی آروماتیک است و دارای گروه کربوکسیل و فنول (هیدروکسیل) می باشد، در تهیه متیل سالیسیلات به کار می رود.