چطور سلامت کلیه تان را حفظ کنید؟
کلیه ها اندام های بسیار حیاتی و پیچیده ای در بدن هستند که حفظ سلامت شان به رعایت اصول تغذیه ای، خودداری از مصرف خودسرانه داروها و حفظ سلامت متابولیکی بدن از چربی، فشار خون و قند گرفته تا چاقی و نداشتن تحرک بازمی گردد.
بسیاری از اصولی که برای حفظ سلامت کلیه ها توصیه می شوند، با تصورات همیشگی ما مغایرت دارد. از جمله آن که همیشه به نوشیدن حداقل هشت لیوان آب در روز توصیه می شویم، اما از نقطه نظر متخصصان اورولوژی، مصرف زیاد آب یعنی شش تا هشت لیوان در روز به تمام افراد توصیه می شود غیر از آنهایی که در معرض خطر افزایش حجم و فشار مایعات بدن هستند، مانند مبتلایان به نارسایی قلبی.
دکتر بهزاد عین اللهی، اورولوژیست و استاد دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله در این ارتباط می گوید:
«مطالعات جدید نشان داده است مصرف زیاد آب و افزایش حجم ادرار به علت مهار کردن ترشح هورمون وازوپرسین، اثرات محافظتی روی قلب و کلیه دارد که تاکید بر مصرف مایعات بخصوص آب در جلوگیری از بیماری های کلیه است.»
دکتر محمد هاشمی، دبیر انجمن علمی پیشگیری از چاقی نیز با اشاره به این که حفظ تعادل آب و الکترولیت و دفع مواد سمی وظیفه اصلی کلیه هاست و میزان مصرف مایعات بر عملکرد این ارگان حیاتی تاثیر زیادی دارد ، می گوید:
«برخی از انواع بیماری های کلیوی باید با محدودیت مصرف آب و مایعات کنترل شوند و در مقابل برخی دیگر نیازمند مصرف زیاد آب و افزایش دهنده های ادراری هستند. البته فقط پزشک، صلاحیت تعیین نوع و میزان مایعات مورد نیاز بیمار را دارد و مبتلایان به اختلال عملکرد کلیه باید بشدت از مصرف خودسرانه یا عمل به توصیه افراد غیرمتخصص پرهیز کنند؛ زیرا برهم خوردن این تعادل می تواند به قیمت جان افراد تمام شود.»
به سیگار و الکل نه بگویید
کشیدن سیگار باعث کاهش جریان خون در کلیه ها و در نتیجه موجب تسریع در ایجاد نارسایی کلیه می شود.
دکتر عین اللهی با بیان این مطلب می افزاید: «سیگار کشیدن خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی از جمله حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش می دهد و می تواند به وخیم تر شدن مشکلات کلیوی منجر شود. همچنین نوشیدن الکل به افزایش فشار خون منجر می شود و سطح کلسترول خون را بالا می برد که عاملی برای ابتلا به بیماری های مزمن کلیوی است.»
مصرف خودسرانه مسکن، چرا؟
به خاطر داشته باشید محدودیت در مصرف بی رویه مسکن ها نظیر ایپوبروفن در حفظ سلامت کلیه ها بسیار مهم است.
به گفته دکتر عین اللهی، بیماری های مزمن کلیوی با مصرف نابجای داروهای مسکن مانند آسپیرین و ایبوپروفن تشدید می شود. اگر نیاز به این مسکن ها دارید، باید با دستور پزشک باشد.
اضافه وزن و چاقی بسیاری از اندام ها و دستگاه های بدن را تحت تأثیر قرار می دهد و متأسفانه کلیه هم از مضرات آن بی نصیب نمی ماند. کمترین اثری که چاقی بر کلیه می گذارد این است که سبب افزایش فشار خون می شود و افزایش فشار خون نیز بر کلیه اثر منفی می گذارد. حفظ وزن و پیشگیری از افزایش آن در اینجا اهمیت زیادی پیدا می کند.
تاثیر فشار خون بالا و دیابت بر کلیه ها
جالب است بدانید دومین علت نارسایی کلیه که در دنیا به دیالیز کشیده می شود، داشتن فشار خون است و در ایران هم این آمار را داریم.
به گفته دکتر عین اللهی، بیمارانی که فشار خون دارند، می توانند به نارسایی کلیه مبتلا شوند و بیمارانی که نارسایی کلیه دارند، می توانند به فشار خون مبتلا شوند. پس افرادی که فشار خون دارند، صرف نظر از این که مشکل کلیه دارند یا ندارند، حتما باید عملکرد کلیه شان تست شود.
این اورولوژیست تاکید می کند: اگر به یک بیماری طولانی مدت مانند دیابت مبتلا هستید، باید بدانید این بیماری به طور بالقوه با بیماری مزمن کلیوی در ارتباط است. پس نیاز است این بیماری را بدقت مداوا کنید.
کلیه سالم با تغییر برنامه غذایی
رژیم غذایی سالم می تواند به پیشگیری از ابتلا به بیماری های کلیوی منجر شود. کاهش مصرف چربی و نگه داشتن فشار خون در حد پایین با مصرف میوه ها، سبزی ها و غلات سبوس دار ضروری است. همچنین محدود کردن میزان مصرف نمک هم اهمیت زیادی دارد و نباید از شش گرم در روز تجاوز کند.
به گفته دکتر هاشمی، برای پیشگیری از تجمع اسید و جلوگیری از پیشرفت بیماری های کلیوی باید از میوه جات و سبزیجات بیشتری استفاده شود. میوه های کم پتاسیم نظیر سیب، نارنگی، لیمو، گریپ فروت، گیلاس، توت فرنگی، هلو، آناناس، هندوانه، تمشک و زغال اخته گزینه هایی هستند که بیماران کلیوی بهره بیشتری از مصرف آنها می برند و در مقابل میوه هایی مانند موز، کیوی، گلابی، آلو، شلیل، زردآلو، طالبی و خربزه به دلیل پتاسیم بالا مناسب نیستند. همچنین سبزیجاتی مانند خیار، کاهو، گل کلم، پیاز، فلفل، کدو، بادمجان و شلغم برای بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی مفید هستند. بیماران کلیوی نباید کدو حلوایی به دلیل داشتن نشاسته و پتاسیم بالا مصرف کنند.
این عضو انجمن علمی متخصصان غدد درون ریز ایران می افزاید: پروتئین ها از اجزایی است که بر کارکرد کلیه ها تاثیر می گذارد و مصرف زیاد آنها بار کلیه ها را افزایش می دهد. بر این اساس، بیماران کلیوی عمدتا باید مصرف مواد پروتئینی بویژه گوشت های قرمز را محدود کنند، ولی این به معنای قطع کامل این گروه در تمام بیماران نیست.
دکتر عین اللهی نیز تاکید می کند: کاهش مصرف نمک در برنامه غذایی برای جلوگیری از بیماری های کلیه یا تشدید و تسریع آنها بسیار مهم است. همچنین کاهش مصرف پروتئین در برنامه غذایی موجب کاهش فشار داخل گلومرولی در بیماران کلیوی بخصوص مبتلایان به بیماری کلیوی بر اثر دیابت شده و موجب پیشگیری یا کاهش سیر پیشرونده بیماری کلیه می شود. ناگفته نماند خطر ابتلا به بیماری مزمن کلیوی را می توان با روزانه 30 دقیقه و در هفته 150 دقیقه ورزش با شدت متوسط کاهش داد.
منبع: جام جم - پونه شیرازی
