فضای دینی شعر، عامل موفقیت شهریار
گفت و گو با محمد رضا ترکی به مناسبت سالروز درگذشت استاد شهریار
دکتر ترکی درباره آثار استاد شهریار می گوید: آثار مذهبی شهریار در کنار تغزل های لطیفش از درخشان ترین کارهای او و برجسته ترین آثار معاصر است.
محمدرضا ترکی شاعر، نویسنده، مترجم، محقق ادبی و دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران است. وی مقالات و پژوهش های بسیاری در زمینه شعر فارسی داشته و خود نیز دستی بر آتش شاعری دارد.
به بهانه سالروز درگذشت محمدحسین بهجت تبریزی (شهریار) و روز شعر و ادب پارسی گفت و گوی کوتاهی با دکتر ترکی داشتیم که در ادامه می آید:
چهره مردمی شهریار و محبوبیت آثارش چگونه شکل گرفته و چه عواملی باعث بروز چنین محبوبیتی شده است؟
شهریار بی تردید شاعر بزرگی است. هنوز هم آثار او پرفروش است و مردم با سروده های ترکی و فارسی او رابطه برقرار می کنند. برخی از آثار او جزو حافظه تاریخی مردم ماست و تا سالهای دیر و دور در خاطره ها خواهد ماند. برخی از آثار او فرهنگ مشترک میان ما و همسایگانمان را تقویت کرده است. زبان سهل ممتنع و روان و خیال زلال او از برجستگی های کار اوست.
اشعار شهریار چه تاثیری بر روی شعر معاصر داشته و آیا می توان او را، شاعری جریان ساز دانست؟
او با شعر نو مشکلی نداشت ولی به سختی می توان گفت که با شعر نو هرگز رابطه واقعی برقرار کرد . بی شک در عرصه غزل معاصر شاعر برجسته ای بود و صفحات متعدد و درخشانی از شعر فارسی به کارهای او اختصاص دارد. هیچ شاعر غزل سرای معاصر را نمی شناسیم که آثار او را به دیده اعتنا ننگریسته باشد. شهریار تا آن جا که شیوه غزل خود را ادامه می داد شاعر بی نظیری بود اما از آنجا که سعی کرد پا جای پای حافظ بگذارد به ناچار در زیر سایه لسان الغیب قرار گرفت.
مضامین آئینی در شعر شهریار از صمیمیت و سادگی منحصر به فردی برخوردار بود. این وجه از شاعری شهریار را چگونه ارزیابی می کنید؟
بدون شک اعتقاد راسخ شهریار و فضای دینی شعر او از عوامل تاثیرگذار در موفقیت او و مردمی تر شدن صدای او بود. آثار مذهبی او در کنار تغزلهای لطیفش از درخشان ترین کارهای او و برجسته ترین آثار معاصر است.
نام گذاری روز شعر و ادب پارسی در سالروز درگذشت شهریار را چه مقدار متناسب می دانید؟
روز شعر فارسی با نام هر شاعر دیگری مقارن می شد ممکن بود با مذاق عده ای خوش نیاید، همان طور که عده ای نام گذاری این روز در تقارن با روز شهریار را برنمی تابند اما باید توجه داشت که روز شعر فارسی روز شهریار به تنهایی نیست و در این روز بناست از کلیت شعر فارسی سخن گفته شود.
اگر بنا باشد که روز شعر فارسی تحت الشعاع هر نامی قرار بگیرد امر پسندیده ای نیست ، در این روز با یاد از یکی از فرزندان شعر فارسی که استاد شهریار باشد ما باید به شناخت یک پدیده هزارساله به نام شعر فارسی بپردازیم و اگر از شهریار سخن می گوییم او را در بستر این رود پر تلاطم و جاری بررسی می کنیم.
اگر بنا بود روز شعر فارسی تنها روز شهریار گرامی باشد می باید این روز را روز شهریار می نامیدند! شهریار هم به عنوان یک سخنور بزرگ زبان فارسی در چهارچوب همین جریان شناخته می شود. بنابراین به کسانی که هنوز با تقارن روز شعر فارسی با روز درگذشت استاد شهریار مشکل دارند عرض می کنیم که زیاد سخت نگیرند! شهریار بزرگ است و شعر معاصر فارسی با نام و آثار او پیوند خورده است و تجلیل از شهریار بزرگداشت ادبیات این سرزمین، به دو زبان ترکی و فارسی هم هست.
اما ممکن است چنین رویکردی باعث ایجاد نوعی مقایسه بین شهریار و دیگر شاعران پارسی زبان شود و جایگاه ایشان در میان شاعران پارسی نوع دیگری نشان داده شود!
البته مبالغه در مورد شهریار و هیچ شاعر دیگری کار درستی نیست. ما نباید وقتی به مقبره الشعرای تبریز، به عنوان یکی از نمادهای فرهنگ و ادبیات این سرزمین قدم می گذاریم احساس کنیم که این بنا که با دهها نام بزرگ، از سخنوران بی مانند تاریخ ما گره خورده تحت الشعاع نام یک شاعر قرار گرفته است.